Ποια σχέση μπορεί να έχει η προεκλογική υπόσχεση του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για το κεφάλι, μέσω της επαναφοράς της θανατικής ποινής, του Σελαχατίν Ντεμιρτάς, του προφυλακισμένου εδώ και δύο χρόνια πρώην συμπροέδρου του φιλοκουρδικού αριστερού τουρκικού Κόμματος της Δημοκρατίας των Λαών (HDP), με το θέατρο;
Την απάντηση επιχειρεί να δώσει ο Χανιώτης σκηνοθέτης Μιχάλης Βιρβιδάκης μέσα από μια τριλογία πολέμου, η οποία παρουσιάζει τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Έτσι το ηρακλειώτικο κοινό είχε την τύχη και την χαρά να παρακολουθήσει το Σάββατο 1 και την Κυριακή 2 Δεκεμβρίου, στον φιλόξενο χώρο του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης, το τρίτο στη σειρά θεατρικό έργο του κύκλου αυτού, με τίτλο «Άγγελέ μου» του Βρετανού συγγραφέα Χένρι Νέιλορ.
Πρωταγωνιστικό πρόσωπο είναι η Ρεχάνα, μια νεαρή κοπέλα από το Κουρδιστάν και συγκεκριμένα από το Ταλ Γκαζάλ, ένα χωριό κάπου είκοσι μίλια απ’ το Κομπάνι της Συρίας. Κόρη αγρότη, μεγαλώνει όμορφα στο οικογενειακό αγρόκτημα από φιστικόδεντρα και ονειρεύεται να γίνει δικηγόρος. Ο πατέρας όμως έχει άλλα σχέδια. Επιθυμεί η κόρη του να τον διαδεχθεί στη φάρμα και τη διδάσκει ακόμα και σκοποβολή.
Τη μεταξύ τους διαφορά γι’ αυτήν τη «σωστή» επιλογή ζωής, θα προλάβει ο πόλεμος, καθώς το Ισλαμικό Κράτος καταρχήν πολιορκεί και αργότερα κατακτά όλα τα εδάφη στη Βόρεια Συρία. Ύστερα από διάφορες περιπέτειες, η ηρωίδα προσχωρεί σε μία ομάδα από Κούρδισσες γυναίκες που πολεμούν το ISIS.
Το θεατρικό μπορεί να χαρακτηριστεί ως πολυπρόσωπος μονόλογος, αφού πολλά είναι τα πρόσωπα που παρουσιάζονται και συνομιλούν με τον κεντρικό χαρακτήρα της Ρεχάνα, όπως ο πατέρας της, η μητέρα της, ο θρησκόληπτος μουσουλμάνος γείτονάς της, ο επίδοξος βιαστής της, διάφοροι άντρες που συναντά στο δρόμο της, οι συντρόφισσές της αντάρτισσες.
Γι’ αυτό και η ηθοποιός Κατερίνα Μαντίλ πραγματοποίησε έναν ερμηνευτικό άθλο, άλλοτε με πολλή συναίσθημα και ευαισθησία, άλλοτε με σκληρότητα και δυναμισμό, που σε ορισμένες στιγμές έφτανε ακόμη και σε μία εκφραστικότητα του απάνθρωπου και του αποτρόπαιου και μπόρεσε εν τέλει να υποδυθεί όλες αυτές τις φωνές.
Η ίδια προσέγγισε τον ρόλο καταρχήν σωματικά, πράγμα το οποίο φάνηκε από τον τρόπο που κινούνταν στη σκηνή αλλά όπως σημείωσε, φρόντισε επίσης να δουλέψει εσωτερικά τόσο τη στενή σχέση που διατηρούσε η ηρωίδα με τον πατέρα της όσο και τη δυσκολία αυτής της νεαρής γυναίκας να διαλέξει το σωστό από το λάθος.
«Άγγελέ μου» του Χένρι Νέιλορ, Εταιρεία Θεάτρου ΜΝΗΜΗ, θέατρο “Κυδωνία”, μετάφραση Δημήτρης Κιούσης, σκηνοθεσία και αισθητική της παράστασης Μιχάλης Βιρβιδάκης, κίνηση Ταξιάρχης Βασιλάκος, σύνθεση ήχου Δημήτρης Ιατρόπουλος, ερμηνεία Κατερίνα Μαντίλ.
«Έγινα δολοφόνος, μπαμπά.
Είμαι ένα τέρας.
Έχω χάσει τον εαυτό μου».
Κατά τον Μιχάλη Βιρβιδάκη, ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτού του δυνατού μονόλογου είναι η μυθιστορηματική του δομή. Επομένως παρακολουθούμε μια ιστορία σε γραμμική χρονική αφήγηση που φτάνει μέχρι τα δεκαεπτά χρόνια της Ρεχάνα, ενώ παράλληλα παρατίθενται ως ιστορικό πλαίσιο πλήθος γεγονότων όπως η Αραβική Άνοιξη, η κήρυξη της ανεξαρτησίας του δυτικού Κουρδιστάν, η ήττα του ιρακινού στρατού στη Μοσούλη, η έφοδος του ISIS στη Συρία, ο πόλεμος, ο Άσαντ, η διάσχιση των τουρκικών συνόρων από τους πρόσφυγες. Και οι ήρωες δεν κάνουν τίποτ’ άλλο από το να ζουν αυτήν την τρομακτική καθημερινότητα. Έτσι παρουσιάζονται το δουλεμπόριο των ανήλικων κοριτσιών, οι βιασμοί, τα βασανιστήρια, οι αυτοκτονίες, οι ωμότητες της μάχης.
Πάντως το κείμενο διακατέχεται από χιούμορ αλλά και ειρωνεία και ως προς το δεύτερο χαρακτηριστικό, ο σκηνοθέτης δεν παρέλειψε να επισημάνει το σημείο όπου η αφελής μάνα στην προσπάθειά της να δραπετεύσει με την οικογένειά της από ένα κράτος που διαλύεται καθησυχάζει την κόρη λέγοντάς της: «Όλα θα πάνε καλά, Άγγελέ μου. Θα μας φροντίσουν στην Ευρώπη». Η κόρη, βέβαια, τελικά επιλέγει την πράξη, το δρόμο του αίματος δηλαδή, αν και αισθάνεται δολοφόνος γι’ αυτό. Μόνο που τα περιθώρια έχουν στενέψει και αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος για να μην επικρατήσει ένα σκοταδιστικό σύστημα δικαιοσύνης.
Το «Άγγελέ μου», που γράφτηκε μόλις το 2016 και ανέβηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα από το χανιώτικο θέατρο “Κυδωνία” τον Ιούλιο του 2018 αναδείχθηκε μέσα από τη λιτή και αφαιρετική σκηνοθεσία. Σημαντικό πράγμα μία περιφερειακή θεατρική σκηνή να πρωταγωνιστεί στον διάλογο για τα μεγάλα ζητήματα της εποχής μας.
Πάντως ο Μιχάλης Βιρβιδάκης γνωρίζει πολύ καλά πως αυτά που λέγονται στο κείμενο είναι τίποτα μπροστά στη φρίκη της πραγματικότητας της Συρίας. Όπως μας είπε ορμώμενος από το μήνυμα του έργου, αν θες να πολεμήσεις την τυραννία πρέπει να γίνεις το ίδιο δυνατός με όσους τη στηρίζουν.
«Για να δημιουργήσουμε μια χώρα ελεύθερη από την τυραννία, πρέπει να βάψουμε τα χέρια μας στο αίμα ακριβώς όπως κάνουν και οι τύραννοι», αναφέρεται στον μονόλογο. Και έτσι η ειρηνίστρια, φιλοευρωπαία, φιλελεύθερη και μορφωμένη Ρεχάνα που ήθελε να γίνει δικηγόρος για να μάχεται για το δίκαιο, πληρώνει το τίμημα του αίματος για έναν καλύτερο κόσμο.