Η εξαιρετικά σημαντική είδηση που δημοσιεύτηκε προ ημερών στην “Πατρίδα” για την εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο Κρήτης του μαθήματος, που αφορά στη διδασκαλία του τοπικού γλωσσικού ιδιώματος, με διδάσκουσα την καθηγήτρία του εν λόγω Πανεπιστημίου κ. Μαρίνα Τζακώστα Θεοδωράκη, τάραξε τα λιμνάζοντα νερά της πολύτιμης προγονικής μας κληρονομιάς και ενθουσίασε τους απανταχού Κρητικούς.
Η παραπάνω χαρμόσυνη είδηση είναι και η αφορμή του παρόντος κειμένου.
Η ιδιωματική γλώσσα της Κρήτης έχει τις ρίζες της στα βάθη των αιώνων. Η ομορφιά της, μοναδική και ανεπανάληπτη, άντεξε στο πέρασμα του χρόνου και συνεχίζει να ευωδιάζει και στους χαλεπούς καιρούς μας ολοζώντανη, ευφωνική και ρωμαλέα.
Η παράδοσή της μακραίωνη, η αρχοντιά και η λεβεντιά της κοσμοξακουσμένες. Η πιο γλυκόλαλη φωνή της γης, η γλώσσα της αγάπης, η γλώσσα του Ερωτόκριτου.
Όλες οι γλώσσες του Πλανήτη μας έχουν τοπικές παραλλαγές, που ονομάζονται διάλεκτοι.
Οι πλέον διακεκριμένες από τις παραλλαγές της δικής μας γλώσσας της ελληνικής, είναι η κρητική και ακολουθούν η ποντιακή και η κυπριακή.
Ο γνήσιος λοιπόν κρητικός λόγος είναι μια διάλεκτος της ελληνικής γλώσσας και όχι μια γλώσσα αυτόνομη. Ονομάζεται γλωσσικό ιδίωμα, γιατί την καταλαβαίνουν όλοι οι ελληνόφωνοι, μα είναι και ολοκληρωμένη διάλεκτος, γιατί έχει αμέτρητο πλούτο, έναν αληθινό θησαυρό από πανέμορφες ιδιωματικές λέξεις.
Εκείνο που είναι ιδιαίτερα σημαντικό και αδιαμφισβήτητο είναι το γεγονός ότι η κρητική διάλεκτος είναι πρώτ’ απ’ όλα ελληνική γλώσσα. Έτσι ακριβώς όπως και ο Κρητικός είναι πρώτ’ απ’ όλα Έλληνας.
Ο σπουδαίος γλωσσολόγος και βαθύς γνώστης της κρητικής διαλέκτου Νίκος Κοντοσόπουλος Δ/ντής του ιστορικού λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών αναφέρει πως: «Η κρητική διάλεκτος είναι η πιο εύφωνη, η πιο ποιητική, η πιο εκφραστική απ’όλες τις διαλέκτους του κόσμου».
Εκείνο που τονίζει ιδιαίτερα τούτος ο ακούραστος μελετητής είναι η ευφωνία της κρητικής λαλιάς.
Ο Κρητικός κόβει και ράβει όταν μιλά φωνήεντα ή δυσπρόφερτα σύμφωνα μ’ ένα θαυμαστό τρόπο και κάνει την ομιλία του να τρέχει σαν γάργαρο νερό.
Πολλά είναι τα γλωσσικά φαινόμενα που επιτυγχάνουν αυτή τη μοναδική «ευφωνία», το γλυκόλαλο δηλαδή άκουσμα της κρητολαλιάς.
Οι ιδιωματικές λέξεις που συνθέτουν την πραγματικά υπέροχη διάλεκτό μας, είναι τόσο χυμώδεις και εκφραστικές που μοσκομυρίζουν θύμο, φασκομηλιά και δίχταμο, γνήσια Κρήτη δηλαδή, κι έχουν τόση δύναμη και ζωντάνια ώστε να κάνουν τον κρητικό λόγο αληθινή ποίηση.
Διάσημοι γλωσσολόγοι, μελετητές, συγγραφείς και ποιητές έχουν εκφράσει απέραντο θαυμασμό για την ντοπιολαλιά μας.
Ο χώρος δεν επιτρέπει πολλές αναφορές. Σημειώνω μόνο το όμορφο απόφθεγμα του Γιώργου Σεφέρη: «Είναι μια γλώσσα που σοφιλιάζεται με θαυμαστή άνεση στις πιο βαθιές συναισθηματικές μας ψυχές».
Οι δυο κορυφαίοι σύγχρονοι διαλεκτόφωνοι, ο Κωστής Φραγκούλης και ο Μιχάλης Καυκαλάς, είναι πραγματικοί στυλοβάτες της κρητικής παράδοσης και λογοτεχνίας, και με το πολυσήμαντο έργο τους έχουν διατηρήσει ζωντανή την πανέμορφη ντοπιολαλιά μας.
Ο Κωστής Φραγκούλης είναι αδιαμφισβήτητα ο κορυφαίος σύγχρονος ποιητής και πεζογραφος, με τα ανεπανάληπτα και διαχρονικά «Δίφορά» του, βραβευμένα απο την Ακαδημία Αθηνών και τα οποία έχουν χαρακτηρισθεί παγκοσμίως ως το Ευαγγέλιο του γνήσιου κρητικού λόγου, γι’ αυτό και ο Κωστής Φραγκούλης αποκαλείται «σύγχρονος Κορνάρος» και δάσκαλος της κρητικής ντοπιολαλιάς.
Ο Μιχάλης Καυκαλάς θεωρείται ο πιο βαθύς μελετητής τοπικής διαλέκτου σε ολόκληρο τον κόσμο κι έχει βραβευτεί δυο φορές για τις κρητολογικές μελέτες του και για τον πολύστιχο διαλεκτόφωνο «Τρόχαλο».
Εν κατακλείδι, εκείνο που έχει τεράστια σημασία για το γλωσσικό μας ιδίωμα είναι η μακροβιότητά του. Είναι η πιο μακρόζωη απ’ όλες τις διαλέκτους του πλανήτη μας και εξακολουθεί να παραμένει ζωντανή, γλυκόλαλη και τραγουδιστή.
Πολλά οφείλει στην γνήσια κρητική μαντινάδα, που ανθίζει και σκορπά τη μαγευτική μυρωδιά της και σήμερο, σε πείσμα των ξενόφερτων συνηθειών, που άδικα πολεμούν να μας αποπροσανατολίσουν.