Το 2ο διεθνές επιστημονικό συνέδριο «Κρητικός Τρόπος Ζωής: Παρελθόν και Μέλλον» έγινε από 13 έως 18 Νοεμβρίου, ήταν βιωματικό και συμμετείχαν περισσότεροι από 150 ομιλητές και σύνεδροι από 4 ηπείρους και 15 χώρες, ανάμεσά τους από ΗΠΑ, Καναδά, Ιταλία Ισπανία, Κύπρο, Κίνα, Ταϊβάν, Νεπάλ, Λίβανο, Ρουμανία, Γερμανία και Ελλάδα, ενώ αξιοσημείωτο είναι ότι οι συμμετοχές φέτος ήταν διπλάσιες σε σχέση με πέρυσι και το ενδιαφέρον πολλαπλάσιο για τη διοργάνωση, η οποία έχει γίνει θεσμός, καθώς πραγματοποιείται σε ετήσια βάση.
Κύριο αντικείμενο του Συνεδρίου ήταν “Η Κρητική Διατροφή ως παράγων μακροζωίας”.
Οι επισκέπτες είχαν την ευκαιρία να δοκιμάσουν τα εκλεκτά, φρέσκα εδέσματα, σαν μια ζωντανή προβολή της περίφημης Κρητικής Διατροφής.
Είναι γεγονός ότι το καλάθι της Κρήτης, γεμάτο με προϊόντα της ευλογημένης κρητικής γης, σηματοδοτεί την διεθνή αναγνώριση, κατά τον πιο επίσημο τρόπο, της μεγάλης σημασίας της περίφημης κρητικής διατροφής, βασισμένης στο κρητικό ελαιόλαδο, ως ιδεώδες πρότυπο διατροφικής αλυσίδας, αφενός για την διατροφική της αξία και αφετέρου ως διαπιστωμένο επιστημονικά παράγοντα μακροζωϊας…
Είναι γεγονός, βέβαια, ότι οι τελευταίες δεκαετίες, στιγματίστηκαν από διατροφικά σκάνδαλα, που έχουν οδηγήσει σε μια έντονη έλλειψη εμπιστοσύνης, απέναντι στα τρόφιμα και την ασφάλειά τους, αλλά και στην αγανάκτηση του καταναλωτή για το οικονομικό κόστος της διατροφικής αλυσίδας σήμερα. Το θεμέλιο της διατροφικής αλυσίδας, που αποτελεί τον συνδετικό κρίκο ανάμεσα στον τρόπο παραγωγής και διατροφής, έχει αλλάξει εκ βάθρων.
Σήμερα, μεταξύ των δύο αυτών ορίων, το σύστημα της κυρίαρχης οικονομίας της αγοράς δεν ενδιαφέρεται βασικά για την υγεία και την ποιότητα ζωής των ανθρώπων, και την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά για κέρδη, μπίζνες, μερίσματα, επέκταση των αγορών, ανακάλυψη και προώθηση στην αγορά νέων προϊόντων, που να αποφέρουν μεγάλα κέρδη και οικονομική ανάπτυξη.
Ενώ παλιότερα, η τροφή πήγαινε απ’ ευθείας από ‘’ την παραγωγή στην κατανάλωση’’ στις μέρες μας κάνει παρατεταμένη στάση στο εργοστάσιο, όπου δεν επεμβαίνει πλέον η φύση αλλά ο άνθρωπος με την τεχνολογία του. Σήμερα, τους κανόνες ορίζει η βιομηχανία προϊόντων διατροφής, που στο όνομα της ικανοποίησης των συνεχών αυξανομένων αναγκών, υιοθέτησε και προωθεί την εντατική καλλιέργεια προϊόντων, μια από τις μορφές της οποίας είναι η παραγωγή μεταλλαγμένων προϊόντων με τεχνολογία αλλοιώσεως του γενετικού κώδικα. Μια διαδικασία που δεν θα μπορούσε να προκύψει μέσω οποιασδήποτε γνωστής διαδικασίας. Σε αντίθεση με τη συμβατική βελτίωση των ειδών, η γενετική μηχανική των μεταλλαγμένων καταργεί τους φυσικούς φραγμούς που έχει δημιουργηθεί μεταξύ των ειδών μέσα από εκατομμύρια χρόνων εξελικτικής διαδικασίας.
Η νέα και υπό αμφισβήτηση επιστήμη της βιοτεχνολογίας διαδραματίζει αποφασιστικό ρόλο στη μορφή αυτή της εντατικής καλλιέργειας, που αφορά τα μεταλλαγμένα τρόφιμα.
Στις τελευταίες δεκαετίες, παρατηρείται ένας συνεχής βιασμός της φύσης, είτε αυτός είναι η γενετική τροποποίηση των φυτών, είτε η χρήση φυτικών λιπασμάτων, που τις περισσότερες φορές είναι κατά πολύ μεγαλύτερη και συχνότερη από την απαιτούμενη, είτε με τη χρήση ολοένα και ισχυρότερων τοξικών φυτοφαρμάκων. Απώτερος σκοπός η αυξημένη παραγωγή, λιγότερες απώλειες στη σοδειά, πιο εμφανίσιμα προϊόντα με μεγαλύτερο χρόνο διατήρησής τους. Όλα αυτά μεταφράζονται σε μεγαλύτερο κέρδος για όλη την αλυσίδα της παραγωγής, διακίνησης, μεταποίησης και πώλησης των γεωργικών προϊόντων, με τη μερίδα του λέοντος στις μεγάλες βιομηχανίες που ελέγχουν την όλη διαδικασία.
Η αλυσίδα διατροφής πρέπει να νομοθετηθεί σε όλη την έκτασή της – «από το κτήμα στο τραπέζι», (όπου συμπεριλαμβάνονται οι βασικοί παραγωγοί και προμηθευτές, οι βιομηχανίες επεξεργασίας τροφίμων, οι διανομείς τροφίμων και ποτών, οι έμποροι λιανικής και οι εταιρείες τροφοδοσίας) και ο έλεγχος κάθε κρίκου στην αλυσίδα διατροφής πρέπει να είναι το ίδιο έντονος και εξονυχιστικός.
Δύο σημαντικές αρχές πρέπει να διέπουν την Εθνική αλλά και την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία για τα τρόφιμα και τη διαχείριση των κινδύνων διατροφής.
-Η ασφάλεια της διατροφής και το ενδιαφέρον για τη δημόσια υγεία πρέπει να είναι πρώτης προτεραιότητας (πάνω από τα οικονομικά συμφέροντα των βιομηχανιών παραγωγής τροφίμων).
-Η ελαχιστοποίηση των κινδύνων μέσω της εφαρμογής της αρχής της προφύλαξης.
Σήμερα, τεράστια ποσά δαπανώνται μέσω της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής για να καταστρέφεται το περιβάλλον και η υγεία μας. Στο μέλλον πρέπει όλο και περισσότερο οι χρηματοδοτήσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση να συνδέονται με:
-Απαιτήσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας, μέσω της καλλιέργειας και της κτηνοτροφίας / πτηνοτροφίας
-Υποστήριξη της βιολογικής καλλιέργειας, τους μικρούς και μεσαίους αγρότες,
Η αλυσίδα διατροφής, που είναι αναγκαίο να νομοθετηθεί σε όλη την έντασή της «από το κτήμα στο τραπέζι» (όπου συμπεριλαμβάνονται οι βασικοί παραγωγοί και προμηθευτές, οι βιομήχανοι επεξεργασίας τροφίμων, οι διανομείς τροφίμων και ποτών, οι έμποροι λιανικής και οι εταιρείες τροφοδοσίας) και ο έλεγχος κάθε κρίκου της διατροφικής αλυσίδας πρέπει να είναι συνεχής, έντονος και εξονυχιστικός. Η Ευρωπαϊκή Νομοθεσία αφήνει αδιευκρίνιστα πολλά σημαντικά θέματα που αφορούν:
Στην ανάληψη της ευθύνης από τους συντελεστές της διατροφικής αλυσίδας για τις βλάβες που προκαλούν τα προϊόντα που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή, διακίνηση και διάθεση των αγαθών διατροφής.
Η επανάκτηση του ελέγχου πάνω στη διατροφική αλυσίδα είναι το μεγάλο ζητούμενο της σημερινής εποχής. Νομοθεσίες, ενημερωμένοι πολίτες- καταναλωτές, μηχανισμοί ελέγχου και πιστοποίησης, ελαχιστοποίηση ξανά της απόστασης παραγωγής – κατανάλωσης είναι τα ζητούμενα σήμερα για να μπορούμε να καταναλώνουμε προϊόντα που εξασφαλίζουν την υγεία μας και προστατεύουν το περιβάλλον.
Είναι ανάγκη, λοιπόν, να ληφθούν νέα μέτρα που θα στοχεύουν:
- στην εφαρμογή του συστήματος διασφάλισης υγιεινής τροφίμων (HACCP) και στην πρόβλεψη ποινικών κυρώσεων και διοικητικών μέτρων και όχι απλώς συστάσεις που είναι αναποτελεσματικές.
- Το καλάθι λοιπόν των προϊόντων της κρητικής γης ανοίγει νέους δρόμους …
Η κρητική διατροφή λοιπόν, τίθεται πλέον με την απαιτούμενη σοβαρότητα, στο βάθρο που της αξίζει και προβάλλεται ως πρότυπο ασφαλούς διατροφικής αλυσίδας και μακροζωίας, αντίβαρο σε εκείνη την ευρύτατα διαδεδομένη σήμερα από τις πολυεθνικές εταιρείες διατροφής και που είναι ακριβή για το βαλάντιο του καταναλωτή, ύποπτη για την υγεία του και επιβαρυντική για το περιβάλλον…
* Ο Δημ. Κων. Σαρρής είναι π. υφυπουργός – ΓΓΑ Νομάρχης Ηρακλείου