Στις αρχές Σεπτεμβρίου η Στατιστική Υπηρεσία της Ε.Ε. (η Εurostat) έδωσε στη δημοσιότητα στοιχεία για τη μέση ηλικία του πληθυσμού των κρατών-μελών της Ε.Ε. την 1.1.2018 (μέση ηλικία του πληθυσμού μας χώρας είναι εκείνη που τον χωρίζει σε δύο ίσα μέρη).
Από τα στοιχεία αυτά φαίνεται ότι ανάμεσα στα 28 κράτη-μέλη της Ε.Ε. –με βάση τη μέση ηλικία του πληθυσμού– η Ελλάδα την 1.1.2018 κατείχε την 4η θέση. Περισσότερο γερασμένο από την Ελλάδα πληθυσμό είχαν, κατά σειρά, η Ιταλία, η Γερμανία και η Πορτογαλία
Τα στοιχεία που προαναφέρθηκαν περιλαμβάνουν και στοιχεία για τη μέση ηλικία όλων των περιφερειών των κρατών-μελών της Ε.Ε., ενώ στη βάση δεδομένων της ίδιας Υπηρεσίας υπάρχουν στοιχεία και για τη μέση ηλικία του πληθυσμού των νομών της Ε.Ε. κατά φύλο την 1η Ιανουαρίου των ετών 2014-2018.
Οι περιφέρειες της χώρας είναι 13 και οι νομοί της 51 (η Αττική είναι ταυτόχρονα περιφέρεια και νομός). Τα στοιχεία της Eurostat είναι για 46. Η διαφορά οφείλεται στο ότι για τα ζεύγη των νομών: Γρεβενών-Κοζάνης, Άρτας-Πρέβεζας, Καρδίτσας-Τρικάλων, Αργολίδας-Αρκαδίας και Μεσσηνίας-Λακωνίας, η Eurostat δίνει μία ηλικία.
Με βάση τα στοιχεία της Eurostat θα εξετάσουμε στο Μέρος Ι του άρθρου αυτού τη μέση ηλικία του συνολικού πληθυσμού της Κρήτης, των νομών της και του Συνόλου Χώρα την 1.1.2018 σε σχέση με εκείνη την 1.1.2014 και στο Μέρος ΙΙ τη μέση ηλικία ανδρών και γυναικών την 1.1.2018.
Ι. Μέση ηλικία του συνολικού πληθυσμού την 1.1.2014 και την 1.1.2018:
Στην 1η στήλη του Πίνακα 1 δίνεται η μέση ηλικία του συνόλου του πληθυσμού της Κρήτης, των νομών της και του Συνόλου Χώρας την 1.1.2014, στη 2η την 1.1.2018 και στην 3η η ποσοστιαία μεταβολή της την 1.1.2018 σε σχέση με την 1.1.2014.
Από τον Πίνακα 1 φαίνεται ότι:
-Η ποσοστιαία μεταβολή της μέσης ηλικίας του συνολικού πληθυσμού της Κρήτης και των νομών της την 1.1.2018 σε σχέση με την 1.1.2014, ήταν περίπου η ίδια με εκείνη του πληθυσμού του Συνόλου Χώρας.
– Με την εξαίρεση του νομού Λασιθίου, ο πληθυσμός της Κρήτης και των 3 άλλων νομών της ήταν λιγότερο γερασμένος από εκείνο του Συνόλου Χώρας.
– Ανάμεσα στους νομούς της Κρήτης ο νομός Ρεθύμνης είχε το λιγότερο και ο νομός Λασιθίου τον περισσότερο γερασμένο πληθυσμό.
Ανάμεσα στις 13 περιφέρειες:
– Η Κρήτη, μετά το Νότιο Αιγαίο, έχει το λιγότερο γερασμένο πληθυσμό. Η διαφορά, όμως, ανάμεσα στις δύο περιφέρειες τόσο την 1.1.2014 όσο και την 1.1.2018 ήταν πολύ μικρή.
– Η Ήπειρος, τόσο την 1.1.14 όσο και την 1.1.18 είχε τον περισσότερο γερασμένο πληθυσμό (με μέση ηλικία 45,8 έτη την 1.1.14 και 47,7 έτη την 1.1.18)
Ανάμεσα στους 46 νομούς της χώρας τόσο την 1.1.14 όσο και την 1.1.18:
– Ο νομός Ρεθύμνης κατείχε την 1η θέση με το λιγότερο γερασμένο πληθυσμό, ο νομός Ηρακλείου την 4η, ο νομός Χανίων την 9η και ο νομός Λασιθίου την 21η.
– Ο νομός Ευρυτανίας κατείχε την 46η θέση, ήταν δηλαδή ο νομός με τον περισσότερο γερασμένο πληθυσμό ανάμεσα στους 46 νομούς (52,3 έτη την 1.1.14 και 55,0 έτη την 1.1.18).
ΙΙ. Μέση ηλικία του πληθυσμού κατά φύλο την 1.1.2018:
Στην 1η στήλη του Πίνακα 2 δίνεται η μέση ηλικία των ανδρών της Κρήτης, των νομών της και του Συνόλου Χώρας την 1.1.2018, στη 2η εκείνη των γυναικών και στην 3η η διαφορά της μέσης ηλικίας των γυναικών από εκείνη των ανδρών.
Από τον Πίνακα 2 φαίνεται ότι την 1.1.2018:
– Ανάμεσα στους νομούς της Κρήτης, νομός Λασιθίου τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες είχε τον περισσότερο και ο νομός Ρεθύμνης τον λιγότερο γερασμένο πληθυσμό.
– Ο πληθυσμός του νομού Λασιθίου ήταν περισσότερο γερασμένος από εκείνο του Συνόλου Χώρας ενώ εκείνος των τριών άλλων νομών και της Κρήτης λιγότερο.
– Στο Σύνολο Χώρας, στην Κρήτη και στους τρεις νομούς της ο πληθυσμός των γυναικών ήταν περισσότερο γερασμένος από εκείνο των ανδρών (οι γυναίκες είναι μακροβιότερες από τους άνδρες). Εξαίρεση αποτελεί ο νομός Ρεθύμνης στον οποίο ο πληθυσμός των γυναικών ήταν λιγότερο γερασμένος από εκείνο των ανδρών, αλλά η διαφορά είναι πολύ μικρή.
Ανάμεσα στις 13 περιφέρειες:
– Στους άνδρες και στις γυναίκες τον περισσότερο γερασμένο πληθυσμό είχε η Ήπειρος.
– Το λιγότερο γερασμένο πληθυσμό στους άνδρες είχε το Βόρειο Αιγαίο και στις γυναίκες το Νότιο Αιγαίο
– Η Κρήτη στους άνδρες είχε την 3η θέση με το λιγότερο γερασμένο ο πληθυσμό, στις γυναίκες τη 2η και στη διαφορά μέσης ηλικίας γυναικών-ανδρών την 3η μικρότερη.
– Τη μεγαλύτερη διαφορά μέσης ηλικίας γυναικών-ανδρών είχε το Βόρειο Αιγαίο) (7,2 έτη) και τη μικρότερη η Ήπειρος (1,1 έτος)
Ανάμεσα στους 46 νομούς:
– Τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες ο νομός Ευρυτανίας είχε τον περισσότερο γερασμένο πληθυσμό, ενώ το λιγότερο γερασμένο στους άνδρες είχε ο νομός Σάμου και στις γυναίκες ο νομός Ρεθύμνης.
– Στους άνδρες ο νομός Ρεθύμνης κατείχε την 6η θέση με το λιγότερο γερασμένο πληθυσμό, ο νομός Ηρακλείου την 7η, ο νομό Χανίων την 12η και ο νομός Λασιθίου την 26η.
– Στις γυναίκες ο νομός Ηρακλείου κατείχε την 4η θέση με το λιγότερο γερασμένο πληθυσμό, ο νομός Χανίων την 6η και ο νομός Λασιθίου την 20η.
– Τη μεγαλύτερη διαφορά μέσης ηλικίας γυναικών-ανδρών είχε ο νομός Σάμου (8,5 έτη) και τη μικρότερη ο νομός Θεσπρωτίας (0,2)
– Σε δύο νομούς (Κυκλάδων και Ρεθύμνης) οι γυναίκες ήταν λιγότερο γερασμένες από τους άνδρες αλλά η διαφορά ήταν λιγότερη από μισό έτος.
Τελικές παρατηρήσεις:
Η γήρανση του πληθυσμό αποτελεί μια από τις πιο κρίσιμες πλευρές του δημογραφικού, του μέγιστου εθνικού μας, προβλήματος. Η συνεχής αύξησή της οφείλεται:
– Από τη μια μεριά στη διαχρονική μείωση των γεννήσεων, εξαιτίας της οποίας μειώνεται συνεχώς ο πληθυσμός της ομάδας ηλικιών 0-14 ετών και το ποσοστό που αντιπροσωπεύει στο σύνολο του πληθυσμού, και
– από την άλλη στη αυξανόμενη μακροβιότητα του πληθυσμού εξαιτίας της οποίας αυξάνεται ο πληθυσμός της ομάδας ηλικιών 65 ετών και άνω και το ποσοστό που αντιπροσωπεύει στο σύνολο του πληθυσμού.
Ένας γερασμένος πληθυσμός:
– Είναι λιγότερο δυναμικός, δηλαδή λιγότερο ικανός να ανταποκριθεί στις ανάγκες της χώρας μας στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης.
– Έχει περισσότερα και σοβαρότερα προβλήματα υγείας για την αντιμετώπιση των οποίων απαιτούνται περισσότερες κρατικές δαπάνες.
– Περισσότερες δαπάνες απαιτούνται και για την κάλυψη των συντάξεων του.
Παρ’ όλο ότι τα παραπάνω είναι γνωστά, τόσο οι μονοκομματικές κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. την 35ετια 1974-2009 όσο και οι μνημονιακές κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ, Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, αντί λάβουν δραστικά μέτρα για την αντιμετώπιση των δυσμενών αυτών εξελίξεων στον πληθυσμό της χώρας, περιορίζονταν σε ημίμετρα, τα οποία δεν ανέστειλαν τη συνεχή επιδείνωση τους. Δυστυχώς, όπως φαίνεται από τις σχετικές εξαγγελίες του Πρωθυπουργού, το ίδιο θα κάνει και η νέα κυβέρνηση της Ν.Δ.
*Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ