Όταν φτάνει κάθε χρόνο η ώρα για να εκπληρώσω τις φορολογικές μου υποχρεώσεις ως πολίτη, αρκετές είναι οι σκέψεις που έρχονται στο νου μου. Σκέψεις που σχετίζονται με τους φόρους και την οικονομική – δημοσιονομική πολιτική ενός κράτους, και μέρος εξ αυτών θα σας παρουσιάσω στο παρόν μου σημείωμα.
Πρώτ’ απ’ όλα, συμφωνώ με όσους θεωρούν πως στις δημοκρατικά οργανωμένες κοινωνίες ως δίκαιη πιστεύεται ότι είναι η κατανομή των φορολογικών βαρών σύμφωνα με όσα παραδέχονται οι πολίτες ως αρχές της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Και κοινωνική δικαιοσύνη προσωπικά λογαριάζω όσα ορίζονται από τους γραφτούς και άγραφους κανόνες μιας κοινωνίας, οι οποίοι, στηριγμένοι, κυρίως, στα ανθρωπιστικά ιδεώδη, ευνοούν την αρμονική συμβίωση των μελών της.
Έπειτα, όλοι ξέρουμε ότι είναι δύσκολο σε μιαν κυβέρνηση να βρεθούν τα σωστά κριτήρια, βάσει των οποίων πρέπει να επιβάλλονται οι φόροι έτσι ώστε η κατανομή των φορολογικών βαρών να είναι δίκαιη και εις όφελος του κοινωνικού συνόλου. Τα σωστά κριτήρια νομίζω πως πρέπει να αναζητούνται στην ικανότητα κάθε νοικοκυριού και ατόμου να συνεισφέρει στα κοινά και στην εκάστοτε πραγματική οικονομική του κατάσταση.
Στις κοινωνίες, λοιπόν, εκείνες που η πλειοψηφία των μελών τους βρίσκεται σε δεινή οικονομική κατάσταση, θα μπορούσε το κράτος, σε ό,τι αφορά τους φόρους, να προσφύγει στη μετακύλισή τους, αψηφώντας το όποιο πολιτικό/κομματικό κόστος.
Σας θυμίζω το βασισμένο στην αρχή της μετακύλισης λαοφιλές νομοθέτημα “αλληλέγγυο” του Βυζαντινού αυτοκράτορα του 10ου – 11ου αι. Βασιλείου του 2ου του Βουλγαροκτόνου και εξηγώ ότι η μετακύλιση των φόρων είναι η σύννομη σε χαλεπούς καιρούς μετάθεσή τους από το πρόσωπο και το νοικοκυριό στο οποίο επιβάλλεται η φορολογία σε ένα άλλο νοικοκυριό και πρόσωπο.
Δυστυχώς, όμως, το μέτρο του Βασιλείου καταργήθηκε υπό την πίεση των οικονομικά Δυνατών από τους διαδόχους του και το Βυζάντιο πήρε ανεπιστρεπτί το δρόμο της οικονομικής παρακμής. Το ίδιο ολέθριο τέλος θάχουν, φρονώ, και όποιες σύγχρονές μας κοινωνίες δεν εφαρμόσουν τη μετακύλιση όσων φόρων βαραίνουν τις ασθενέστερες οικονομικά και χαμηλότερες κοινωνικά τάξεις των πολιτών.
Τα κρατικά έσοδα, τέλος, από τους φόρους θα έπρεπε να επαναδιανέμονται στους πολίτες – λένε πολλοί. Φυσικά, κι αυτό μπορεί να πραγματωθεί υπό τη μορφή των ενισχύσεων των κονδυλίων που διαθέτει κάθε οργανωμένη πολιτεία για παιδεία, κοινωνική ασφάλιση και υγεία και συνδρομή των απόρων.
Αλήθεια, εσείς για όλα τα παραπάνω τι νομίζετε;
*Ο Γεώργιος Η. Ορφανός είναι φιλόλογος