Ο πρόσφατος καταστρεπτικός σεισμός των 5,9 ρίχτερ, που έγινε στην Ελασσόνα χωρίς, ευτυχώς, ανθρώπινες απώλειες, αλλά με πολλές καταρρεύσεις κτιριακών κατασκευών, έθεσε επί τάπητος ξανά, το θέμα της ποιότητας των κατασκευών στη χώρα μας.
Παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια ο Κανονισμός Αντισεισμικής Προστασίας είναι ιδιαίτερα αυστηρός και η πλειονότητα των κατασκευών θεωρούνται ότι είναι ανθεκτικές στις υποχθόνιες δυνάμεις του Εγκέλαδου, δυστυχώς όμως κάποιες κατασκευές διαφεύγουν του απαιτούμενου ελέγχου των υπηρεσιών, έργα – ολίγων ευτυχώς – παραγόντων εμπλεκομένων στο κύκλωμα «Μελέτη – Επίβλεψη – Κατασκευή», με αποτέλεσμα να θρηνούμε, κατά καιρούς, αθώα θύματα.
Πριν λίγες δεκαετίες, πέρασε από τη Βουλή, Νομοσχέδιο, το οποίο προέβλεπε βαρύτατες ποινές για τους εμπλεκόμενους στο κύκλωμα μελέτη – επίβλεψη – κατασκευή και των οποίων η χρονική έναρξη της ευθύνης για την όποια καταστροφή από σεισμό ή άλλο φυσικό αίτιο, ορίσθηκε η ημερομηνία της καταστροφής του οικοδομήματος, ώστε να μην είναι δυνατή η παραγραφή της ευθύνης, λόγω παρέλευσης της πενταετίας.
Η διάταξη μάλιστα αυτή θεωρήθηκε, από πολλούς μηχανικούς άδικη και πολύ αυστηρή και προκάλεσε τότε μεγάλες αντιδράσεις. Το Κράτος, από το Σύνταγμα, υποχρεούται να προστατεύει τη ζωή των πολιτών και για το λόγο αυτό πρέπει να είναι άτεγκτο στην εφαρμογή των οικοδομικών κανονισμών.
Η δόμηση πάνω σε προσχώσεις, η κακή ποιότητα του μπετόν, η ανεπάρκεια του σιδηρού οπλισμού και άλλες κακοτεχνίες αποτελούν τα κύρια αίτια των καταστροφών που επισυμβαίνουν σε περιόδους τέτοιων φυσικών φαινομένων.
Ο καταστρεπτικός αυτός σεισμός μας φέρνει συνειρμικά στη σκέψη τις χιλιάδες αυθαίρετες κατασκευές που υπάρχουν σε ολόκληρη την Ελλάδα και ιδιαίτερα στην πόλη του Ηρακλείου και των οποίων η επάρκεια της αντοχής τους σε έναν ισχυρό σεισμό είναι άγνωστη αλλά πρόβλημα επίσης υπάρχει και για κάποιες «νόμιμες κατασκευές», οι οποίες έχουν κτισθεί επάνω σε προσχώσεις ή σαθρά εδάφη ή έχουν κακοτεχνίες.
Για λόγους λοιπόν προληπτικούς πρέπει άμεσα να συσταθούν από τους Δήμους τεχνικά συνεργεία από έμπειρους μηχανικούς – δημοσίους υπαλλήλους και ιδιώτες – τα οποία να ελέγξουν, έστω και εκ των υστέρων, την ποιότητα των κατασκευών αυτών και να τις κατατάξουν σε τρεις κατηγορίες: α) Στις στατικά επαρκείς β) Εκείνες που χρήζουν στατικής ενίσχυσης και γ) Αυτές που απαιτούν την κατεδάφισή τους, για να μη θρηνήσουμε αθώα θύματα σε κάποιο επιγενόμενο μελλοντικό σεισμό.
Όμως θέμα ποιότητας τίθεται και για τα Δημόσια έργα. Είναι ενθαρρυντικό ότι στους πρόσφατους σεισμούς κανένα Δημόσιο Εργο δεν κατέρρευσε. Θα είναι τραγικό γεγονός π.χ η κατάρρευση μιας γέφυρας ή ενός μεγάλου δημόσιου κτιρίου με εκατοντάδες εργαζόμενους.
Η πολύτιμη εμπειρία από τα έργα των ΚΠΣ τα οποία εμφάνισαν πολλά προβλήματα ποιότητας και διαφάνειας με σημαντικές υπερβάσεις κόστους και χρόνου, ανάγκασε το Υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ, να προωθήσει τις αναγκαίες θεσμικές ρυθμίσεις για την κατοχύρωσή τους.
Οι κυριότερες νομοθετικές αυτές ρυθμίσεις είναι:
α) Ο νέος νόμος περί Δημοσίων Έργων.
β) Μετά από διεθνείς διαγωνισμούς προσέλαβε τους Συμβούλους Διαχείρισης Κατασκευών για τα μεγάλα Δημόσια Εργα
γ) Το Σώμα Επιθεωρητών Δημοσίων Έργων για εντατικοποίηση των ελέγχων.
δ) Μετά από συστηματικούς ελέγχους επέβαλε, για κακοτεχνίες, κυρώσεις και πρόστιμα σε εργολάβους.
ε) Κήρυξε έκπτωτους αναδόχους εργολαβιών για υπερβολικές καθυστερήσεις.
στ) Απέστειλε πολλές ειδικές προσκλήσεις σε εργολάβους, σαν τελευταία προειδοποίηση πριν την έκπτωσή τους, αν δεν συμμορφωθούν στις υποχρεώσεις τους.
ζ) Κατοχύρωσε με Νόμο τον Ειδικό Σύμβουλο Ποιοτικού Ελέγχου για τα δημόσια έργα, που προχωρεί σε δειγματοληπτικούς ελέγχους σε χιλιάδες έργα.
Η δε Μεικτή Επιτροπή Καθοδήγησης, που αποτελείται από στελέχη του ΥΠΕΧΩΔΕ, του ΥΠΕΘΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει καθήκον τον εκσυγχρονισμό τού συστήματος παραγωγής των Δημοσίων Έργων.
Επίσης με την καθιέρωση του «Πόθεν Έσχες» για όλους τους μετέχοντες σε όλα τα στάδια παραγωγής των Δημοσίων Έργων διασφαλίζεται, σε ικανοποιητικό βαθμό, η Διαφάνεια περί της διαχείρισης των δημοσίων έργων.
Καθήκον της Πολιτείας είναι η διασφάλιση της Ποιότητας και της Διαφάνειας των Κατασκευών του Δημοσίου Τομέα.
Επίσης βέβαια πρέπει να διασφαλισθεί η ποιότητα των κατασκευών και στον ιδιωτικό τομέα, όπου υπάρχει – όπως ο σεισμός απέδειξε – μεγάλο πρόβλημα.
Αυτό υπαγορεύει η αυτονόητη υποχρέωση της προάσπισης του δημοσίου συμφέροντος αλλά και της ζωής του απλού Έλληνα πολίτη.
Ο Δημ. Κων. Σαρρής είναι π. υφυπουργός- νομάρχης Ηρακλείου