Κι επειδή είναι πολλοί, κι επειδή είμαστε πολλοί, κι επειδή πότε δεν ξέρεις και ούτε εύχεσαι τι μπορεί να συμβεί στο μέλλον ας σταματήσουμε για λίγο σε τούτη τη μέρα!
Να σας θυμίσω πως φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από έναν ακόμα …σπαραγμό εκατομμυρίων ανθρώπων που έμειναν χωρίς πατρίδα, οικογένειες, σπίτια, τροφή, δουλειά κι αξιοπρέπεια.
Η Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 έφερε αλλαγές, πόνο, ξεριζωμό που ακόμα υπάρχει μέσα μας.
Δεν διαχωρίζονται οι άνθρωποι ούτε από το χρώμα τους, ούτε από την θρησκεία ή τις πεποιθήσεις. Είμαστε όλοι ΑΝΘΡΩΠΟΙ και τις περισσότερες φορές πληρώνουμε λάθη λίγων και πολλών οικονομικών συμφερόντων.
Φέτος η Ημέρα των Προσφύγων έχει σαν επίκεντρο το δικαίωμα του κάθε ανθρώπου να αναζητά παντού και πάντα την ασφάλεια.
Οι πρόσφυγες είναι ένα «θέμα» που στην δική μου τουλάχιστον ιδιοσυγκρασία και ψυχή έχει μια θέση πολύ ιδιαίτερη και για αυτό δημιουργείται πάντα «χώρος» στην διάρκεια της σχολικής χρονιάς για να μάθουμε, να θυμηθούμε, να καταλάβουμε τι σημαίνει τούτη η λέξη!
Σε ένα από τα προγράμματα που εκπονήθηκαν την χρονιά που πέρασε «Κάθε μέρα κι ένα βιβλίο!» στο 64ο Νηπιαγωγείο Ηρακλείου μάθαμε εκτός από …τα πάντα, τι σημαίνει πόλεμος, μετανάστης, πρόσφυγας και τι τουρίστας ή ταξιδευτής!
Ο «ήρωας» μας ήταν ένα παιδί πρόσφυγας που σαν ξεσπάει πόλεμος στην πατρίδα του, αρχίζει να φοβάται κι ας είναι ατρόμητος (Ασίντ σημαίνει λιοντάρι). Μια νύχτα, φεύγει εντελώς μόνος του, μπαίνει σε μια βάρκα που τον μεταφέρει τον αφήνει σ’ ένα νησί…
Συναισθήματα αμέτρητα, τρόποι επιβίωσης, συμπεριφορές, αλήθειες και φαντασία και πάνω απ’ όλα οικογένεια, αγάπη και αλληλεγγύη
Και οι πρώτες σκέψεις δικές μας και των παιδιών ήταν:
«Και τώρα πως να εξηγήσεις και πάλι στα παιδιά τι είναι ο πόλεμος, τους λόγους, τις αιτίες, το αύριο! Και τα χρώματα, αχ, αυτά τα χρώματα των πολεμικών σελίδων και οι εικόνες της τηλεόρασης…
Γιατί υπάρχει τόσος μαύρος καπνός, τόσο δυνατός θόρυβος, τόσο γκρίζος ουρανός, τόση φωτιά, τόσος πανικός και φόβος…
Πάλι οι λέξεις δεν θα φτάνουν για τα ανεξήγητα…
Πάλι θα προστεθούν καινούργιες, άχαρες και δύσκολες στο λεξιλόγιο τους…
Εξαναγκασμός, φρίκη, πρόσφυγας, θάνατος…
Και τα παιδιά που έφταιξαν;
Και τα παιχνίδια, τα ρούχα, το σχολείο, τα σπίτια;
Τι σημαίνει συμφέρον, χρήμα, απληστία, τρέλα και παραλογισμός…
Και οι ουρές των αυτοκίνητων που δεν πάνε εκδρομή, που πάνε;
Που, πως, γιατί….
Τι να μπει σε μια βαλίτσα από τις ζωές των γονιών, της δική τους…
Πάλι πόνος, ερημιά, κραυγές σιωπηλές και εκκωφαντικές. Και βόμβες και αεροπλάνα, και χρώματα σκούρα…αχ, αυτά τα χρώματα!»
Κι είναι ο πόλεμος ένα θέμα δύσκολο να το κατανοήσουν τα μικρά παιδιά
Είναι μια αλήθεια που τρομάζει όλους…
Είναι σκουρόχρωμος, άσχημος και πολύ δυνατός…
Δεν είναι γενναίος, είναι απρόσμενος και ύπουλος…
Δεν μιλάει, μόνο φωνάζει και χτυπάει όποιον βρει στο δρόμο του να τον εμποδίζει να περάσει…
Δεν του αρέσουν τα παιχνίδια, οι κουβέντες οι όμορφες, τα λουλούδια, τα χαμόγελα…
Και όλο και περισσότερα βιβλία* άρχισαν να μπαίνουν στη ζωή και το πρόγραμμά μας…
Και πώς να μπεις στη θέση του άλλου* και να νιώσεις την φρίκη, το φόβο, την καταστροφή, τον ξεριζωμό, όλα τα συναισθήματα, την ψυχή της μάνας, του φίλου, του «ξένου»;
Κι οι απορίες πολλές από λέξεις και εικόνες που τις ακούν και δεν ξέρουν να τις ερμηνεύσουν ή αν είναι ψέματα ή αλήθεια.
Και πήραμε ένα χάρτη και περπατήσαμε τη διαδρομή του Ασίντ κι ένα μεγάλο γαλάζιο πανί και πάνω του βάλαμε τις χάρτινες πολύχρωμες βαρκούλες που μάθαμε με την τεχνική του Origami και που τις ονομάσαμε Ελπίδα, Αγάπη, Χαρά, Ζωή, Φαντασία, Όνειρο…
Και με ένα κόκκινο μεγάλο δικό μας κουμπί ζωντανέψαμε την φαντασία μας και το μεταμορφώσαμε σε μπάλα, χαρταετό, μπίλια νεραϊδόσκονης, πασχαλίτσα, αστέρι, ρόδα ποδηλάτου και πολλά πολλά άλλα…
Και γνωρίσαμε και τον Αριστοτέλη τον θαλασσοκόρακα που κι εκείνος είναι ένα πουλί πρόσφυγας. Και μπήκαμε στο διαδίκτυο κι ακούσαμε τη φωνή του, και μάθαμε που ζει και συνειδητοποιήσαμε πως υπάρχει ένα τέτοιο πουλί ταριχευμένο στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης…
Και γράψαμε κι ένα γράμμα στους γονείς με αφορμή τον πόλεμο που είχε ξεσπάσει στην Ουκρανία εκείνες τις ημέρες :
«Φοβόμαστε λίγο τις εικόνες που βλέπουμε συνεχώς στην τηλεόραση. Εξηγήστε μας τι συμβαίνει, πόσο πολύ μας επηρεάζει όλο αυτό. Καθησυχάστε μας, πείτε μια καλή ιστορία να καταλάβουμε…».
Ευχηθήκαμε όλοι να μην γεμίσει ο κόσμος άλλους μικρούς Ασίντ.
Μιλήσαμε πολύ για την αλληλεγγύη, την ανθρωπιά, το δίκαιο και το άδικο τούτου του κόσμου…
Και ζωγραφίζουμε πολύ, κόκκινες, κίτρινες, γαλάζιες σκέψεις και εικόνες…
Και κρατήσαμε μια βαλίτσα που’ ναι γεμάτη λουλούδια, χαρά, χρώματα…
Και τούτη η Ιστορία μας οδήγησε να διαβάσουμε το βιβλίο : Η πόλη που έδιωξε τον πόλεμο του Αντώνη Παπαθεοδούλου! **
Και φτιάξαμε τον Πόλεμο και τον Ειρήνο. Μαύρος και άσχημος ο Πόλεμος, με λουλούδια και χρώματα ο Ειρήνος. Και την πόλη της Χαράς με τα μεγάλα και όμορφα σπίτια , με δρόμους, πλατείες και πολλά παιδιά φτιάξαμε. Και την πόλη όπως την κατάντησε ο Πόλεμος, μαύρη, γκρεμισμένη και χωρίς …χαρά!
Κι εκεί μπήκαμε σε ένα ακόμη βιβλίο: Την Σκοτεινούπολη της Κέλη Κάνμπι *** και καταλάβαμε πόσο διαφορετικοί είναι οι άνθρωποι. Έχουν άλλες συνήθειες και έθιμα και κουλτούρες.
Και φτιάξαμε πεταλούδες ολόκληρες με αφορμή : Η Πεταλούδα της σκιάς**** και μιλήσαμε για τα δύσκολα πάλι, για την λύτρωση για την φιλία και την αγάπη.
Και φυσικά μπήκαμε στο διαδίκτυο και είδαμε πολλούς πίνακες ζωγραφικής αλλά σταματήσαμε στον Πίνακα του Πάμπλο Πικάσο την Γκουέρνικα. Συζητήσαμε, παίξαμε και είδαμε με τα δικά μας ματιά χωρίς πολλές εξηγήσεις τι παράξενα κομμάτια που υπήρχαν μέσα του.
Με μια φωνή είπαν όλα τα παιδιά πως τούτον τον πίνακα θα τον βαφτίσουμε Πόλεμο γιατί τα χρώματα του είναι άχρωμα κι άχαρα…
Και αφού διαβάσαμε ακόμα πολλά πολλά βιβλία επιστρέψαμε στον Ασίντ, Την Αλίκη και τον Αριστοτέλη και φτιάξαμε το γλυκό της Φιλίας και δοκιμάσαμε όλοι γιατί τα παιδιά όλη της γης όποια γλώσσα και αν μιλάνε, όπου κι αν ζουν θέλουν μόνο να παίζουν, να γελούν, να τραγουδούν και να μεγαλώνουν με ειρήνη, αγάπη και φροντίδα!
(Το βιβλίο Με ένα κόκκινο κουμπί* είναι αφιερωμένο στην Μαντένα και τον Ναβίντ που είχα τη χαρά να έχω μαθητές μου στο νηπιαγωγείο για δυο χρόνια. Ήρθαν κάποτε από τα σύνορα του Ιράκ – Αφγανιστάν περπατώντας αρκετές μέρες ίσαμε να βρουν «πλοίο» να έρθουν στην Ελλάδα. Υπήρξα τυχερή και εγώ και όλα τα παιδιά που τους είχαμε στην τάξη.
Μάθαμε πολλά, την ιστορία τους όταν πια κατάφεραν να μιλήσουν Ελληνικά, τα παιχνίδια, τις συνήθειες, τον τόπο τους! Πήραμε θάρρος, δύναμη και αγάπη. Θυμάμαι τα παιδιά να τους μαθαίνουν λέξεις με τον δικό τους τρόπο. Να προσπαθούν να μιμηθούν τα δικά τους παιχνίδια, να προσπαθούν να μάθουν βασικές λέξεις στην δική τους γλώσσα και όλοι μαζί στο τέλος να αποχαιρετούμε το νηπιαγωγείο γεμάτοι ευγνωμοσύνη για όλα όσα ζήσαμε μαζί).
Τα βιβλία που διαβάσαμε κατά τη διάρκεια του συγκεκριμένου προγράμματος ήταν:
*Με ένα κόκκινο κουμπί, Ελένη Μπετεινάκη, εκδ. Κλειδάριθμος
*Τα παπούτσια των άλλων, Άλκηστη Χαλικιά, εκδ. Ίκαρος
*Το κουτί του Σιλάν, Άλκηστη Χαλικιά, Εκδ. Ίκαρος
**Η πόλη που έδιωξε τον πόλεμο του Αντώνη Παπαθεοδούλου, εκδ. Πατάκης
***Η Σκοτεινούπολη, Κέλη Κάνμπι, εκδ. Κλειδάριθμος
*** Η Πεταλούδα της σκιάς, Σοφία Μαντούβαλου, εκδ. Μεταίχμιο