Γνωρίζουμε τον Σωκράτη και την προσφορά του στη φιλοσοφική σκέψη κυρίως από τον Πλάτωνα, αλλά και από τον Ξενοφώντα και τον Αριστοφάνη. Καταδικάστηκε σε θάνατο όχι τόσο για τα αδικήματα του κατηγορητηρίου, αλλά επειδή με τη στάση του ειρωνεύτηκε τους δικαστές. Στους εξαιρετικούς διαλόγους του Πλάτωνα περιγράφονται οι τελευταίες του στιγμές. Οι φίλοι του του προτείνουν να δραπετεύσει και φυσικά οι φρούροι του θα έκαναν τα στραβά μάτια.
Η άρνηση του Σωκράτη ίσως είναι η πιο σημαντική στην παγκόσμια ιστορία. Αρνείται να φύγει και να σωθεί σεβόμενος τους νόμους της πόλης του, παρόλο που συνεχώς ασκούσε κριτική. Επιλέγει τον θάνατο σεβόμενος τους νόμους. Ίσως γι’ αυτό είναι αιώνιο παράδειγμα.
Έκτοτε έχουν περάσει πολλοί αιώνες και η ανομία και η απειθαρχία στους νόμους της πολιτείας θεωρούνται επαναστατική και προοδευτική πράξη. Είναι γνωστό ότι για να ευημερήσει μια κοινωνία χρειάζεται σταθερούς θεσμούς που φυσικά αλλάζουν και αναπροσαρμόζονται, αλλά και πρόσωπα που σέβονται τον θεσμικό τους ρόλο με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτόν.
Ένα διδακτικό παράδειγμα είναι η πρόσφατη πρωτοβουλία του πρύτανη Γιώργου Κοντάκη σχετικά με τον Ευαγγελισμό που τελούσε χρόνια υπό κατάληψη από μια μικροομάδα που θεωρεί νόμιμο δικαίωμά της τις καταλήψεις ιδιωτικών και δημόσιων χώρων. Πριν από 25 χρόνια σε μια τοπική εβδομαδιαία εφημερίδα «ΤΟ ΚΥΜΑ» είχα γράψει ένα κύριο άρθρο καλώντας τους υπευθύνους του πανεπιστημίου να φροντίσουν, ώστε το κτήριο αυτό να αποδοθεί στο πανεπιστήμιο. Δεν υπήρξε, δυστυχώς, καμιά απάντηση. Με στενοχώρησε ιδιαίτερα η αδικαιολόγητη σιωπή όλων των φορέων της πόλης μας για την πρωτοβουλία του πρύτανη, ενώ κάποιες μεμονωμένες ομάδες και ορισμένα πρόσωπα στράφηκαν εναντίον του. Η στάση τους ίσως δικαιολογείται, γιατί αισθάνονται ενοχές.
Εδώ και χρόνια δίπλα στο Αστυνομικό Μέγαρο υπάρχει ένας αυθαίρετος οικισμός τσιγγάνων σε έκταση που ανήκει στο Δήμο Ηρακλείου. Έχουν γίνει προσπάθειες να μετακινηθούν και να μην υπάρχει η αθλιότητα που παρατηρούμε. Ακόμα και αποζημιώσεις δόθηκαν, ώστε να στεγαστούν όπου αλλού ήθελαν. Παραμένουν εκεί για να αποδεικνύουν καθημερινά ότι τελικά ελάχιστοι τολμούν να συγκρουστούν και να υπερασπιστούν τη νομιμότητα.
Εξάλλου όλοι γνωρίζουμε ότι άπειρες αυθαιρεσίες τελικά νομιμοποιούνται. Αποτέλεσμα είναι ότι στην πόλη μας πολίτες και άρχοντες βιώνουμε συχνά καταστάσεις που ίσως σε μια κρίσιμη στιγμή να μας πληγώσουν. Ορισμένοι ίσως απαντήσουν ότι συχνά υπάρχουν νόμοι που δεν είναι σύμφωνοι με την απόλυτη έννοια της δικαιοσύνης και της ηθικής. Έχουμε χρέος όλοι να αγωνιζόμαστε για τη βελτίωση και την αλλαγή τους. Μια κοινωνία όμως, όπου οι μπαχαλάκηδες και κάθε μικροομάδα καταστρέφουν, αυθαιρετούν και συχνά χρησιμοποιούν βία για να επιτύχουν εκείνο που θεωρούν σωστό, είναι καταδικασμένη. Έζησα τις καταλήψεις στα σχολεία και ως δάσκαλος ήμουν πάντοτε αντίθετος. Όταν το άδικο και το παράνομο γίνονται νόμιμα η συνύπαρξή μας δεν είναι δυνατή.
Οι νόμοι φυσικά περιορίζουν την ελευθερία, αλλά κυρίως προστατεύουν. Και η βία δεν είναι η μαμή της ιστορίας, αλλά η αποσάθρωσή της. Κάποτε άνθρωποι που αναλαμβάνουν την ευθύνη του ρόλου τους πρέπει να είναι σεβαστοί και παραδείγματα για μίμηση. Η σιωπή των αμνών που ακολούθησε την πρωτοβουλία του πρύτανη, δεν τιμά τους συλλογικούς φορείς και όσους τους εκπροσωπούν.