Μάλλον, έχω μείνει πολύ πίσω, ή είναι σαν να απουσίαζα για πολλά – πολλά χρόνια από ‘δω… δεκαετίες! Δεν εξηγείται διαφορετικά. Είμαι και ήμουν ευαισθητοποιημένος στα θέματα που αφορούν τη γλώσσα, στο μέτρο του δυνατού, χωρίς να είμαι ειδικός• έτσι, σαν χόμπυ! Τώρα, πώς γίνεται να μην έχω ακούσει μια έκφραση, που χαλάει κόσμο, αυτές τις μέρες του Δεκαπενταύγουστου, δεν μπορώ να το εξηγήσω.
Πρόκειται για την ευχή: «Καλή Παναγιά». Από πότε καθιερώθηκε, μου είναι άγνωστο. Ίσως, κάποιοι που είναι ειδικοί περί τα γλωσσολογικά και την ετυμολογία να μπορούσαν να μας διαφωτίσουν. Με στοιχεία, όμως. Όχι: «αυτό το έλεγαν οι παππούδες μας και ακόμα πιο παλιά…». Αυτό δεν ισχύει! Δεκτά στοιχεία με αναφορά σε συγκεκριμένα γραπτά. Εγώ, πάντως, την έκφραση αυτή την άκουσα εφέτος, για πρώτη φορά! Γι’ αυτό μένω έκπληκτος. Πώς να μην την είχα ακούσει, από πιο παλιά; Ή μήπως είναι μια φράση του συρμού, πρόσφατη;
Πριν λίγες μέρες, στο Face Book (F/B), το μάτι μου έπεσε σε δραματική έκκληση φίλης, αρχιτεκτόνισσας, που έγραψε: Σας παρακαλώ, σας ικετεύω…μη γράφετε “Καλή Παναγιά”!!! ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΚΗ ΠΑΝΑΓΙΑ! Ακολουθούσαν, βέβαια, σχόλια διαδικτυακών «φίλων», άλλα με χιούμορ κι άλλα για να εξηγήσουν την προέλευση της έκφρασης, όπως: … είναι κάτι σαν ευχή, όπως λέμε Καλό Πάσχα, Καλά Χριστούγεννα κ.λπ. Για μένα, πάντως, το σοκ ήταν, που εντόπιζα μιαν έκφραση, για πρώτη φορά. Κατά διαβολική σύμπτωση και μην έχοντας ακόμη ξεπεράσει αυτό το σοκ, άκουσα, την ίδια μέρα, στο δρόμο, δίπλα μου, κάποιον να εύχεται «Καλή Παναγιά», καθώς αποχωριζόταν την παρέα του… ήταν λίγο πριν της Παναγίας.
Ψάχνοντας στο διαδίκτυο, εκεί όπου ο καθένας μπορεί να γράψει ό,τι θέλει (και να διαβάσει ό,τι θέλει), διαπίστωσα ότι ο όρος «Παναγιά» δεν αντιστοιχούσε στο πρόσωπο της θεομήτορος, αλλά στην περίοδο του Δεκαπενταύγουστου, με κατάληξη την ημέρα του εορτασμού της κοιμήσεως της Θεοτόκου. Σαν να λέμε, «Καλό Δεκαπενταύγουστο», «Καλό Πάσχα του καλοκαιριού», «Καλή Μικρή Σαρακοστή» … τέτοια. «Καλή Παναγιά», λοιπόν, είναι φράση αποδεκτή, εφόσον η «Παναγιά» αντιπροσωπεύει μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο!
Άλλες τυποποιημένες ευχές είναι το ίδιο ενδιαφέρουσες, με αστερίσκο, όμως, ως προς την ορθότητά τους. Λέμε, για παράδειγμα: «Καλή Επιτυχία». Εδώ το «καλή» είναι περιττό, αφού δεν νοείται, ποτέ, «κακή» επιτυχία. Άρα το «Επιτυχία» θα ήταν μια πλήρης ευχή… χωρίς το «Καλή». Κάτω απ’ αυτή την οπτική, το «Καλή» στις ευχές «Καλή ανάρρωση», «Καλή Όρεξη» περιττεύει, αφού δεν νοείται να ευχόμαστε… το αντίθετο. Σε άλλη περίπτωση έχουμε την ευχή: «Καλό βόλι». Ευχή που αντάλλασσαν οι αγωνιστές του ’21, πριν τη μάχη• με την έννοια, ότι το βόλι που θα τον χτυπήσει να είναι ευθύβολο και τελειωτικό και να μην τον τραυματίσει, απλώς, ελαφρά, γιατί όποιος έπεφτε ζωντανός στα χέρια των Τούρκων, ήταν βέβαιο πως τον περίμεναν φρικτά και εξευτελιστικά βασανιστήρια.
Άλλες ευχές, εντελώς σύγχρονες και «φρέσκιες», ευχές των λίγων, τελευταίων ετών, είναι εκείνες που έχουν προέλευση τους παρουσιαστές των καναλιών και του ραδιοφώνου. Αυτές οι ευχές έχουν μέσα τους την εξειδίκευση και το συγκεκριμένο της χρονικής περιόδου. Ακούμε, δηλαδή: «Καλό ΥΠΟΛΟΙΠΟ Σαββάτου» ή «Καλό ΥΠΟΛΟΙΠΟ Σαββατοκύριακο», όταν βρισκόμαστε στο μέσο του Σαββάτου και το Σαββατοκύριακο έχει, ήδη, αρχίσει.
Ή «Καλό υπόλοιπο Κυριακής», αντί του απλούστερου: «Καλό βράδυ». Μήπως υπάρχει κίνδυνος, ο αποδέκτης της ευχής να νομίσει ότι μιλάμε για κάποιο βράδυ άλλης ημέρας; Αυτές είναι ευχές και χαιρετισμοί… τεχνοκρατικοί, θα λέγαμε. Σκοπεύουν στο να είναι ακριβείς ποσοτικά π.χ. «Καλό υπόλοιπο ημέρας», αλλά ταυτόχρονα, στερούνται αυθορμητισμού και ίσως να αποπνέουν και την αμηχανία του λέγοντος, μη μπορώντας να βρει κάτι πιο οικείο. Το βέβαιο, πάντως, είναι ότι έχουμε ένα πολύ πρόσφατο γλωσσικό «προϊόν», που αντανακλά την πρόθεση εκείνου που εύχεται να είναι ακριβής και συγκεκριμένος.