“Δίκαιον και πρέπον άμα εν τω παρόντι την τιμήν της μνήμης δίδοσθαι”
Θουκ. Επιτάφιος
Μια μικρή τιμή της μνήμης θα ήθελα να αποδώσω σε δύο ανθρώπους που με διαφορετικό τρόπο συνδέθηκαν μαζί μου και έφυγαν για το αιώνιο ταξίδι. Από το κείμενο του Θουκυδίδη θα μείνω μόνο στην έκφραση «Εν τω παρόντι». Σήμερα, σ’ αυτήν τη στιγμή, στη σημερινή συγκυρία. Μια ώρα που όλο και λιγοστεύει το ανθρώπινο ήθος και τα πρότυπα ζωής. Μια δύσκολη ώρα για τον τόπο που φαίνεται να βουλιάζει και να μαζεύονται μαύρα σύννεφα στον ορίζοντα. Να αποδώσω την τιμή της μνήμης στον Δημήτρη Βασιλάκη και στον Νίκο Γιανναδάκη.
Η πορεία τους στην ζωή ήταν διαφορετική. Ο Δημήτρης Βασιλάκης, νέος φοιτητής, συμμετείχε στην αντίσταση εναντίον του φασισμού των κατακτητών και στη συνέχεια μια μητριά πατρίδα τον πλήρωσε με εξορίες, βασανιστήρια και κάθε είδους γνωστές αμοιβές που επεφύλασσαν οι νικητές σ’ όσους έμεναν σταθερά προσηλωμένοι στο χρέος και στον αγώνα για μια κοινωνία πιο δίκαιη και ανθρώπινη. Με την άξια σύζυγό του πρωτοστάτησε στον Πεύκο της Βιάννου. Εκλέχτηκε πρόεδρος της κοινότητας επανειλημμένως και του συνεταιρισμού και όλα τα χρόνια προσέφερε ανυστερόβουλα πολλά.
Παράλληλα γαλούχησαν τα παιδιά τους με υψηλές αξίες και σήμερα διακρίνονται ως τίμιοι πολίτες «ποτέ από το χρέος μη κινούντες», αλλά με διαφορετικούς πολιτικούς προσανατολισμούς. Ο Δημήτρης Βασιλάκης έφυγε από τη ζωή πρόσφατα πλήρης ημερών με όρθια την ψυχή και καθαρή τη σκέψη. Το σώμα τον πρόδωσε, όπως γίνεται σε όλους μας, γιατί τελικά ζωή είναι μια πορεία προς τον θάνατο ή κάτι πολύ σπουδαίο ανάμεσα σε δυο τίποτα που παραμένουν άγνωστα.
Ο Νίκος Γιανναδάκης έφυγε άδικα και πρόωρα πριν είκοσι χρόνια. Στον Κρουσώνα, τόπο καταγωγής του, ο Δήμος τίμησε την μνήμη του και γράφτηκαν στον τοπικό τύπο δημοσιεύματα για τη συμμετοχή του στον αγώνα εναντίον της δικτατορίας, την καταδίκη και τη φυλάκισή του. Άξια τιμή επίσης ήταν η εκδήλωση που ο σεμνός διευθυντής της Βικελαίας, ο Δ η μ ή τ ρ η ς Σ ά β β α ς, και άλλοι συνεργάτες του Νίκου οργάνωσαν. Οι φωτογραφίες στις προθήκες της στοάς που πήρε τ’ όνομά του θα θυμίζουν την παρουσία του. Γνώρισα τον Νίκο στο βιβλιοπωλείο που είχε μετά την αποφυλάκισή του. Δεν ήξερα τίποτε από το παρελθόν του και δεν συζητήσαμε ποτέ γι’ αυτό.
Ετοίμαζε τότε κάποιες εκδόσεις προσωκρατικών φιλοσόφων και μιλούσαμε για τις απόψεις τους. Επιμελής, λεπτολόγος, αφοσιωμένος στο έργο του με το βλέμμα κάπου μακριά. Με τον τότε δήμαρχο Μανόλη Καρέλλη είχαμε φιλία από παλιά και γνώριζα ότι αναζητούσε έφορο για τη Βικελαία. Όταν προκηρύχτηκε η θέση ορίστηκα πρόεδρος της επιτροπής επιλογής. Θα σημειώσω μόνο ότι μετά τον ορισμό μου ο Νίκος, που ήταν υποψήφιος, απέφευγε εντέχνως να συναντηθούμε.
Επελέγη κατ’ αξίαν από την επιτροπή. Συνεργαστήκαμε και ο Μανόλης Καρέλλης γενναιόδωρα έδιδε χρήματα για να δημιουργηθεί το πνευματικό ίδρυμα που τιμά την πόλη μας. Ακολούθησαν οι εκδόσεις. Μείναμε φίλοι με το Νίκο και μετά τον γάμο του. Διαφώνησα δημόσια σε κάποιες επιλογές του. Η διαφωνία μου πήρε διαστάσεις στον τοπικό τύπο. Αιτία ήταν καθαρά λόγοι που συνδέονται με την διαφορά φιλοσοφίας σχετικά με το ρόλο μιας δημοτικής βιβλιοθήκης. Η όλη διαφορά έκλεισε φιλικά στο σπίτι του Μανόλη Καρέλλη παρουσία και του Αντώνη Σανουδάκη που είχε πάρει μέρος στο δημόσιο διάλογο.
Το έργο του Νίκου και του Μανόλη Καρέλλη συνέχισαν οι μετέπειτα δήμαρχοι. Ο Δ η μ ή τ ρ η ς Σ ά β β α ς σε δύσκολες μέρες έχει συνεχίσει επάξια το έργο που είχε αρχίσει τότε και έχει επιτύχει πολλά. Δύο-τρεις μετακινήσεις των βιβλίων χωρίς να σταματήσει ούτε μία μέρα να λειτουργεί η βιβλιοθήκη.
Σήμερα που μεμψιμοιρούμε και περιφέρουμε τη μιζέρια μας καθημερινά- δίκαια ή άδικα δεν εξετάζω- καλό θα ήταν να υπάρξουν δράσεις και στάσεις ζωής ανάλογες με εκείνες του Δημήτρη Βασιλάκη από τον Πεύκο της Βιάννου και του Νίκου Γιανναδάκη. Εκείνοι σιωπηλά με πίστη και γνώση στάθηκαν άξιοι μιας πατρίδας που συχνά πληγώνει τα παιδιά της. Απάντησαν θετικά με το έργο τους και η προσωπική τους ιστορία αξίζει να προβάλλεται σε μικρόψυχους καιρούς.
Στις οικογένειές τους με κάθε ειλικρίνεια θα ήθελα να πω ότι πρέπει να αισθάνονται υπερηφάνεια και όλοι μας ας γίνουμε μιμητές τους. Εκτός από τις μεγάλες πράξεις ηρωισμού υπάρχει και ο ηρωισμός της καθημερινής ζωής. Εκείνος μας κρίνει όλους.