Ιδιαίτερη και ξεχωριστή η ομορφιά όλων των ελληνικών εορτών, μα κυρίως των Χριστουγέννων. Τότε… που παρέες-παρέες εμείς σαν μικρά παιδιά, γυρίζαμε από σπίτι σε σπίτι για να πούμε τα κάλαντα και να φέρουμε το μήνυμα, ότι γεννήθηκε ο Χριστός.
Πολλές και πλούσιες οι παραλλαγές που έχουν τα κάλαντα από τόπο σε τόπο:
«Γεννιέται κι ανατρέφεται με μέλι και με γάλα
Το μέλι τρων’ οι άρχοντες, το γάλα οι αφεντάδες».
Πάντα βέβαια οι άρχοντες είναι οι προνομιούχοι και οι ευνοούμενοι τρώγοντας τα καλύτερα εδέσματα, ακόμα και σε περιόδους που η ακρίβεια είναι δεδομένη, αρκεί το όριο των τιμών σε τριγλυκερίδια και χοληστερίνη του οργανισμού τους, να τους το επιτρέπει.
Εύλογα θα μου πει κάποιος και με το δίκιο του, πού βρέθηκε το μέλι και το γάλα μέσα στη φάτνη, από τη φτωχή οικογένεια του Ιωσήφ; Θέλει, απ’ ότι φαίνεται ο λαός μας να πιστεύει και να τραγουδά, όπως «έπρεπε να γίνει» αφού πρόκειται για γέννηση ενός άρχοντα!
Χριστούγεννα! Βρισκόμαστε στην καρδιά του χειμώνα, με την οικογένεια μαζεμένη γύρω από το τζάκι με το να κορυφώνεται η επιθυμία του νοικοκύρη για μια μεγαλύτερη σοδειά.
«Εσένα πρέπει αφέντη μου το άξιο το ζευγάρι
Το άξιο, το περήφανο και το στεφανωμένο
Ας είν’ καλά τ’ αλέτρι σου, Θεό σαν το πλουταίνει,
Για να θερίζεις σταυρωτά, να δένεις αντρειωμένα».
Μπορεί η χώρα μας να έχει φυσικές ομορφιές αρκετά πλούσιες, όμως ο λαός μας εναπέθετε στη φτωχή γη και στις αβέβαιες καιρικές συνθήκες ολόκληρο το μέλλον του, κυρίως τα παλιότερα χρόνια.
Αυτός λοιπόν ο δουλευτής της γης, ο ακούραστος και καλοκάγαθος γεωργός στέκεται πίσω από τις παραδόσεις και τα έθιμα των Χριστουγέννων.
Το κάθε τι αυτών των ημερών έχει τη σημασία του. Ο Κώστας Ρωμαίος στο βιβλίο του «Εμείς οι Έλληνες» μας εξηγεί ότι στο χριστόψωμο δεν υπάρχουν κεντίδια ή πλουμίδια, τυχαία και επιπόλαια, αλλά σεβαστά σχήματα που συμβολίζουν τον καημό και τ’ όνειρο της αγροτιάς.
Ένα σχήμα που μοιάζει σαν Β κεφαλαίο συμβολίζει το ζυγό του αλετριού. Είναι το σχήμα του ζυγού, στον οποίο ζεύτηκαν δύο βόδια, όργωσαν τα χωράφια και θα φέρουν τον αρκετό και πολυπόθητο καρπό. Τόσο καρπό, όσον θέλει και επιθυμεί ο κάθε αγρότης!
Στο χριστόψωμο επίσης πλάθουν στολίδια που παριστάνουν ένα αλέτρι και δύο βόδια. Ακόμα πλάθουν «τη στοίβα», τις θυμωνιές που όλοι προσδοκούσαν για τον ερχόμενο Ιούνιο. Άλλοτε σχεδιάζουν ένα βαρέλι, ένα βαρέλι που το θέλουν δικό τους και φυσικά γεμάτο από το κρασί της νέας σοδειάς.
Το χριστόψωμο του αρχιτσέλιγγα ή των περισσοτέρων βοσκών και γενικά των ποιμενικών σπιτιών ίσως να φέρει σχεδιασμένα ζώα εκφράζοντας τον πόθο του νοικοκύρη για γεννοβόλημα του κοπαδιού. Κύριο χαρακτηριστικό αυτών των ημερών οι ευχές από μικρούς και μεγάλους.
Τέτοιες ευχές μέσω των ποιμενικών καλάντων λέγονταν στα σπίτια των χωριών του Πηλίου, τότε που το καθένα απ’ αυτά είχε την οικόσιτη κτηνοτροφία με τα λίγα πρόβατα και γίδια, στη χωμάτινη και λιτή αυλή του.
Είχαν όμως την απαίτηση για συμμετοχής το μεγάλο χριστουγεννιάτικο όνειρο, το οποίο τα παιδιά συνήθιζαν να τραγουδούν και πίστευαν… μακάρι με τη βοήθεια του Θεού να γίνει αληθινό:
«Εδώ σε τούτες τις αυλές, τις μαρμαροστρωμένες
εδώ ‘χουν χίλια πρόβατα και δυό χιλιάδες γίδια.
Σαν κάνουν τον ανήφορο, γιομίζει ο λόγγος όλος,
σαν κάνουν τον κατήφορο, γιομίζει ο κάμπος όλος.
Σαν το μυρμήγκι περπατούν, σαν το μελίσσι βάζουν (βουίζουν),
Σαν τον αφρό της θάλασσας, αφρίζουν τα καρδάρια.
Εμείς ολίγα τα ‘παμε και ο Θιός να τ’ αβγαταίνει!»
Ο προσκεκλημένος όμως μικρός Χριστός πρέπει να ζεσταθεί αυτή την κρύα και παγωμένη άγια νύχτα από το «χριστόξυλο», που καίει ασταμάτητα μέρα και νύχτα. Βέβαια πίστευαν οι παλιοί γεωργοί στην ιερή δύναμη της Χριστουγεννιάτικης φωτιάς με αποτέλεσμα να μεταφέρουν και γεωργικά εργαλεία δίπλα στο τζάκι.
Φρόντιζαν επίσης τη φωτιά να τη ‘‘σκαλίζει’’ ένα «μανοκυρουδάτο» παιδί, δηλαδή που να ζουν οι γονείς του (η μάνα του και ο κύρης του). Όσο για τη στάχτη του «χριστόξυλου», θεωρούταν ιερή και ιδιαίτερα ευεργετική στα νιόβγαλτα γεννήματα των χωραφιών.
Έτσι το βρήκαν από τους παππούδες τους και αυτή η στάχτη θα βοηθούσε ένα καρπίσουν τα δέντρα, να αποφευχθούν οι χαλαζοπτώσεις και οι υπόλοιπες κακές στιγμές που η τύχη επιφυλάσσει στου καθενός την περιουσία.
Πάντα η γεωργία αποτελεί για τη χώρα μας τον κορμό του έθνους μας και τα έθιμα που προαναφέραμε μάς αποκαλύπτουν μια βαθιά συγκινητική αλλά και σημαντική άποψη του εθνικού μας βίου. Τέλος οι μικροί καλαντιστάδες, αφού τόσα πολλά θα πουν, δε θα λησμονήσουν να τραγουδήσουν:
«Σ’ αυτό το σπίτι που ‘ρθαμε πέτρα να μη ραΐση
κι ο νοικοκύρης του σπιτιού χίλια χρόνια να ζήση»
Αυτό σημαίνει πως ο θάνατος, να μην αγγίξει αυτό το σπίτι ή ότι κάποια συμφορά δεν θα πρέπει να κάνει την εμφάνισή της.
Αντίθετα ο νοικοκύρης του συγκεκριμένου σπιτιού θα πρέπει να ζήσει χίλια χρόνια! Αυτός εξάλλου είναι και ο αποκλειστικός σκοπός του καθένα ευχέτη. Να ζουν πολλά και καλά χρόνια οι άνθρωποι, να είναι ευτυχισμένοι και πάντα να δημιουργούν. Πάντα αγαπημένοι και μονιασμένοι!