Κυκλοφόρησε πρόσφατα το βιβλίο του αγαπητού μου φίλου, αξιότιμου συγχωριανού, συνοδοιπόρου μου στα πρώτα μαθησιακά χρόνια, εξαίρετου ανθρώπου μα και άριστου φιλόλογου και παιδαγωγού, Κωστή Μαστρογιαννάκη.
Προσωπικά είμαι πολύ συγκινημένος,κρατώ εικόνες,συναισθήματα αλλά και ψυχικές δονήσεις που αισθάνθηκα την πρώτη μέρα που κράτησα στα χέρια μου αυτό τον πολυσέλιδο τόμο με θέμα το χωριό μας “Η ΠΥΡΓΟΥ ΣΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ”. Μέσα από τις 542 σελίδες αυτού του πολύτιμου πονήματός του, ο Κωστής μίλησε με την ψυχή του για τον τόπο μας,την ιστορία του και τους ανθρώπους του.
Σε μια περίοδο δύσκολη για τον τόπο μας και με συνθήκες πρωτόγνωρες για τον τρόπο ζωής μας, που τα πάντα δοκιμάζονται,ακόμα και οι διαπροσωπικές σχέσεις, θεωρώ ότι ο αγαπητός μου φίλος τόλμησε και κατάφερε αυτό που όλοι οι Πυργιανοί ονειρευόμαστε και μέλημά μας ήταν να υλοποιηθεί,να αναστηθεί δηλαδή η ξεχασμένη εικόνα του τόπου μας προς τιμή όλων εκείνων που πέρασαν από αυτό εδώ τον τόπο, τον πόνεσαν,πάλεψαν γι αυτόν αλλά και για μας τους σύγχρονους συγχωριανούς που αγαπάμε το χωριό μας και ιδιαίτερα τους νέους μας που επιθυμούμε να διαμορφώσουν πνευματική και ψυχική επαφή με το χωριό μας αλλά και για τους απογόνους μας,τις επερχόμενες γενιές που θα ζήσουν κι εκείνοι και θα αγαπήσουν αυτό τον τόπο.
Έτσι λοιπόν κατάφερε να ζωντανέψει την ιστορία του τόπου μας, μια ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων και φθάνει ως τη νεολιθική εποχή.
Μέσα από τις σελίδες του με το άριστα δομημένο υλικό, ξετυλίγονται με λόγο γλαφυρό όλες οι πτυχές της ιστορίας του τόπου μας τεκμηριωμένες και εμπλουτισμένες με άφθονο αρχειακό και φωτογραφικό υλικό που αφορά και σε αρχαιολογικά ευρήματα και σε επίσημα έγγραφα και σε μαρτυρίες που αγκαλιάζουν πολλές γενιές ανθρώπων και το κάνουν “ένα κτήμα ες αεί” για το “νυν και το αιέν”, για να θυμηθώ το Θουκυδίδη.
Ο αναγνώστης από τις πρώτες ήδη σελίδες αναγνωρίζει στο συγγραφέα τον πνευματικό και συναισθηματικό δεσμό που έχει με τον τόπο του,γεγονός που του δημιουργεί και την έντονη συναισθηματική συνείδηση της Γενέτειρας,μια μορφή χρέους να οδηγήσει μέσα από το έργο του όλους εμάς,τους συντοπίτες του στη συνειδητοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς που κουβαλάμε και πώς θα τη διαφυλάξουμε για να την κληροδοτήσουμε ατόφια στις επόμενες γενιές.
Με αυτό το σκεπτικό λειτούργησε ο συντάκτης του βιβλίου που γεφυρώνοντας το παρόν με το παρελθόν στο οποίο ανάγονται οι ρίζες μας, θέλησε ως μέλος και μέρος αυτού του μικρού χωριού να αναδείξει την ύπαρξή του προς τα έξω και να το προβάλλει ως ζωντανό οργανισμό και μάλιστα αναδυόμενο από ποικίλες εποχές δύσκολες και ενίοτε σκοτεινές.
Έτσι λοιπόν μέσα στις έξι ενότητες που κατανέμει το υλικό του ο συγγραφέας προσπαθεί να συμπεριλάβει τα πάντα αρχής γενομένης από την ετυμολογία του ονόματος του χωριού που ερμηνεύει ως περιοχή που είχε πύργο και μάλιστα η αρχαιότερη γραπτή μνεία του οικισμού ως Πυργού ανάγεται στο 1271, όπως μας αναφέρει, σε συμβόλαιο του συμβολαιογράφου του Χάνδακα Pietro Scardon.
Στη συνέχεια, όπως είναι φυσικό, οριοθετεί και χωρογραφεί τον τόπο μας, περιγράφει παραστατικά τη γεωφυσική του εικόνα, αναφέρεται σύντομα στην πληθυσμιακή και οικονομική κατάσταση του χωριού αλλά και σε προσωπικότητες που διαδραμάτισαν εξέχοντα ρόλο στην κοινότητα. Αμέσως μετά περνά στη ραχοκοκκαλιά του περιεχομένου του, θα τολμούσα να πω.
Καταπιάνεται με το ιστορικό “γίγνεσθαι” του χωριού από την εποχή της γένεσής του που χάνεται κάπου στη νεολιθική εποχή και στα μινωικά χρόνια, συνεχίζει με την παρουσία και δράση του κατά τη ρωμαική εποχή,τα βυζαντινά χρόνια,την ενετοκρατία και τουρκοκατία αλλά και τα χρόνια της Κατοχής και της Αντίστασης και βεβαίως όλη αυτή η περιγραφή της πορείας της Πυργούς μέσα στους αιώνες δε γίνεται αυθαίρετα από τον συγγραφέα αλλά απολύτως τεκμηριωμένα.
Με ιδιαίτερη σοβαρότητα και σεβασμό στέκεται στο ανθρώπινο δυναμικό και στην προσφορά του σε κάθε εποχή.
Σ’ αυτό το σημείο αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω από καρδιάς το συγγραφέα για την προσέγγιση που κάνει στην προσωπικότητα και το έργο του δασκάλου του και πατέρα μου Κωνσταντίνου Δαφέρμου που υπηρέτησε στην Πυργού από το 1946 έως και το 1970.
Αναφέρει εκτός των άλλων ο συγγραφέας “ο Κωνσταντίνος Δαφέρμος, δάσκαλος με υψηλή αίσθηση ευθύνης, λογιότητα που ξεπερνούσε κατά πολύ το μέσο όρο των δασκάλων της εποχής, με λογοτεχνική συγγραφική δράση, με μουσική παιδεία υψηλού επιπέδου, με αυταπάρνηση στην καθημερινή του εκπαίδευση, εμφύσησε πνοή αγάπης για μόρφωση στα παιδιά της Πυργούς και στις οικογένειές τους. Αποτέλεσμα όλης αυτής της δράσης ήταν να σπουδάσουν στην ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση και σήμερα διακρίνονται στον επιστημονικό χώρο”.
Είναι πραγματικά σημαντικό να γράφονται από ένα τόσο καταξιωμένο άτομο, όπως είναι ο Κωστής Μαστρογιαννάκης, αυτά τα επαινετά λόγια για το δάσκαλό του δεκαετίες μετά! Όμως η πένα του δεν παρέλειψε κανένα.Δεκάδες πρόσωπα ξεπηδούν και εναλλάσσονται στις σελίδες του βιβλίου του και για το καθένα έχει να κάνει αναφορά για τη συμβολή του στην πνευματική και πολιτιστική αναβάθμιση του χωριού στο διάβα των αιώνων
Πέρα από αυτό αναφέρεται και στην αγροτική οικονομία,τα αλώνια,τα πατητήρια, τις φάμπρικες αλλά και τα λατομεία,τους νερόμυλους και τις πολλές εκκλησίες που είναι διάσπαρτες περιφερειακά στο χωριό.Το άριστο φωτογραφικό υλικό ζωντανεύει όλα αυτά που κάποια μας ξυπνούν μνήμες νοσταλγικές μιας άλλης εποχής και άλλα αποτελούν κίνητρο να τα επισκεφτούμε και να τα γνωρίσουμε.
Στις άλλες δυο ενότητες αναφέρεται σε τοπωνύμια, επώνυμα οικογενειών που πέρασαν από το χωριό αξιοποιώντας επιφανείς γλωσσολόγους και ιστορικούς και βέβαια εντυπωσιάστηκα από την οικοονοματολογική ενότητα όπως την ονομάζει ο συγγραφέας όπου εδώ ορμώμενος από το Σεφέρη και την άποψή του “Τα σπίτια έχουν τη φυλή τους και ανάλογα με τους ενοίκους αλλάζουν, ζαρώνουν ή χαμογελούν ή ακόμη πεισμώνουν”, περιγράφει την ιστορία της κάθε οικίας εξονυχιστικά από τη μια ως την άλλη άκρη του χωριού.
Η έκτη και τελευταία ενότητα, περιλαμβάνει άφθονο φωτογραφικό υλικό από τους πρωταγωνιστές αυτού του τόπου προσθέτοντας μια ακόμα ψηφίδα μνήμης, πηγή συγκίνησης για όλους εμάς που καθώς τις περιεργαζόμαστε μεταφερόμαστε νοερά στο παρελθόν και στους ανθρώπους που πέρασαν από αυτό τον τόπο με τη ζωή τους να ανασταίνεται μπροστά στα μάτια μας με τις χαρές και τις λύπες, τα γελιοκλάματά τους, τις μικροκακίες μα και την αγάπη και την αλληλεγγύη που τους διακρίνει και που απαρτίζουν το μικρόκοσμο του χωριού μας,αυτό τον κόσμο τον μικρό μα… μέγα.
Πόσο δίκιο έχει ο μεγάλος δάσκαλος Θεοχάρης Δετοράκης που στον Πρόλογο χαρακτηρίζει το έργο ως εκτεταμένο Λεύκωμα πληροφοριών για την Πυργού και την ευρύτερη περιοχή. “Η ΠΥΡΓΟΥ ΣΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ“ είναι βέβαιο ότι θα καταστήσει τον τόπο μας ΑΘΑΝΑΤΟ, γιατί μέσα από αυτό η ιστορία της Πυργούς ξέφυγε από τα στενά όρια του χωριού και έγινε κτήμα όλων.
Αγαπητέ μου Κωστή,με το έργο σου αυτό και την υπέροχη κοινωνικο-οικονομικη πολιτιστική περιδιάβαση που κάνεις από τα βάθη των αιώνων έως τη σύγχρονη εποχή κατάφερες να φωτίσεις ξεχασμένα πρόσωπα, μνήμες ξεθωριασμένες, εμπειρίες, βιώματα να τα ανασύρεις από το χρονοντούλαπο και να τα αναστήσεις!Θεωρώ ότι έκαμες το χρέος σου … στη ράτσα, κατά τη ρήση του Καζαντζάκη.Έκαμες τα πρέποντα για τον τόπο, για τις απερχόμενες και μελλούμενες γενιές!
Όλοι εμείς είμαστε ευγνώμονες για την προσφορά σου!
* Ο κ. Γιάννης Κων/νου Δαφέρμος είναι μαθηματικός- συνταξιούχος υπαλ. ΟΤΕ