Χθες το πρωί, εφτά η ώρα, μόλις είχα σηκωθεί, ντρινννν πάλι το τηλέφωνο. Ήταν πάλι ο Αριστοτέλης, ο συνταξιούχος χημικός από την Θεσσαλονίκη. Πολύ ανήσυχος έχει γίνει τελευταία.
– Αιμίλιε, μου έλεγε. Διάβασα στον υπολογιστή μου το άρθρο σου για εκείνον τον παράξενο Αμερικανό δισεκατομμυριούχο, τον Έλον Μασκ, που ονειρεύεται πόλεις με σπίτια ενεργειακώς αυτόνομα, που θα έχουν σκεπές από φωτοβολταϊκά πάνελ και τοίχους από μπαταρίες, πόλεις στις οποίες οι πολίτες θα κινούνται με αυτοοδηγούμενα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, στις οποίες οι άνθρωποι θα τρώνε με χρυσά κουτάλια και θα έχουν όλα τα καλά και θα δουλεύουν μόνο από χόμπι, γιατί όλες τις δουλειές θα τις κάνουν τα ρομπότ … Και είδα στο τέλος να αναρωτιέσαι αν ο άνθρωπος τότε θα αισθάνεται ευτυχέστερος.
Μα είναι δυνατόν; Ο «πολιτισμένος» άνθρωπος της εποχής μας, ο μαλθακός, ο μαμμόθρεφτος, ο αχόρταγος, ο γερασμένος, που σήμερα ζει υπερδιπλάσια χρόνια από όσα ο πρόγονός του… Το γένος των σημερινών ανθρώπων. Ένας λαός γκρινιάρης. Ένας συρφετός, που έχει μάθει με το παραμικρό να ξεσηκώνεται και να κάνει διαδηλώσεις. Κάποιες φορές έτσι για πλάκα, για να σκοτώσει την ανία του. Και όλο την ευκολία του να απαιτεί. Και στις δυσκολίες να κατηγορεί τους άλλους. Ότι εκείνοι φταίνε… Αν γίνει ακόμη πιο καλομαθημένος, πώς θα μπορέσει να επιζήσει μετά από μια πιθανή δυστυχία, μια μεγάλη δυσκολία, μια καταστροφή;
Ας υποθέσομε ότι σεισμοί ή πλημμύρες ή πτώση ενός αστεροειδούς καταστρέφει αυτόν τον ευάλωτο, τον εύθραυστο πολιτισμό του, σαν τον αστεροειδή που υποψιαζόμαστε ότι σε μια πολύ παλιά εποχή κατέστρεψε το γένος των δεινοσαύρων. Πώς , σε τέτοια περίπτωση, αυτός ο καλομαθημένος, ο μυγιάγγιχτος, ο μη μου άπτου «πολιτισμένος» σημερινός άνθρωπος θα μπορέσει να επιζήσει; Πώς θα μπορέσει να δουλέψει σκληρά, μέσα σε εξοντωτικές συνθήκες, ώστε να δημιουργήσει έναν καινούργιο πολιτισμό; Αυτός που έχει μάθει όλα να τα βρίσκει μπροστά του έτοιμα; Που δεν είναι μαθημένος στις δυσκολίες.
Οι πρόγονοί μας ήταν σκληραγωγημένοι. Ζούσανε σε σπηλιές ή σε λιμναίους οικισμούς ή σε πρόχειρα σπίτια κατά ομάδες για προστασία. Άντεχαν στις κακουχίες, στην πείνα, στους καύσωνες, στις παγωνιές και στις δυστυχίες. Παιδεύονταν για να βρουν τροφή. Τρέφονταν μαζεύοντας βλαστάρια ή ρίζες φυτών ή ψαρεύοντας ή κυνηγώντας άγρια ζώα. Ντύνονταν με προβιές ζώων… Περνούσαν αφάνταστες δυσκολίες. Και άντεξαν. Και δούλεψαν.
Και φτάσαμε στις σημερινές πολιτισμένες ανθρώπινες κοινωνίες. Αυτός ο πολιτισμός, αν καταστραφεί, εύκολα δεν ξαναχτίζεται. Θέλει αντοχή.«Θέλει δουλειά πολλή» από την οποία έχομε ξεσυνηθίσει. Εξάλλου ο σημερινός «πολιτισμένος» άνθρωπος, εκτός από τις ευκολίες, έχει στα χέρια του και τις ατομικές βόμβες. Μπορεί ο ίδιος να καταστρέψει το σύμπαν με αυτές. Τις κρατά αποθηκευμένες. Για παν ενδεχόμενον. Το πείσμα του και η ανοησία του μπορεί να τον οδηγήσουν στην χρήση τους. Και να καταστρέψει τον εύθραυστο σημερινό πολιτισμό.
Ο σημερινός καλομαθημένος, ο τεμπέλης, ο γερασμένος άνθρωπος, όποιος επιζήσει μετά από μια τέτοια καταστροφή, θα έχει άραγε το κουράγιο να ξαναδημιουργήσει πολιτισμό; Έχει εκφυλιστεί το ανθρώπινο γένος. Η γνώμη μου λοιπόν εμένα είναι να μη φτάσομε στην ακόμη μεγαλύτερη μαλθακότητα που θα μας προσφέρει ένας πολιτισμός, όπως τον ονειρεύεται αυτός ο παράξενος Έλον Μασκ. Αρκετή είναι η αποχαύνωση στην οποία έχομε ήδη φτάσει. Πολιτισμός των ρομπότ! Πρόκειται για πολιτισμό εύθραυστο και επικίνδυνο, που θα προσφέρει μόνο ανία και ψυχασθένειες. Όχι πραγματική ευτυχία. Τέτοιος πολιτισμός να μας λείπει. Και μου έκλεισε ο Αριστοτέλης το τηλέφωνο, χωρίς να περιμένει απάντησή μου.