Δύο είναι οι κυρίαρχες πολιτικές στην εκπαίδευση. Απ’ τη μια οι υποστηρικτές της δημόσιας και δωρεάν παιδείας, με ίσες ευκαιρίες για όλους, κι απ’ την άλλη η πολιτική που θέλει να γίνεται από νωρίς ένας διαχωρισμός στους μετέπειτα πολίτες, σε υποτακτικούς, πληβείους, εργάτες, και αυτούς της άρχουσας τάξης που είναι προορισμένοι να διοικούν.
Οι συνηθισμένοι άνθρωποι –άνδρες και γυναίκες-, θα πρέπει να γίνονται υποτακτικοί, εργατικοί, ακριβείς, ρηχοί στη σκέψη, και ευχαριστημένοι με την κατάστασή τους. Απ’ τις ιδιότητες αυτές, η τελευταία θα είναι ίσως η σπουδαιότερη.
Η υποτακτικότητα τους θα καλλιεργείται με τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται στο στρατό ή ίσως με τις απαλότερες μεθόδους που χρησιμοποιούνται στον προσκοπισμό. Όλα τα παιδιά αγόρια και κορίτσια, θα διδάσκονται από μικρή ηλικία να αγαπούν την «συνεργασία», δηλαδή να κάνουν ό,τι ακριβώς κάνουν και τ’ άλλα παιδιά. Η πρωτοβουλία θα αποθαρρύνεται. Μετά την αποφοίτησή τους από το σχολείο θα διδάσκονται μια ειδικότητα.
Απ’ το άλλο μέρος, τα παιδιά που θα επιλέγονται για ν’ αποτελέσουν μέλη της κυβερνώσας τάξης, θα παίρνουν ολότελα διαφορετική αγωγή. Θα τους καλλιεργείται αδιάκοπα η αίσθηση του υψηλού τους πεπρωμένου και θα υποβάλλονται σε τριπλή εκπαίδευση: στην καλλιέργεια του πνεύματος, στον αυτοέλεγχο, και στη διοίκηση των άλλων.
Όλα αυτά έχουν πλήρη συνάφεια με την ίδρυση πειραματικών σχολείων, που θα εξυπηρετήσουν τα παραπάνω σχέδια της κυβερνώσας τάξης, και τα αφήνω υπό την κρίση σας.
* Ο Αριστείδης Γ. Αρχοντάκης είναι φυσικός-συγγραφέας