Μία καλαίσθητη έκδοση του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τράπεζας εμπλουτίζει τη Βικελαία Βιβλιοθήκη στο τμήμα των μη δανειζομένων βιβλίων. Πρόκειται για σχέδια ζωγραφικής του Νίκου Νικολάου, γνωστού ζωγράφου στην πόλη μας, από τον πίνακα “τοιχογραφία”, ο οποίος κοσμούσε και συνεχίζει, μετά τις εργασίες της δομικής ενίσχυσης του κτηρίου “Αχτάρικα”, να κοσμεί την αίθουσα “Θεοτοκόπουλος” τον χώρο, όπου πριν από μισό περίπου αιώνα, φιλοξενούσε η Λέσχη Επιστημόνων Ηρακλείου.
Η Λέσχη Επιστημόνων λοιπόν απέκτησε αυτή την όμορφη τοιχογραφία, την οποία εφιλοτέχνησε ο διαλεκτός ζωγράφος Νίκος Νικολάου. Αυτό βέβαια ήταν επιθυμία των μελών του συμβουλίου της Λέσχης, της οποίας πρόεδρος ήταν ο γιατρός Νικόλαος Βογιατζάκης, θέλοντας να δημιουργήσουν μία ζεστή πνευματική γωνιά στην πόλη του Ηρακλείου.
Τα θέματα αυτής της τοιχογραφίας σε αφοπλίζουν, σε διδάσκουν, σε ηρεμούν: O πρίγκιπας της Κνωσού από τη μία πλευρά και ο σημερινός Κρητικός στην άλλη. Τους διακρίνει η κομψότητα, η λεπτότητα, η ευγένεια. Διασταυρώνουν τα βλέμματά τους, έτοιμοι για τον πόλεμο, αλλά και τον έρωτα, τη ζωή και τον θάνατο.
Ανάμεσά τους ο χάρτης του Μεγάλου Κάστρου, με τους ναούς του, με τα κάστρα του, τους χρόνους που έχουν περάσει από την πολιτεία αυτή, ολόκληροι αιώνες! Ο χρωματισμός του έργου του Νικολάου, ανάλαφρος, χαρούμενος και αισιόδοξος. Στο εσωτερικό του εικονογραφούνται οι προσόψεις κτηρίων και εκκλησιών, όπως ο Άγιος Μηνάς, η Βασιλική του Αγίου Μάρκου, η Αγία Αικατερίνη, η κρήνη Μοροζίνι, δύο κυπαρίσσια και ένα πλοίο στο εσωτερικό λιμάνι του Κάστρου.
Αυτά για το σπουδαίο αυτό έργο του Νικολάου! Ποια ήταν όμως η Λέσχη Επιστημόνων Ηρακλείου; Ποιοι την αποτελούσαν; Tέλη της δεκαετίας του 1920 και αρχές της δεκαετίας του 1930, άρχισαν να εγκαθίστανται στο Ηράκλειο οι πρώτοι επιστήμονες που έγιναν μετά την περίοδο της Μικρασιατικής Καταστροφής. Πολλοί απ’ αυτούς ήταν παιδιά αγροτικών οικογενειών, χωρίς ιδιαίτερα μεγάλες κοινωνικές γνωριμίες και χωρίς στενούς οικογενειακούς δεσμούς με την πόλη του Ηρακλείου.
Κατά τα γεύματά τους, ημερήσια και βραδινά, συναντιόνταν στο γνωστό εστιατόρειο “Καπρίς”, ιδιοκτησίας του Μιχάλη Μαζωνάκη. Την αίθουσα του “Καπρίς” μού την περιέγραψε με κάθε λεπτομέρεια ένας επί πολλά χρόνια “γείτονάς” της, ο φίλος συνταξιούχος λόγιος φαρμακοποιός, Γιάννης Χλουβεράκης: “Ήταν μία στενόμακρη αίθουσα, η οποία στο βάθος συναντούσε μία άλλη, σε σχήμα γάμα” με θόλο.
Εκεί έτρωγα εργένης και πολλές φορές κάναμε παρέα με τον μαιευτήρα Μπαλτζάκη, καθώς και με τον Δημήτρη Ζέη, πατέρα της Ελευθερίας Ζέη. Αριστερά μόλις έμπαινε κανείς στο εστιατόριο, υπήρχε μία θυρίδα- ντουλάπι που έβλεπες σωριασμένα βιβλιάρια δημοσίων υπαλλήλων, οι οποίοι έτρωγαν και πλήρωναν, όταν έαπιρναν το μηνιάτικό τους. Βρισκόταν στο σημείο, όπου σήμερα βρίσκεται το μπουγατσαγζίδικο “Οι φυλλοσοφίες”.
Βέβαια πολλοί απ’ αυτούς τους νέους καλοπαντρεύτηκαν, και ως σόγαμπροι και επιστήμονες άραξαν μη “σηκώνοντας” μύγα στο σπαθί τους. Άλλοι πάλι εναπομείναντες εργένηδες, έπρεπε να βρουν τρόπο να περνούν κάποιες ώρες τους. Έτσι δημιουργήθηκε η Λέσχη Επιστημόνων, αφού πρώτα συντάχθηκε το καταστατικό της, το οποίο και αναγνώσθηκε. Βασικός σκοπός της λέσχης ήταν η ηθική, πνευματική, κοινωνική προαγωγή των μελών της, καθώς και η ψυχαγωγία αυτών. Πρώτα η λέσχη λειτύργησε σε κτήριο της αρχής του δρόμου 25ης Αυγούστου.
Στη λέσχη αυτή μέχρι και ο Έβανς έδωσε διάλεξη για την Κνωσό, αλλά και τόσες άλλες δραστηριότητες, όπως δεντροφυτεύσεις, εκδρομές, ψυχαγωγικές συγκεντρώσεις, ίδρυση βιβλιοθήκης ήταν κύριο μέλημα του Διοικητικού Συμβουλίου, το οποίο διέθετε σημαντικά ποσά για όλα αυτά. Επίσης καταφύγιο εύρισκαν οι εργένηδες όπου έκαναν παρέα με τις κυρίες και δεσποινίδες της λέσχης, διακόπτοντας προς στιγμή τον μονήρη βίο τους και δίνοντας κάποια άλλη σημασία και νότα στη μοναχική και μονότονη ζωή τους.
Η Λέσχη Επιστημόνων φημιζόταν και για τον ετήσιο επίσημο χορό της αποκριάς, που γινόταν στην αίθουσα “Ντορέ” του Διαμαντάκη, του γνωστού Κάιζερ (έμοιαζε ως προς το πλούσιο μουστάκι με τον αυτοκράτορα Κάιζερ της Γερμανίας).
Ωστόσο επήλθε ο πόλεμος του 1940. Πολλά μέλη της λέσχης στρατεύθηκαν, αλλά καταστράφηκε από τους βομβαρδισμούς και το οίκημα της λέσχης. Μετά τον πόλεμο δυσκολεύτηκε να επαναλειτουργήσει και στεγάστηκε στο δεύτερο όροφο της Βικελαίας Βιβλιοθήκης, γνωστή ως Λέσχη Θεοτοκόπουλος», στην οποία συγχωνεύθηκε η Λέσχη Επιστημόνων, μία λέσχη που δεν θύμιζε την παλιά στις δραστηριότητές της και τα μέλη της είχαν αφοσιωθεί στη χαρτοπαιξία.
Οι παλαιότεροι βέβαια ακούγοντας το όνομά της παρηγορούνταν με τις αναμνήσεις εκείνης της παλιάς και δύσκολης καλής εποχής, πεπεισμένοι ότι και τα ωραία πράγματα κάποτε τελειώνουν.