Δε θα μπορούσε το πιο μεγάλο στολίδι της Ορθοδοξίας μας, η Παναγία, να μη λατρεύεται και να μην υπάρχει παντού. Η μητέρα όλων των Ελλήνων, η προστάτιδά μας, η παρηγορήτρια, άλλοτε πονεμένη, άλλοτε χαρούμενη, ίσως και αυστηρή, να μη «βρίσκεται» δίπλα μας.
Αμέτρητες οι εκκλησίες, τα μοναστήρια και τα ταπεινά ερημικά εξωκκλήσια, που είναι διάσπαρτα σε κάμπους, στα βουνά στις απόκρημνες πλαγιές, στις βαθίσκιες ρεματιές, αλλά και στις όμορφες ξεχωριστές ακρογιαλιές και σε οποιοδήποτε κομμάτι της ελληνικής γης, σκορπίζοντας απλόχερα την πνευματική της ευωδία.
Τόσο πολύ ο λαός μας ταυτίστηκε με την Παναγία και ακόμα περισσότερο. Αυτή τον πλησίασε θέλοντας να τον προστατεύσει. Αποτέλεσμα να δημιουργηθούν πολλαπλοί δεσμοί μεταξύ τους, ψυχικοί, συναισθηματικοί, λατρευτικοί, δεσμοί αγάπης και στοργής!
Από τα χρόνια του Βυζαντίου φαίνεται ότι προστατεύει την πανίσχυρη αυτοκρατορία. Επικαλούνται τ’ όνομά της όλοι, κάθε στιγμή, κάθε λεπτό, από τον αυτοκράτορα μέχρι και τον τελευταίο ταπεινό στρατιώτη.
Πόσοι ποιητές δεν την ύμνησαν και πόσοι ζωγράφοι δεν την απεικόνισαν με πάρα πολλούς τρόπους, με πολλά πρόσωπα και άλλες τόσες όψεις; Και η θεία της παρουσία, όπου και αν βρίσκεται, εκπέμπει καλοσύνη, αγάπη, ζεστασιά. Είναι η στοργική σκέπη όλων.
Σε καμία πόλη του κόσμου, δε λατρεύτηκε τόσο η Παναγία, όσο στη μικρή τότε Αθήνα. Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος θέλοντας να την ευχαριστήσει για τις περίλαμπρες νίκες του και να προσευχηθεί σ’ αυτή, ανέβηκε στο βράχο, στην Παναγία την Αθηνιώτισσα.
Αλλά και κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας οι εκκλησίες της Αθήνας, αφιερωμένες στη Χάρη της, είναι αρκετές! Οι σκλαβωμένοι Αθηναίοι κράτησαν με μεγάλη Θεοσέβεια όλους τους Βυζαντινούς ναούς των προγόνων τους που οι περισσότεροι ήταν αρχοντικοί οικογενειακοί και γνωστοί με τ’ όνομα του Κτήτορος.
Όπως η Παναγιά του Αγγέλου (Μπενιζέλου) επί της οδού Φωκίωνος, η Παναγία η Βλασαρού, η Παναγιά η Γοργοεπήκοος (ο σημερινός Άγιος Ελευθέριος) η Παναγιά της Δουβέργαινας, η Κυρά του Κανδήλι, η Παναγιά Καπνικαρέα (Βυζαντινός Ναός του 9ου αιώνος, που σώθηκε από βέβαια κατεδάφιση, χάρις στην επέμβαση του Λουδοβίκου πατρός του Όθωνος), η Παναγιά Χρυσοκαστριώτισσα, η Κυμηνιάτισσα, η Σωτήρα του Κοττάκη (στην πλάκα) η Κρυσταλλιώτισσα τα Εισόδια της Κυράς, η Σωτηρα του Λυκοδήμου (Ρωσ. Ναός).
Η μεγάλη Παναγιά που αναφέραμε, η Παντάνασσα,
η Παναγία η Πελεκαρίχτη (Μητροπολιτικός Ναός επί τουρκοκρατίας).
Η Κυρά της Πέτρας, η Πυργιώτισσα,
η Ροδοκινιώτισσα,
η Χρυσοροΐδενα (της οικογενείας Ροΐδη),
η Ρούμπη,
η Χρυσοσπηλιώτισσα και άλλες που για την περιγραφή των χρειάζεται ολόκληρο βιβλίο και τα περισσότερα Μεγάλα Μοναστήρια γύρω στην Αθήνα ήσαν αφιερωμένα στ’ όνομα της Μεγαλόχαρης, όπως τα δυό πανάρχαια της Καισαριανής και του Δαφνιού, τα Εισόδια της Θεοτόκου και η Κοίμησις της Θεοτόκου, και τα άλλα δυο μεγάλα Μεταβυζαντινά, της Πεντέλης και της Σαλαμίνος και τα δύο αφιερωμένα στην Κοίμηση της Θεοτόκου.
Τέτοιες μέρες, τούτες τις στιγμές, ο νους μου γυρίζει αρκετά χρόνια πίσω. Όταν ήμουν παιδί στην ιδιαίτερη πατρίδα μου στον Λαύκο, ένα από τα χωριά του Πηλίου. Εκεί που τα δέντρα ανταμώνουν τη θάλασσα, θέλοντας να δροσιστούν κι αυτά λιγάκι από την αφόρητη κάψα του καλοκαιριού. Δεκαπενταύγουστος!
Ο μήνας της Παναγίας, ο μήνας του ανταμώματος όλων των συγχωριανών μου! Οι περισσότεροι έρχονται για το «προσκύνημα» στη γενέθλια γη τους, αλλά και για να προσκυνήσουν στη Χάρη της… Θυμάμαι και αναπολώ… Φοράω τα καλά μου και μαζί με τους γονείς μου πλησιάζω τη θαυματουργή εικόνα της, στο παλιό εκκλησάκι που είναι αφιερωμένο στη Χάρη της.
Αυτό το μικρό «θεόσπιτο» με τις σπουδαίες εικόνες του, που μαζί με το άλλο εκκλησάκι του Άι Νικόλα, φυλάνε τους θαλασσινούς και τον καθένα μας. Προσκυνώ και κάνω το σταυρό μου! Μεγάλη η Χάρη της!
Πολλοί φτάνουν και σταυροκοπιούνται, μπαίνουν όλοι με τη σειρά τους, με τα καλά τους, τα γιορτινά τους, πολλοί είναι και οι απόμαχοι ναυτικοί με τα ξεφλουδισμένα και ηλιοκαμένα πρόσωπά τους, με τα χονδρά ροζιασμένα χέρια τους, που «έφαγαν» τη ζωή τους στα ταξίδια για να βγάλουν το ψωμί τους.
Αυτοί που δεν έβγαλαν ποτέ από το μυαλό τους την έννοια της επιστροφής στον τόπο τους και στις οικογένειές τους. Ακολουθούν κι άλλοι. Μικροί, μεγάλοι, γυναίκες, παιδιά. Όλοι τους θέλουν ν’ ανάψουν ένα κερί και να προσκυνήσουν την εικόνα της! Γιορτάζει η Μεγαλόχαρη!
Το βασικότερο θρησκευτικό στοιχείο της καθημερινής μας ζωής, το στήριγμα της ψυχής του λαού μας! Και όλα αυτά κατά τον Αύγουστο μήνα διαδραματίζεται, τον πιο αγαπημένο μήνα του λαού μας που όλοι μας τον θέλουμε τόσο:
«Αύγουστε καλέ μου μήνα, να ‘σουν δυό φορές τον χρόνο» ή όπως λένε και στα Δωδεκάνησα «Μακάρι σαν τον Αύγουστο να ‘ταν οι μήνες όλοι».