Η Αυτοδιοίκηση, περιφερειακή και τοπική, αποτελεί το φορέα, που σχεδιάστηκε να πραγματοποιηθεί η Συνταγματική επιταγή, για τη Διοικητική αποκέντρωση και την αντιμετώπιση των τοπικών προβλημάτων, που συνθέτουν την καθημερινότητα του Δημότη-πολίτη*, χωρίς όμως επιτυχία μέχρι σήμερα.
Η τοπική ανάπτυξη, η κοινωνική συνοχή και η ευημερία των δημοτών είναι στόχοι, που πρέπει να επιδιώκουν οι εκάστοτε φερέλπιδες δημοτικοί μας άρχοντες.
Για την πραγμάτωση των στόχων αυτών απαιτούνται έργα και δράσεις επίμονων καθημερινών προσπαθειών, που δίδουν νόημα και σκοπό στην υπαρξιακή προοπτική του τόπου αλλά και αναδεικνύουν έμπρακτα το ενδιαφέρον των αρχόντων για την επίλυση των προβλημάτων της καθημερινότητας του δημότη τα οποία πρέπει να αντιμετωπίζονται προληπτικά κατά βάση και θεραπευτικά κατά ανάγκη, έχοντας υπόψη, «στους συνετούς ανήκει το προλαμβάνειν και στους γενναίους το θεραπεύειν».
Όμως, τα έργα και οι μέρες μέχρι σήμερα των δημοτικών μας αρχόντων, δεν μας πείθουν για τα παραπάνω και αντίθετα επιβεβαιώνουν και μας θυμίζουν τη ρήση του Ισοκράτη. «Το της πόλεως όλης ήθος εξομοιούται με το τοις άρχουσοι».
Την καθημερινότητα του δημότη-πολίτη συνθέτουν ένα σύνολο προβλημάτων και θεμάτων, οι ρίζες των οποίων βρίσκονται στη κακή διαχείριση, άδικη κατανομή των δημόσιων αγαθών και στα πρωτόγνωρα μέτρα που επιβάλλει η αντιμετώπιση μιας ύπουλης και θανατηφόρου επιδημίας. Η αντιμετώπιση των προβλημάτων της καθημερινότητας σχετίζεται άμεσα με την μελέτη και κατανόηση των παραγόντων εκείνων, οι οποίοι τα διαμορφώνουν και οι οποίοι σε γενικές γραμμές είναι:
Η ασκούμενη αυτοδιοικητική πολιτική, που καθιστά το κράτος πολιτικά αναξιόπιστο και την Αυτοδιοίκηση λειτουργικά αναποτελεσματική. Η πρόχειρη χωρίς πρόγραμμα, εμπειρική, επιφανειακή και το χειρότερο η επιλεκτική σε πελατειακή βάση διαχείριση των προβλημάτων. Η αλαζονική συμπεριφορά των οργάνων της Διοίκησης σε όλα τα επίπεδα και κλιμάκια.
Η γραφειοκρατία, που ενδημεί στις υπηρεσίες του δημόσιου φορέα και σε μικρογραφία υφίσταται στις αυτοδιοικητικές δομές. Ο μικρός βαθμός χρήσης και αξιοποίησης των δυνατοτήτων των νέων τεχνολογιών από τους δημότες και τις δημοτικές υπηρεσίες. Η παθογένεια να ανεχόμεθα ενοχές και ενόχους για να εξασφαλίσουμε συμμετοχή στα εξουσιαστικά παράγωγα και ικανοποίηση ατομικών συμφερόντων.
Στους γενεσιουργούς παράγοντες των προβλημάτων της καθημερινότητας μας, σήμερα προστίθεται μια ύπουλη και επικίνδυνη πανδημία, που η ιατρική επιστήμη δεν μπόρεσε ακόμη να δαμάσει, μέρος των συνεπειών της οποίας, καλούνται να διαχειριστούν η περιφερειακή και τοπική αυτοδιοίκηση στο βαθμό που της αναλογεί, καθόσον, ο περιφερειακός και τοπικός σχεδιασμός περιορίστηκε μόνο στο καθορισμό υγειονομικών δομών αναφοράς της πανδημίας χωρίς αναφορά στο έργο και στο ρόλο των περιφερειακών και τοπικών αυτοδιοικητικών οργάνων, τα οποία περιορίστηκαν σε δράσεις του κοινωνικού προγράμματος «Βοήθεια στο σπίτι», που υπηρέτησαν με αξιοθαύμαστη γενναιότητα και υπευθυνότητα.
Μια πανδημία, που στο πέρασμα της αφήνει σημαντικές ανθρώπινες απώλειες. Οι συνέπειες της συνταράσουν τα παγκόσμια πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά πρότυπα και στερεότυπα, διαμορφώνουν νέες αρχές κανόνες και αξίες, δοκιμάζουν και προκαλούν τα όρια των δημοκρατικών μας ελευθεριών που δεν κινδυνεύουν από τον ιό της πανδημίας, αλλά από τον τρόπο εκμετάλλευσης και αξιοποίησης των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών της από την πολιτική ηγεσία.
Μια πανδημία, που δημιούργησε νέα δεδομένα, που ανατρέπουν την καθημερινότητα όλων μας, ως δημότες-πολίτες, ως εργαζόμενοι, ως ασθενείς, και ως υποκείμενα της αυτοδιοικητικής εξουσίας, τα οποία πρέπει να χαρακτηρίζει κοινωνική υπευθυνότητα.
Υπευθυνότητα η οποία, αν δεν είναι ανθρωποκεντρική δεν μπορεί να έχει θετικό αποτέλεσμα ούτε φυσικά να στηρίζει αποφάσεις και δράσεις, για την αντιμετώπιση των θεμάτων και των προκλήσεων, που οι τοπικές κοινωνίες πρέπει να ξεπεράσουν. Αποφάσεις, για τη λήψη και εφαρμογή ενδεχομένως σκληρών προληπτικών και θεραπευτικών μέτρων, προκαθορισμένων ή μη, σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, ως συνέπεια της διαντίδρασης** επικίνδυνων καταστάσεων σε περιφερειακό επίπεδο,
Η συγκεντρωτική «τύπου σερίφη», διαχείριση της πρώτης φάσης της πανδημίας από την κυβέρνηση έδειξε την απουσία ευέλικτης, διαλειτουργικής, πυραμιδοειδούς διάρθρωσης των επιχειρησιακών κεντρικών και περιφερειακών δομών οι οποίες και προβλέπονται στις αρχές λειτουργίας του Μηχανισμού Διαχείρισης Κρίσεων και της Αντιμετώπισης κινδύνων.
Οι πρόσφατες εξάλλου υποκριτικές προσπάθειες δήμων της χώρας να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα-θέματα της καθημερινότητας των δημοτών τους, αξιοποιώντας τις δυνατότητες νέων τεχνολογιών με καινοτόμες ηλεκτρονικές εφαρμογές καταγραφής και διαχείρισης τους, είναι επί του παρόντος, μακράν και πέραν των δυνατοτήτων της συντριπτικής πλειοψηφίας των δημοτών, οι οποίοι θα κληθούν να υποστηρίξουν τις προσπάθειες αυτές των δήμων.
Έτσι, για μια ακόμη φορά η πολιτική ηγεσία αναδεικνύει την αναξιοπιστία της και η Αυτοδιοίκηση την αναποτελεσματικότητα της.
Ο Δημότης-πολίτης αποτελεί αναντίρρητα τον πυρήνα της κοινωνίας αλλά και το υποκείμενο της αυτοδιοικητικής εξουσίας, που με υπευθυνότητα πρέπει να αποσκοπεί στη βιωσιμότητα και ευημερία της. Βιωσιμότητα και ευημερία που εξασφαλίζονται με την εφαρμογή δομών και σχημάτων ενεργούς συμμετοχής του δημότη-πολίτη στην επίλυση των θεμάτων και προβλημάτων της καθημερινότητας που οι συνέπειες της πανδημίας covid-19 διαμορφώνουν, έχοντας υπόψη ότι η επιστροφή στην προτεραία κατάσταση, θεωρείται προς το παρόν ουτοπία.
* Δημότης-Πολίτης: Ο όρος χρησιμοποιείται για να εκφράσει το σύνολο των υποκειμένων εξουσίας Δημοτικής ή Περιφερειακής αυτοδιοίκησης, δεδομένης της διαμονής και παρουσίας ετεροδημοτών ή αλλοδαπών τους οποίους εκφράζει και καλύπτει ο όρος πολίτης.
**Διαντίδραση: Θεωρία αλληλεπίδρασης, η οποία αναλύει την κοινωνία, αντιμετωπίζοντας τις υποκειμενικές έννοιες που οι άνθρωποι επιβάλλουν πάνω σε αντικείμενα, γεγονότα και συμπεριφορές.
* O Μανώλης Κομπολάκης είναι τ. ειδικός σύμβουλος Νομάρχη