«Εκεί γύρω στο τσαρσί του Μεϊντανιού, τον περασμένο εκείνο καιρό. Στο στένεμα του δρόμου που έκαναν από το ένα άκρο κι από το άλλο τα ντουκιανάκια της νοτικής μεριάς και στο σημερινό σημείο που βρίσκονται το καφενείο του Προβατίδη με το μαγαζί το Περβολαράκη του άλλοτε Χατζή-Κλαόρα, την εποχή που αφηγούμαι ήταν τα μικρά και χαμηλοτάβανα ντουκιανάκια.
Όλα αυτά στέκια Χριστιανών και Τούρκων αχτάρηδων που σ’ αυτά, μαζί με τους άλλους αχταριέδες, επουλούσαν στους περαστικούς τις σακοραφοβελόνες τους και όλα τα μπαχαρικά και τα ιλάτζα (πρακτικά φάρμακα) και τα μοσχοκαρυδοπιπεροκύμινά τους και το ρεβέντι. Για τούτο, τα ντουκιάνια ετούτα τα λέγανε Αχτάρικα”.
Σίγουρα με το παραπάνω μοναδικό αφήγημά το, ο μπαρμέρης λογοτέχνης Μανόλης Δερμιτζάκης δεν μας αφήνει κανένα περιθώριο. Αυτά ήταν τα Αχτάρικα, με τους αχτάρηδες να διαλαλούν καθημερινά την πραμάτεια τους. Ένα μέγαρο-σύμβολο της πολιτείας του Μεγάλου Κάστρου, ένα σημείο αναφοράς από τότε μέχρι σήμερα, ένα σημείο που έμελλε να φιλοξενήσει την δωρεά του Δημητρίου Βικέλα και τόσων άλλων δωρητών και να στεγάσει την Βικελαία Βιβλιοθήκη, την αγαπημένη των Καστρινών!
Αθήνα 24η Ιουνίου 1926, ανώνυμη κατασκευαστική επιχείρηση και εταιρεία EREKA, οδός Σκουλενίου-πλατεία Αγίων Θεοδώρων. Το όνομα του υπογράφοντος υπευθύνου και μηχανικού έχει έδρα την Φρανκφούρτη της Γερμανίας και απευθύνεται στον τότε Δήμαρχο Ηρακλείου, Ιωάννη Βογιατζάκη με το εξής κείμενο:
«Κύριε Δήμαρχε, έχοντας υπόψιν το σοβαρό ενδιαφέρον του υφ’ υμάς Δήμου δια την κατασκευήν του δημοτικού μεγάρου “Αχτάρικα” γνωρίζω υμίν, ότι η εταιρεία της οποίας είμαι εντεταλμένος είναι πρόθυμος να καταβάλλει τα απαιτούμενα κεφάλαια υπό την προϋπόθεσιν και τον όρον ότι ο Δήμος Ηρακλείου θα εδέχετο να εγγυηθεί τον νόμιμον τόκον και το χρεωλύσιον του ούτω παρεχομένου κεφαλαίου.
Εάν ο Δήμος αποδέχετοτον όρο τούτον, επί του οποίου παρακαλούμεν όπως έχωμεν σύντομον την απάντησίν σας, είμεθα πρόθυμοι να υποβάλωμεν το ταχύτερον πλήρες και λεπτομερές σχέδιον συμβάσεως, δια την όσον οίον τε ταχυτέραν έναρξιν του έργου. Επί τούτου δεν παραλείπωμεν να σας καταστήσωμεν γνωστόν ότι η ανάληψις ετέρων έργων εν τη πόλει σας θα διευκόλυνε τα μέγιστα τον ταχύτερον τερματισμόν της ανωτέρω συμβάσεως, δεδομένου ότι η κατασκευή του δημοτικού μεγάρου μόνον είναι έργον πολύ μικρόν δια να δικαιολογήσει την ίδρυσιν τεχνικού γραφείου εν Ηρακλείω.
Επί τη ευκαιρία ταύτη γνωρίζομεν υμίν, ότι αι επί το προκειμένου προτάσεις γίνονται εν ονόματι της εργοληπτικής εταιρείας Phillipp-Ηolzmann A.E. Φρανκφούρτης υπό το αυτό πνεύμα ως υπό σημερινήν χρονολογικήν επιστολή μας προς την Λιμενικήν Επιτροπήν Ηρακλείου, της οποίας έχομεν την τιμήν να υποβάλωμεν υμίνι συνημμένως αντίγραφον. Εν αναμονή της υμετέρας απαντήσεως, διατελώ μετά πάσης τιμής»
. Προφανώς όλα πήγαν κατ’ ευχήν και η κατασκευή του μεγάρου “Αχτάρικα” έγινε. Αυτό φαίνεται με το παρακάτω έγγραφο που ακολουθεί και το οποίο απευθύνεται προς τα μέλη της Δημαρχιακής Επιτροπής Ηρακλείου. Το απευθύνει στην ίδια την Επιτροπή ο Δήμαρχος Βογιατζάκης και φέρει ημερομηνία 17η Αυγούστου 1927, με το παρακάτω περιεχόμενο.
«Σήμερον Τετάρτην 17ην του μηνός Αυγούστου 1927 και ώραν 6ην μ.μ. θα συνεδριάσει η Δημαρχιακή Επιτροπή Ηρακλείου εις το Δημοτικόν κατάστημα Ηρακλείο όπως προβεί εις τον διορισμόν εισπράκτορος ηλεκτρικού ρεύματος και κανονίσει και τα της εκτελέσεως εγκαινίων του νέου δημοτικού μεγάρου εις Αχτάρικα και παρακαλούμεν όπως προσέλθετε εξάπαντος εις την συνεδρίασιν ταύτην».
Το 1932 τελειώνουν οι εργασίες του μεγάρου και αποφασίζεται να μεταφερθεί και να εγκατασταθεί σε ορισμένους από τους ισόγειους ώρους η Βικελαία Βιβλιοθήκη. Στη συνέχεια φυσικά επέρχεται ο πόλεμος και κάποιοι χώροι του μεγάρου “Αχτάρικα” λειτουργούν και ως σιταποθήκες, στους ισογείους όμως χώρους καθόλο το διάστημα της Γερμανικής Κατοχής λειτούργησε η Βιβλιοθήκη μας. Ένα σοβαρό όμως γεγονός την απείλησε το φθινόπωρο του 1943, όταν έγινε ο συμμαχικός βομβαρδισμός της πόλης του Ηρακλείου.
Μία από εκείνες τις βόμβες έπεσε στην άκρη του παλιού βυζαντινοενετικού τείχους και από εκεί γλίστρησε και εισήλθε στη βιβλιοθήκη. Η βόμβα προκάλεσε πανικό. Κανένας δεν πλησίαζε την βιβλιοθήκη και όλοι οι περίοικοι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους, περιμένοντας την έκρηξή της, γιατί νόμισαν πως ήταν ωρολογιακή.
Τελικά, δεν εξερράγη και ύστερα από τρεις μέρες οι Γερμανοί πήραν έναν υπόδικο για να την μεταφέρει έξω, με την υπόσχεση, ότι θα τον αφήσουν ελεύθερο. Όπως και έγινε. Μετά τον πόλεμο και το συγκεκριμένο το 1947 η Βικελαία Βιβλιοθήκη μταφέρθηκε στον πρώτο όροφο του μεγάρου “Αχτάρικα” όπου έκτοτε στεγάστηκε για σαράντα ολόκληρα χρόνια μέχρι το 1987. Ήταν η χρονιά που ο Δήμος Ηρακλείου αποφάσισε να παραχωρήσει όλους τους χώρους του μεγάρου, προκειμένου να καλυφθούν όλες οι δημιουργηθείσες ανάγκες, από την ίδρυση και λειτουργία των νέων τμημάτων της!
Έφορος εκείνη την περίοδο ο Νίκος Χ. Γιανναδάκης, ο οποίος υπηρέτησε την βιβλιοθήκη μας γύρω στα 14 χρόνια μέχρι τον Μάρτιο του 1998. Ο άνθρωπος που έκανε γνωστό το όνομα της Βικελαίας και πέραν των ορίων της Κρήτης, αλλά και της Ελλάδας. Μία σπάνια περίπτωση πνευματικού ανθρώπου που συνδύαζε στον υπέρτατο βαθμό το σεμνό και υπερήφανο ήθος με την επιθυμία της συνεχούς προσφοράς.
Είχα την τύχη τόσο εγώ όσο και οι άλλοι συνάδελφοί μου να μαθητεύσουμε δίπλα του και να πάρουμε στοιχεία από τον ίδιο και φυσικά την αγάπη και τον σεβασμό που ο ίδιος έτρεφε για την Βικελαία Βιβλιοθήκη. Αυτή την εστία του πολιτισμού και της γνώσης, αυτό το σημείο αναφοράς, που υπήρξε για γενιές και γενιές Καστρινών!