Στην “Αναφορά στον Γκρέκο” ο Καζαντζάκης γράφει πως “όταν βλέπω ένα νέο να κιντυνεύει, μου φαίνεται πως αλάκερη η ζωή κιντυνεύει”.
Σε εποχές δίσεχτες και σκοτεινές, το 1969, ο αγωνιστής παπα-Γιώργης Πυρουνάκης στα “κηρύγματα ελπίδας”, στον Άγιο Στέφανο Μπογιατίου εξορισμένος, για κάθε πρώτη του μηνός, για τους καλλιτέχνες, λογοτέχνες και τους αποφυλακισμένους πολιτικούς κρατούμενους, μέσα στα άλλα, είχε στο λόγο του και την άποψη Καζαντζάκη.
Έθετε, λοιπόν, σε όλους μας, τους παρόντες, αλλά και γραπτά στους αναγνώστες και τους φυλακισμένους, τα εξής ερωτήματα, μεταξύ των άλλων:
“Ποιες αξίες έμειναν χωρίς να βρωμιστούν ή να ξεθωριάσουν; Ποιες ιδεολογίες στέκονται όρθιες ή χωρίς συγκλονιστικές ανατροπές; Ποιες αρχές εμπνέουν σεβασμό και εχτίμηση;”.
Διαβάζοντας, λοιπόν, εκ νέου, τα παραπάνω καυτά ερωτήματα, έχουμε την αίσθηση ότι τα απευθύνει στις σύγχρονες γενιές, των τελευταίων χρόνων που ασκούν πολιτική εξουσία. Γιατί, μια μερίδα, όχι ευκαταφρόνητη των ηλικιών αυτών, που αυτοπροσδιορίζονται ως δήθεν προοδευτικοί, στην καθημερινή συμπεριφορά τους έχουν τα παραπάνω χαρακτηριστικά.
Διαθέτουν λόγο, κατ’ αρχήν, προφορικό ή έντυπο και ηλεκτρονικό, με κύριο χαρακτηριστικό τη χυδαιολογία και το υβρεολόγιο όλων όσων δεν συμφωνούν με τις δικές τους, τις όποιες απόψεις.
Συκοφαντούν τους αντιπάλους τους, με ψευδείς ειδήσεις ή με τη διαστρέβλωση των ιδεών, των πολιτικών ή κοινωνικών τους απόψεων, κάνοντας ευρεία χρήση λαϊκισμού.
Όλα είναι κομμένα και ραμμένα στο δικό τους πιστεύω και οποιαδήποτε άλλη φωνή, αντίθετη φωνή, είναι καταδικαστέα και “ρίπτεται εις το πυρ το εξώτερον”.
Μονοπωλείται η “πρόοδος” της μιας φωνής και δηλητηριάζεται ο κοινωνικός ιστός, με επαγγελίες στενάχωρες και ψευτο-αλλαγές. Με τον τρόπο αυτό επιχειρούνται εκτροπές και καταθλιπτικές κηδεμονεύσεις δήθεν “προοδευτικές”, με σκοπό την υποδούλωση, την τρομοκράτηση και εν τέλει την εκμετάλλευση του πλήθους .
Ο σκοπός τους είναι οι ανομολόγητες, κρυφές ή φανερές, αδιάντροπες και ιδιοτελείς, οι προσωπικές ή ιδεολογικές επιδιώξεις .
Καγχάζουν με εκείνα τα ανεκδιήγητα “χα χα χαχα” ή γελούν ειρωνικά για το ωραίο που δεν είναι δικό τους, της Τέχνης, της Μουσικής, της Λογοτεχνίας. Με αυτό τον τρόπο επιχειρούν να εξευτελίσουν την αντίθετη έκφραση, ενώ ο σκοπός της τέχνης αλλά και της πολιτικής είναι να μπορεί ο άνθρωπος να διαλέγει ελεύθερα το ωραίο αντί του άσχημου, το καλό αντί του κακού.
Τους τελευταίους καιρούς υπερεπλεόνασαν οι “στρεψίες”, που δεν βλέπουν όσα τους καταμαρτυρούν, αλλά προσπαθούν με αντιπερισπασμό να στραφούν εναντίον των άλλων. Ομοιάζουν με την καμήλα που δεν βλέπει την καμπούρα της, αλλά κοιτάζει και χλευάζει την καμπούρα της άλλης.
Δεν χρειάζεται, όμως, παθητικότητα ή ψευδεπίγραφη αναμονή για να έρθουν κανονικοί στίβοι αγωνιστικότητας και να απαλλαγούμε από τη μικροψυχία και τους “φράχτες” που στήνουν, ώστε να φτιαχτεί μια νέα, πιο ανθρώπινη ζωή, πιο ευτυχισμένων ανθρώπων, για όλους.
Όχι ζωή των δήθεν ωραίων υποσχέσεων και ενεργειών, της “ασάφειας” και διαστροφής της αλήθειας. Υπάρχει ανάγκη για αγώνες και επιδιώξεις που θα κάνουν τη ζωή με ωραίες επιθυμίες, της αναδημιουργίας και της δίκαιης κοινωνίας.
Ζωή με αληθινούς ανθρώπους, στους οποίους πάντα θα ισχύει “έστω δε ο λόγος υμών ναι ναι ή ου ου, το δε περισσόν εκ του πονηρού εστίν” (Ματθαίος 3, 37-39) και όχι χρήστες των φαλκιδευμένων “fake news”.
Σε μια χώρα και σε γενιές ανθρώπων που υποφέρουν και δυστυχούν, παρηγοριά και σωτηρία είναι η ελπίδα. Και στην προκειμένη κατάσταση, όπως έλεγε πάλι ο π. Πυρουνάκης, “χρειάζονται οι αποφασισμένοι και τολμηροί, αλλά φρόνιμοι για νέους αγώνες”, που θα είναι “κομιστές της ελπίδας”.
Εξηγώντας περισσότερο, διευκρίνιζε ότι: “Και αυτοί δε γίνεται να είναι άλλοι -το πιστεύω αυτό ατράνταχτα- παρά οι Νέοι.
Οι γενιές των νέων που ανήκουν σε ηλικίες κοντά και κάτω των 25 ετών. Απ’ αυτές ελπίζουμε ότι θα εμφανιστούν και θα ορθοποδήσουν Νέοι Ηγέτες και Άξιοι για την τρομερή ευθύνη της αποστολής τους. Απ’ αυτούς και μόνο.
Γιατί, ατυχώς, ορισμένοι από τις γενιές που μεγάλωσαν κατά τη “μεταπολίτευση” έχασαν τις δυνατότητες. Αστόχησαν και αδυνατούν να προσφέρουν ή και έβλαψαν το κοινωνικό σύνολο.
Οι νέοι, όμως, θα λέγαμε, χρειάζονται να είναι συνεπείς, χωρίς τις μεθόδους εξαπάτησης και τα ξεγελάσματα, τα λόγια τα μεγάλα και τις ψεύτικες διακηρύξεις, τις ανακόλουθες υποσχέσεις, τις κηδεμονεύσεις και χειραγωγήσεις αρχών που επιχείρησαν να επιβάλουν στην κοινωνία. Οι σημερινοί νέοι, λοιπόν, να μην ανέχονται το χυδαίο και την εκμετάλλευση της αγωνιστικότητάς τους, που εν τέλει θα τους υποδουλώσει.
Χρειάζεται, δηλαδή, κατά τον αγωνιστή π. Πυρουνάκη:
α) Να μην αφήσουν να παγιδευτούν από τα συνηθισμένα “έξυπνα κόλπα” και τις “προσφορές” των παλιών, ούτε στην αρχή, μα ούτε και ύστερα, ως το τέλος. β) Να μείνουν ασυμβίβαστοι σε προτάσεις “συναλλαγών” και ύποπτων συμφωνιών.
γ) Να αντιμετωπίζουν απτόητοι τις τρομοκρατικές πιέσεις και τους φοβισμούς ή τις φανταχτερές παρουσιάσεις “αναγκών” και ανυποχώρητοι στις πονηρές “υποδείξεις”, αλλά να βρουν μόνοι τους το δρόμο τους, χωρίς υποκριτές καθοδηγητές, που επιδιώκουν να τους μετατρέψουν σε υποχείριούς τους.
Είναι δύσκολοι, σαφώς, οι καιροί γενικά αλλά στη χώρα μας ιδιαίτερα, έχοντας επιπροσθέτως νεοοθωμανούς γείτονες. Μέσα σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, που μοιάζει με “καζάνι” που βράζει, τα προβλήματα είναι άφθονα, καθώς και οι απόπειρες για νέες καταστάσεις στέρησης της ελευθερίας.
Γι’ αυτό και χρειαζόμαστε σήμερα νέους αδιάφθορους με γνώση και ελεύθερους, κατά τη ρήση: “γνώσεσθε την αλήθεια και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς” (Ιωάννης η’ 32). Γιατί, δεν ξέρουμε αν όλα θα χαθούν (οι άνθρωποι, η ελευθερία και η φύση) ή, όπως επιθυμούμε, θα προκύψει κάτι νέο και καλύτερο.
Αυτό θα εξαρτηθεί από τους νέους, που αποτελούν την καρδιά της κοινωνίας, όλου του κόσμου, και της δικής μας.
*Ο Aντώνης Σανουδάκης – Σανούδος είναι επίτ. καθηγητής Ιστορίας της ΠΑΕΑΚ, συγγραφέας