Δεν ξέρω αν κάποιος αρχηγός κράτους ή κάποιος από τους επισήμους και αρμόδιους σε θέματα Παιδείας και Πολιτισμού, θα εδάκρυζε κατά την τελετή των εγκαινίων! Και όμως… αυτό συνέβη. Αθήνα 22α Απριλόυ του 1837. Σύμφωνα με το περιοδικό “Εβδομάς” του έτους 1933, σε δημοσίευσή του, μας πληροφορεί, ότι ο βασιλιάς Οθωνας, όταν παρακολουθούσε την τελετή εγκαινίων του Πανπειστημίου Αθηνών, εδάκρυσε δύο φορές.
Αλλά μαζί του είχαν συγκινηθεί και άλλοι επίσημοι. Ο βασιλιάς Όθωνας είχε φθάσει στην τελετή με το άλογό του. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά. Στις 22 Απριλίου εξεδόθη διάταγμα “περί συστάσεως του Πανεπιστημίου”. Αλήθεια τι πρόοδο σημείωσε το κορυφαίο αυτό Πνευματικό μας ίδρυμα σ’ αυτό το διάστημα.
Από τις πρώτες φροντίδες της κυβέρνησης, μόλις η πρωτεύουσα μετατέθηκε στην Αθήνα, ήταν η ίδρυση ενός ανωτάτου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος που να μορφώνει επιστήμονες του νέου κράτους. Μέχρι τότε οι επιστήμονες της χώρας μας σπούδαζαν ή στην Ιόνιο Ακαδημία της Κέρκυρας ή είχαν διπλώματα Ιταλικών ή Γαλλικών Πανεπιστημίων. Τώρα, όμως, η Ελλάδα γίνεται κράτος, άρχισε να τακτοποιείται και μέλημά της είναι να βγάλει νέους επιστήμονες.
Έτσι, λοιπόν, αποφασίσθηκε να ιδρυθεί το Πανεπιστήμιο το Πάσχα του 1837, την ίδια μέρα αυτό όμως δεν κατορθώθηκε και έτσι την 22α Απριλίου του ίδιου έτους έγινε διάταγμα που όριζε τη λειτουργία του Πανεπιστημίου αργότερα. Το διάταγμα είχε την υπογραφή του βασιλιά Όθωνα και του επί των Εκκλησιαστικών και της Δημόσιας Εκπαίδευσης, γραμματέα της Επικρατείας Α. Πολυζωίδου.
Έτσι λοιπόν το ανώτατο Εκπαιδευτικό μας ίδρυμα ονομάσθηκε “Πανεπιστήμιο Όθωνος”. Αυτό έγινε σύμφωνα με το γερμανικό έθιμο να παίρνουν τα πανεπιστήμια το όνομα του ηγεμόνα που τα ίδρυσε.
Η έναρξη των εργασιών του Πανεπιστημίου ορίσθηκε με μια ειδοποίηση της Γραμματείας, δηλαδή του Υπουργείου των Εκκλησιαστικών και της δημόσιας εκπαίδευσης για την 3η Μαΐου 1837. Εντωμεταξύ, από 22 Απριλίου μέχρι 3 Μαΐου 1837, διορίσθηκαν οι πρώτοι καθηγητής και συγχρόνως ενεγράφησαν και οι πρώτοι φοιτητές. Όλα αυτά σε διάστημα 12 ημερών.
Έγιναν απ’ ό,τι φαίνεται με αξιοσημείωτη ταχύτητα. Το πανεπιστήμιο όπως γνωρίζουμε εγκαταστάθηκε σ’ ένα από τα μεγαλύτερα για την εποχή εκείνη, αθηναϊκά σπίτια, στο σπίτι του Κλεάνθη, το οποίο ακόμα και σήμερα σώζεται στους βορειοανατολικούς πρόποδες της Ακρόπολης, στην Πλάκα, πλάι στην οδό Θόλου. Ήταν ένα κτήριο με ευρωπαϊκές προδιαγραφές και ανάλογο σχέδιο, είχε αρκετά μεγάλες σάλες. Το σημερινό κεντρικό κτήριο του Πανεπιστημίου άρχισε να χτίζεται δύο χρόνια αργότερα και μόλις έξι χρόνια μετά την ίδρυσή του, εγκαταστάθηκε εκεί το Πανεπιστήμιο.
Τα έξι αυτά χρόνια λειτούργησε μέσα στο σπίτι του Κλεάνθη στην Πλάκα Προκειμένου να κτισθεί το σημερινό κτήριο συνεστήθη επιτροπή περί τα τέλη Ιανουαρίου 1839 από εξέχοντες τότε πολιτικούς, στρατιωτικούς και επιστήμονες όπως: Γ. Κουντουριώτη, Α. Ζαΐμη, Θ. Κολοκοτρώνη, Α. Βράνδι, Ο. Ράλλη, Γ. Ράλλη, Γ. Γενάδιο, Ν. Βάμβα και Ν. Σχοινά. Αυτή η επιτροπή φρόντισε αφενός να μαζευτούν χρήματα και αφετέρου να χτισθεί το κτήριο. Όταν δημοσιεύθηκε η έκκληση αυτή μαζεύτηκε άφθονο χρήμα και μπήκε ο θεμέλιος λίθος στις 2 Ιουνίου 1839. Η έκκληση δημοσιεύθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 1839. Δηλαδή, μέσα σε 130 μέρες περίπου έγιναν όλα, αφού υπήρχε θέληση και μεγάλο ενδιαφέρον.
Στην τελετή του θεμελίου λίθου παρέστησαν οι βασιλείς Όθωνας και Αμαλία καθώς και πλήθος επισήμων. Ο θεμέλιος λίθος είχε επάνω την εξής επιγραφή: «Ελληνικόν Πανεπιστήμιον ανεγερθέν συνδρομή Ελλήνων και φιλελλήνων τω I έτει της βασιλείας Όθωνος του πρώτου, την 2α Ιουλίου 1839».
Τα αρχιτεκτονικά σχέδια εκπόνησε ο Δανός αρχιτέκτονας χριστιανός Χάνσεν, αδελφός του Θεόφιλου Χάνσεν που έχτισε την Ακαδημία. Το πανεπιστήμιο εγκαταστάθηκε στο νέο κτήριό του, το 1843.
Ας δούμε όμως ποιοι ήταν οι πρώτοι καθηγητές που διακρίθηκαν στο Πανεπιστήμιο κατά σχολή.
Θεολογική σχολή – Μιχαήλ Αποστολίδης, Θεόκλητος Φαρμακίδης και Κωνσταντίνος Κοντογόνης.
Νομική σχολή – Κλωνάρης, Γεώργιος Ράλλης, Προβελέγγιος, Γοδεφρίδος, Φέντερ, Μελάς, Ιωάννης Σούτσος, Γεώργιος Μαυροκορδάτος και Περικλής Αργυρόπουλος.
Ιατρική Σχολή – Κ. Μαυροκορδάτος, Ιωάννης Βούρος, Αναστάσιος Λουκέας, Νικόλαος Κωστής, Ιωάννης Ολύμπιος, Ερρίκος Τράϊμπερ, Αλέξιος Πάλης και Ιωάννης Νικολαΐδης, Λεβαδεύς.
Φιλοσοφική Σχολή – Νέοφυτος Βάμβας, Γεώργιος Γεννάδιος, Ερρίκος Ουρελίκος, Λουδοβίκος Ρος, Κωνσταντίνος Νέγρης, Κωνσταντίνος Σχινάς, Γεώργιος Βούρης, Ξαβέριος Λάνδερερ Δ. Φράας, Αλέξανδρος Σούτσος, Κυριάκος Δομνάνδος, Κωνσταντίνος Μανώσης, Νεόφυτος Δούκας και Θεόφιλος Καΐρης. Ησαν δηλαδή συνολικά 33 οι διορισθέντες πρώτοι καθηγηταί τακτικοί, έκτακτοι και επίτιμοι. Διωρίσθησαν όλοι μαζί μ’ ένα διάταγμα, μα μερικοί απ’ αυτούς δεν εδίδαξαν καθόλου ή δεν εδέχθησαν τον διορισμόν.
Με το αυτό διάταγμα διωρίσθησαν και αι πρώται πανεπιστημιακαοί αρχαί, που κατόπιν τας εξέλεγαν οι ίδιοι οι καθηγηταί.
Πρώτος λοιπόν Πρύτανις του Πανεπιστημίου διωρίσθη με το διάταγμα εκείνο ο καθηγητής της Ιστορίας Κωνσταντίνος Σχινάς και πρώτοι κοσμήτορες ή «σχολάρχαι» – όπως ελέγοντο τότε έως το 1841 – ο Μιχαήλ Αποστολίδης της Θεολογικής σχολής, ο Γεώργιος Ράλλης της Νομικής, ο Αναστάσιος Λευκέας της Ιατρικής και ο Νεόφυτος Βάμβας της Φιλοσοφικής.
Το καλοκαίρι τέλειωναν τα μαθήματα και άρχιζαν ξανά το φθινόπωρο.
Οι διακοπές λέγονταν «ανακωχές». Οι φοιτητές που ενεγράφησαν το πρώτο έτος ήταν 52. Απ’ αυτούς 8 ενεγράφησαν στη Θεολογική σχολή, 22 στη Νομική που τότε ονομαζόταν «δικαστική» 4 στην Ιατρική και 18 στη Φιλοσοφική. Συνέβαινε δε, 8 καθηγητές της Φιλοσοφικής σε 18 φοιτητές. Εκτός από τους 52 φοιτητές τα μαθήματα τα παρακολουθούσαν και 75 ακροατές οι οποίοι ήταν δημόσιοι υπάλληλοι. Κορίτσια δεν συνηθίζονταν να παρακολουθούν, ούτε ως ακροάτριες.
Πέρασαν πολλές δεκαετίες μέχρι να φανεί η πρώτη φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο. Μόλις, από το 1890 άρχισαν να φοιτούν οι πρώτες φοιτήτριες. Και ήσαν αυτές η Ροκά, η Χατζηράπτη, η Στεφανοπούλου, οι αδελφές Παναγιωτάτου και άλλες. Είναι άξιο παρατήρησης ότι μεσολαβήσαν πολλά από την ίδρυση του Πανεπιστημίου. Τα πρώτα διπλώματα εδόθησαν το 1843. Ο πρώτος διδάκτορας της Ιατρικής ήταν ο Αναστάσιος Γούδας με βαθμό άριστα. Είσαι ο πασίγνωστος συγγραφεας των «παραλλήλων βίων».
Πρώτος διδάκτορας της Νομικής ΄ήταν ο Β. Νικολόπουλος το 1846, της Φιλοσοφίας ο Ε. Θεοδωρόπουλος το 1850 και πρώτος προλύτης της Θεολογίας ο . Νεστορίδης το 1863. Και κάτι άλλο: Ο πρώτος φοιτητής Ιατρικής που πήρε δίπλωμα ήταν στα έξι χρόνια, της Νομικής σε εννιά χρόνια, της φιλοσοφικής στα 13 χρόνια και της Θεολογίας σε 26 χρόνια. Κάθε άλλο παρά άφθονοι ήταν στην αρχή οι καρποί του Πανεπιστημίου μας. Και ενώ τότε έβγαζε ελάχιστους επιστήμονες, σήμερα έχουν υπερπολλαπλασιαστεί και βγαίνουν χιλιάδες…
Αραγε προοδεύσαμε;
Ποιος ξέρει!