Το παρελθόν είναι ακατάβλητο. Η αντοχή του στο χρόνο το καθιστά ισχυρό αντίπαλο. Και το σημαντικότερο μας καθηλώνει στις βεβαιότητες και τις αυταρέσκειες του χθες. Η διαβρωτική ικανότητά του, αποτρέπει την αναζήτηση γέφυρας επικοινωνίας με το παρόν και το μέλλον. Έτσι άλλωστε ερμηνεύεται και η κυριαρχία του φόβου για το νέο, για το καινούριο.
Tο βέβαιο είναι πως η σιγουριά και η ασφάλεια του παρελθόντος οδηγεί στη στασιμότητα και την αδράνεια. Στέκονται εμπόδιο για να αντιληφθεί κάποιος τις μεταβολές που συντελούνται διαρκώς, μπροστά στα μάτια του. Και κατ’ επέκταση του στερούν τη δυνατότητα προσαρμογής στη ζώσα πραγματικότητα. Η πασιφανής αυτή αδυναμία, αποτυπώνεται σε όλα τα επίπεδα της ζωής. Ατομικό και συλλογικό, ιδιωτικό και δημόσιο, κοινωνικό και πολιτικό. Η υπέρβασή της προϋποθέτει επίγνωση των προβλημάτων και των συνεπειών της, επαρκείς εσωτερικούς μηχανισμούς για μετάβαση σε μια άλλη κατάσταση. Πρωτίστως δε αδιαπραγμάτευτη βούληση, η οποία θα εδράζεται σε καθαρές και ανόθευτες επιλογές.
Στο πεδίο της πολιτικής τα ζητήματα αυτά διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο. Η ύπαρξή τους έχει αποφασιστική σημασία για την επίτευξη του στόχου της αναπροσαρμογής στο νέο περιβάλλον. Την αυτονόητη αυτή παραδοχή, φαίνεται να αγνοεί το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Η διακηρυγμένη επιδίωξη του Αλέξη Τσίπρα να μετεξελίξει τον ΣΥΡΙΖΑ, αποδεικνύεται προς το παρόν τουλάχιστον μετέωρη.
Τα παλιά αντανακλαστικά παραμένουν ακόμη ζωντανά, εμποδίζοντάς τον να προχωρήσει με δυναμικά βήματα στον εξαγγελθέντα στόχο του. Τα παρωχημένα σύνδρομα μιας συντηρητικής αριστεράς, κατατρώνε τις προοπτικές μετασχηματισμού του κόμματος του. Ο λαϊκισμός και ο ανορθολογισμός αποτελούν ακόμη και τώρα την πρώτη ύλη μιας ατελέσφορης στρατηγικής.
Οι πολιτικές που πρεσβεύει ο πρώην Πρωθυπουργός βγαίνουν απ’ τη μήτρα του κρατισμού, των ιδεοληπτικών εμμονών και παραπέμπουν σε άλλες εποχές. Ο δημόσιος λόγος του βρίθει από πελατειακές και συντεχνιακές αντιλήψεις, διευρύνοντας την απόστασή του από τις τωρινές ανάγκες και προτεραιότητες της χώρας και της οικονομίας. Η αντιπολιτευτική ρητορική του δεν είναι μόνο άκρως καταγγελτική, αλλά και υπερχειλίζει από πομφόλυγες.
Ουσιαστικά ο Αλέξης Τσίπρας πολιτεύεται εκτός οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας. Αντιστρατεύεται και απορρίπτει αυτονόητες αλλαγές επειδή τις προωθεί η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, μολονότι ο ίδιος θα μπορούσε κάλλιστα να τις ενσωματώσει σε μια σύγχρονη κεντροαριστερή πρόταση. Κορυφαίο παράδειγμα η περίπτωση της ΔΕΗ. Φυσικό επακόλουθο η ταύτισή του με τις δυνάμεις του χθες και με το κατεστημένο των συνδικαλιστών εργατοπατέρων, να απομειώνει την απήχησή του. Το ίδιο συνέβη και με την άρνηση της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών. Ακόμη και στα καίρια ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής επιδεικνύει μια κοντόφθαλμη συμπεριφορά. Και όλα αυτά γιατί αποκλειστικός του στόχος είναι να προκαλέσει βλάβη στον αντίπαλο του.
Ξεχνά ωστόσο κάτι σημαντικό: Αξία στη πολιτική σε συνθήκες κανονικότητας, αποκτά εκείνος που καταγράφεται ως φορέας νέων ιδεών σύγχρονων αντιλήψεων και δημιουργικών προτάσεων.
Πάντως οι κοινωνικές και πολιτικές τάσεις που διαπερνούν την ευρύτερη κοινή γνώμη και καταγράφονται σε όλες τις δημοσκο- πήσεις, αποτελούν δείκτη ουσιαστικών μεταβολών. Η προσαρμογή σε αυτές αποδεικνύεται ζωτική προτεραιότητα για εκείνον που επιδιώκει να έχει κυρίαρχο ρόλο στην εγχώρια σκηνή. Απεναντίας η προσκόλληση στο παρελθόν τον θέτει εκτός εποχής.
Ο ΣΥΡΙΖΑ παραμένοντας μπλοκαρισμένος στις προγενέστερες αντιλήψεις και απόψεις του, εύλογο είναι να τον κατατρέχει ο παλιός πολιτικός του εαυτός. Η μετεξέλιξή του είναι αναμφίβολα ένα δύσκολο και απαιτητικό εγχείρημα. Προσκρούει στο τείχος της ιδεολογικής και πολιτικής του ατροφίας. Η μετάβασή του στον παρόντα χρόνο είναι το μεγάλο στοίχημα για να υπερβεί το παρελθόν του, πολιτικό και κυβερνητικό.
* Ο Γιώργος Πανταγιάς είναι σύμβουλος Στρατηγικής και Επικοινωνίας, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της POLITY A.E.