Υπάρχουν βιβλία που σε αναπαύουν και σε παρηγορούν. Υπάρχουν άλλα που σου δίδουν πληροφορίες, σου μεταδίδουν γνώσεις, διευρύνουν τον ορίζοντά σου και βοηθούν να κατανοήσεις τον κόσμο, την κοινωνία και τον μεγάλο άγνωστο, που είναι ο εαυτός μας.
Φυσικά όλα τα βιβλία για να επιτύχουν το στόχο τους χρησιμοποιούν τη γλώσσα που είναι το τελειότερο μέσο επικοινωνίας μεταξύ των μελών μιας κοινωνικής ομάδας. Η κοινωνιογλωσσολογία εξετάζει τον διαφορετικό τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιείται η γλώσσα γραπτή ή προφορική ανάλογα με την κοινωνική και πολιτική σχέση που συνδέει τους ομιλητές.
Είναι γνωστός ο μύθος του πύργου της Βαβέλ, όπου ο Θεός για να τιμωρήσει την αλαζονεία των ανθρώπων, που τόλμησαν ν’ ανέβουν στο θεϊκό θρόνο, επέφερε σύγχυση γλωσσών. Ήταν μια κατάρα, αλλά νομίζω ότι έγινε ευλογία, αν δούμε τον πλούτο που έχουμε με τις πολλές γλώσσες, που διαθέτει σήμερα η ανθρωπότητα. Η γλώσσα είναι η πατρίδα μας. Με εκείνη πλάθουμε όνειρα και οργανώνουμε τη δράση μας και την ζωή μας.
Υπάρχουν, όμως, και βιβλία που μας εκπλήττουν ευχάριστα. Ανάβουν ένα φως, που αποκαλύπτει άγνωστους ορίζοντες και τραβούν την κουρτίνα, ώστε να φανούν καθαρά, όσα κρύβονται στο παρασκήνιο των λόγων, που αντί να επιδιώκουν την εμπιστοσύνη και την αμοιβαία κατανόηση, παραπλανούν, παρασύρουν και κάποτε εξαπατούν τους ακροατές.
Από τον εκδοτικό οίκο GUTENBERG κυκλοφόρησαν δυο έργα του Νίκου Παπαδημητρίου, ομ. Καθηγητή στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, όπου δίδασκε την Ευρωπαϊκή Νεωτερικότητα στο Τμήμα Ξένων Γλωσσών. Το πρώτο «ΕΝΑ ΜΕΤΑΝΕΩΤΕΡΙΚΟ REQUIEM» εξετάζει θέματα ευρωπαϊκής τέχνης και πολιτικής στον 21ο αιώνα με επιστημονική τεκμηρίωση.
Επιφυλάσσομαι να το παρουσιάσω αργότερα, γιατί αξίζει να διαβαστεί απ’ όσους επιθυμούν να γνωρίσουν σε βάθος, όσα συμβαίνουν στον τόπο, όπου ταχθήκαμε να ζήσουμε. Το δεύτερο έχει τίτλο «ΕΡΩΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, μία σπουδή θανάτου» και συγκροτείται από εννέα κεφάλαια που στοχεύουν να ερεθίσουν τους φοιτητές και τους αναγνώστες, ώστε να σκεφτούν και να κατανοήσουν πώς οργανώνεται η γλώσσα στην πολιτική και στον έρωτα που στοχεύει στην παραπλάνηση και στη γοητεία των ακροατών.
Ο στόχος είναι κοινός. Το περιεχόμενο διαφέρει. Έχει πλούσια βιβλιογραφία σε κάθε κεφάλαιο και παραθέτει μεταφρασμένα αποσπάσματα από τον Αγώνα του Χίτλερ και τον Ριχάρδο Γ’ του Σαίξπηρ, αλλά και πολλές περικοπές και τσιτάτα από τον Ανδρέα και τον Γιώργο Παπανδρέου, τον δικτάτορα Παπαδόπουλο και πολλούς άλλους σύγχρονους πολιτικούς.
Και στον ερωτικό και στον πολιτικό λόγο τα επιχειρήματα είναι ευφυολογήματα και υποσχέσεις ενός μελλοντικού Παραδείσου. Οι πολιτικοί παραλαμβάνουν πάντοτε καμένη γη που θα την κάνουν να ανθίσει και ζητούν απόλυτη πειθαρχία στον ένα και μοναδικό ηγέτη. Πρέπει να του έχουν απόλυτη εμπιστοσύνη. Να γίνουν από πολίτες υπήκοοι και οπαδοί. Φυσικά, όταν καταλαμβάνουν την εξουσία, ακολουθεί συνήθως το χάος, η κατάργηση της ελευθερίας και ο ολοκληρωτισμός.
Ο φτηνός λαϊκίστικος λόγος οδήγησε συχνά σε καταστροφές, διχασμούς και εμφύλιες συγκρούσεις. Το γόητρο δεν είναι πάντοτε καλός σύμβουλος για την επιλογή ικανού ηγέτη. Οι όρκοι, η αιώνια αγάπη είναι συνήθως υποσχέσεις των ερωτευμένων. Ο Ριχάρδος Γ’ στην τραγωδία του Σαίξπηρ πείθει τη βασίλισσα να γίνει γυναίκα του μπροστά στο πτώμα του νεκρού βασιλιά, γιατί δήθεν τον σκότωσε από έρωτα για εκείνην που ποθούσε πάντα.
Είναι σακάτης, άσχημος, αντιερωτικός και μισεί εκείνους που είναι όμορφοι ανδρείοι και γενναίοι. Θα σκοτωθεί άδοξα ικετεύοντας «το βασίλειό μου για ένα άλογο». Επειδή ο φόβος του θανάτου έχει ισχυρές ρίζες στην ανθρώπινη ψυχή μια υπόσχεση αθανασίας και αιωνιότητας εύκολα μας παρασύρει και ζητούμε παρηγοριά από τον Θεό ή τον πολιτικό ηγέτη θυσιάζοντας ακόμη και την ελευθερία μας.
Δεν ξέρω πόση αλήθεια είναι ικανός να αντέξει ο άνθρωπος. Πάντως ο εξουσιαστικός λόγος και η τυφλή αποδοχή του κάτι κακό εγκυμονούν. Υποψιασμένοι πάντα και με πολλή προσοχή, όταν ακούμε μεγάλα και βαρύγδουπα λόγια, κερδίζουμε και το παρόν και το αύριο, αν επιτύχουμε μέσα από παρόμοια βιβλία που συνθέτουν την ιστορία, την κοινωνιολογία, την τέχνη και τον πολιτικό στοχασμό να βοηθηθούμε ώστε να υπερβούμε την απάτη των λόγων για να κερδίσουμε τον χρόνο που μας χαρίστηκε.
Ανεπιφύλακτα συνιστώ την ανάγνωση και των δύο έργων του Νίκου Παπαδημητρίου για την ποιότητα του λόγου, το βάθος της σκέψης, την τεκμηρίωση και τον πλούτο των απόψεων που περιέχουν.