Αν σε κάποια μέρη, πόλεις και χωριά της χώρας μας, δεν έλεγαν την ευχή “Καλή Παναγιά!”, μια ευχή που δεν αποτελεί “νεολογισμό” ούτε εφευρέθηκε από κάποιους χρήστες του facebook, είναι γεγονός πως υπήρχαν μέρη στην Ελλάδα, όπου και την έλεγαν και καθόλου “αδόκιμη”, όπως την χαρακτηρίζουν κάποιοι στο φέισμπουκ κάθε χρόνο, δεν θα φαινόταν σε κανέναν εκεί.
Σίγουρα δεν μπορούν να το γνωρίζουν όλοι αυτό, εφόσον ήταν μια τοπικής εμβέλειας ευχή, που διαδόθηκε ευρύτερα λόγω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αλλά εγώ πιτσιρίκα την είχα πρωτοακούσει στο χωριό, όπου μεγάλωσα, τα Θερμά Νιγρίτας, από μια κυρία μεγάλης ηλικίας, Μυτιληνιά, η οποία είχε συγγενείς κάποια οικογένεια με το όνομα Καρύδα, είτε από τη Νιγρίτα είτε από την Θεσσαλονίκη- δεν θυμάμαι ακριβώς. Η μεγάλης ηλικίας αυτή κυρία, λοιπόν, μας επισκεπτόταν τα καλοκαίρια- για ποιον λόγο δεν ξέρω- στο σπίτι και την φιλοξενούσαμε κάποιες ημέρες, κάθε που ανέβαινε από τη Λέσβο στα μέρη μας, τέλη Ιουλίου με αρχές Αυγούστου.
Κι αφού συχνά πυκνά, χαιρετώντας κάποιον που περνούσε από την αυλή μας, για να την δει, την άκουγα να λέει την ευχή “ Καλή Παναγιά!”, σαν παιδάκι περίεργο για όλα, την είχα ρωτήσει σχετικά. Μου άρεσε να τη ρωτώ διάφορα, γιατί με ξένιζε η πολύ ιδιαίτερη για τα μέρη μας προφορά της. Τους συγγενείς της π.χ τους έλεγε “Καρρδδάδες” ή κάπως έτσι, με παχύ το ρ και το δ, χωρίς ύψιλον καθόλου. Μου εξηγούσε, μου έλεγε πολλά, είχε σπουδαία ικανότητα αφήγησης, μου έκανε και μάθημα θρησκευτικών και τροπαρίων…
Στο facebook όμως έχω διαβάσει και συγγραφείς να χρησιμοποιούν αυτήν την ευχή, οδεύοντας προς τον Δεκαπενταύγουστο, αντί άλλης. Την Μαρία Λαμπαδαρίδου Πόθου λ.χ. που κατάγεται από τη Λήμνο.
Κι επειδή στο παραπάνω μέσο κοινωνικής δικτύωσης, διάβασα και πολλές αντιδραστικές αναρτήσεις σχετικές με τη φράση “Καλή Παναγιά”, που διαδόθηκε ευρύτερα, όπως είπαμε, αρχής γενομένης από τα νησιά μας, σκέφτηκα πως θα πρόκειται για συντόμευση φράσεων ανταλλαγής ευχών και προσδοκίας, του τύπου: “καλή ημέρα της Παναγίας να έχουμε, με το καλό να βρεθούμε και καλά να περάσουμε”.
Και το νομίζω αυτό, επειδή οι ξενιτεμένοι της κάθε οικογένειας συνήθιζαν να γυρίζουν στον τόπο τους το Δεκαπενταύγουστο, για να γιορτάσουν με τους δικούς τους το “Πάσχα του καλοκαιριού”- βοηθούσε κι ο καιρός ένα ταξίδι δια θαλάσσης.
Αν δεν γύριζαν, είχαν καημό οι οικογένειες. Αν γύριζαν όλα καλά…
Δεν πρόκειται, δηλαδή, σύμφωνα με αυτό το σκεπτικό, για τη δυαδική αντίθεση καλού- κακού με αναφορά στο ιερό πρόσωπο της Παναγιάς, αλλά για μια ευχή, πλήρως κατανοητή από εκείνους, μέσω των οποίων καθιερώθηκε.
“Καλή Παναγιά!”, δηλαδή, όπως λέμε “Καλά Χριστούγεννα!” ή “ Καλή Ανάσταση!”.
Αυτά για την ευχή των ημερών και ευχές προς όλους!
* Η Ελένη Μωυσιάδου Δοξαστάκη είναι φιλόλογος