Όσοι ετοιμάζονται να πανηγυρίσουν στο τέλος της καραντίνας, όποτε κι αν έρθει αυτό, καλύτερα να το ξανασκεφτούν! Το τέλος της υγειονομικής κρίσης(;) θα σηματοδοτήσει την αρχή μιας άλλης μεγάλης παρατεταμένης κρίσης, εκείνης της οικονομικής, με ανυπολόγιστες συνέπειες.
Αυτήν την κρίση, δεν θα την ξεπεράσουμε μένοντας σπίτι ή βλέποντας ταινίες, ούτε και πλένοντας τα χέρια μας πολύ σχολαστικά και βέβαια, πιστέψτε με, εκείνην, δεν θα βρεθεί κανένας – μα κανένας – να την αμφισβητήσει! Έχω ξαναγράψει, πως την όποια κακή φήμη του δίσεκτου 2020, δεν θα την έχει επιβεβαιώσει τόσο η άφιξη του κορονοϊού στον κόσμο, όσο η αναχώρησή του(προσωρινή ή οριστική)από αυτόν. Αυτό ισχύει βεβαίως για όλες τις χώρες που επισκέφθηκε ο ιός, όπως και για τη χώρα μας.
Όταν βλέπαμε τις επιδημιολογικές καμπύλες των άλλων κρατών να ανεβαίνουν στον χάρτη της πανδημίας, ενώ η δική μας παρέμενε χαμηλά, νιώθαμε μια κάποια ανακούφιση! Δεν είμαι όμως καθόλου σίγουρος, πως η καλή αυτή εικόνα θα διατηρηθεί και στις καμπύλες του χάρτη της οικονομίας, που θα μετράνε τις επιπτώσεις της πανδημίας σε κάθε χώρα ξεχωριστά.
Μας προετοιμάζουν μάλιστα οι γνωστές «Κασσάνδρες» γι’ αυτό που έρχεται: Το ΔΝΤ προέβλεψε για την Ελλάδα την χειρότερη ύφεση στην ευρωζώνη, καθορίζοντάς την στα επίπεδα του 10%, όταν ο μέσος όρος ύφεσης της ευρωζώνης προβλέπεται στο 7,5%. Αλλά και ο παλιός καλός μας «φίλος», ο Πολ Τόμσεν, δεν μπόρεσε να κρύψει την ανησυχία του αλλά ούτε και την συγκίνησή του: «Σκληρότερο για την Ελλάδα το χτύπημα του κορονοϊού», δήλωσε πρόσφατα περίλυπος…! Η ΤτΕ πάντως «βλέπει» την ύφεση μεταξύ 4% και 8 %.
Γιατί όμως την συλλογιούνται και ανησυχούν τόσο πολύ για τη χώρα μας, οι «ειδικοί» των οικονομικών κρίσεων, που τα πήγε μάλιστα (μέχρι στιγμής τουλάχιστον) πολύ καλά με το υγειονομικό κομμάτι της πανδημίας;
Το ισχυρότερο πλήγμα δέχεται αναμφισβήτητα ο τουρισμός, με τι χειρότερες συνέπειες να απειλούν εκείνες τις χώρες που έπληξε ιδιαίτερα ο φονικός ιός, όπως η Κίνα, η Ιταλία, η Ισπανία και η Γαλλία. Θύμα όμως δυστυχώς αυτής της παρενέργειας της θανατηφόρου νόσου είναι και η χώρα μας, γιατί αν και ανήκουμε σ’ εκείνες τις χώρες της Ευρώπης που επλήγησαν λιγότερο από την πανδημία, εντούτοις το τουριστικό μας προϊόν αντιπροσωπεύει τον υπ’ αριθμόν ένα τομέα της εθνικής μας παραγωγής.
Αλλά και οι θαλάσσιες μεταφορές μας θα δεχτούν ισχυρό πλήγμα, αφού εξαρτούνται σε μεγάλο βαθμό από τις κινέζικες και νοτιοκορεάτικες αγορές που έχουν τώρα παραλύσει, όπως επίσης και οι αερομεταφορές μας. Τα δημόσια έσοδα θα πάρουν την κατηφόρα, θα χαλαρώσει το ενδιαφέρον για επενδύσεις στον τουρισμό και την κτηματαγορά. Η ύφεση προβλέπεται να πλήξει σοβαρά τις εξαγωγές μας, ιδιαίτερα εκείνες που αφορούν χώρες που υπέστησαν μεγάλες ζημιές, όπως η Ιταλία.
Επίσης η απώλεια εισοδήματος από τους επαγγελματίες στο χώρο του εμπορίου και της εστίασης, που παρέμειναν κλειστοί για ένα μεγάλο διάστημα, θα καταστεί σε αρκετές περιπτώσεις μοιραία για το κλείσιμο αρκετών τέτοιων επιχειρήσεων που δεν μπορούν να επιβιώσουν. Θύμα του ιού θα αποτελέσει η ήδη υψηλή ανεργία στη χώρα μας.
Η ανεργία, που δυστυχώς επιστρέφει στα ποσοστά της προηγούμενης οικονομικής κρίσης. Εφιαλτικές είναι οι προβλέψεις για την μεγάλη επιβάρυνση της απασχόλησης. Κάθε μονάδα μείωσης του ΑΕΠ λόγω της πανδημίας, οδηγεί σε απώλεια 45 με 50 χιλιάδων θέσεων εργασίας.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας (ΔΟΕ), θα υπάρξει απώλεια έως και 25 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας σε όλον τον κόσμο, καθώς και απώλειες εισοδήματος για τους εργαζόμενους, οι οποίες αναμένεται να κυμανθούν μεταξύ 860 δισεκατομμυρίων δολαρίων και 3,4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, έως το τέλος του 2020. Εκτιμάται επίσης ότι, λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας από 8,8 έως και 35 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλον τον κόσμο θα διαβιούν σε συνθήκες εργασιακής φτώχειας.
Οι μέχρι τώρα εκτιμήσεις από κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμούς για τις επιπτώσεις της πανδημίας, συγκλίνουν στο ότι η ύφεση θα είναι πολύ βαθύτερη από αυτήν του 2008. Πολλές χώρες έχουν ήδη ανακοινώσει πληθώρα πρωτοφανών δημοσιονομικών μέτρων, προκειμένου να περιορίσουν τις επιπτώσεις του κορονοϊού, τόσο στην υγεία όσο και την οικονομία.
Ειδικότερα για την Περιφέρεια της Κρήτης, οι επιπτώσεις της πανδημίας δεν μας αφήνουν και πολλά περιθώρια αισιοδοξίας. Η δραματική μείωση των εσόδων από τον τουρισμό, η μεγάλη μείωση της ελαιοπαραγωγής, η ακινητοποίηση των κηπευτικών μας προϊόντων, η συρρίκνωση των εξαγωγών, κυρίως προς την Ιταλία, έναν πολύ σημαντικό εισαγωγέα Κρητικών προϊόντων και η αναμενόμενη μείωση της απασχόλησης, θα συμπιέσουν αναπόφευκτα το οικογενειακό εισόδημα και κατά συνέπεια την κατανάλωση.
Εκτιμάται από παράγοντες της τοπικής αγοράς, με δεδομένο ότι τα περιοριστικά μέτρα θα αρχίσουν να αμβλύνονται από τον Μάιο (το καλό σενάριο), ότι οι απώλειες στον τζίρο των επιχειρήσεων του νησιού μας θα ξεπεράσουν τα 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ.
Υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να δημιουργηθεί μεγάλη ανισορροπία στην κατανομή του βάρους της κρίσης, μεταξύ των δύο κόσμων: Του κεφαλαίου και της εργασίας. Γι αυτό και η πραγματική ικανότητα των ηγετών, θα κριθεί μετά το τέλος της πανδημίας. Εκεί μόνο θα φανεί, ποιος πραγματικά είναι καλός «καπετάνιος» για να αντέξει τη μεγάλη «φουρτούνα».
Θα πρέπει η Πολιτεία να εφαρμόσει μια σειρά μέτρων, γρήγορα και αποτελεσματικά:
Να ενισχύσει, αλλά και να επιταχύνει την απορρόφηση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Να καλύψει το κράτος ένα μέρος από το μισθολογικό και ασφαλιστικό κόστος των εργαζομένων, σε επιχειρήσεις που πλήττονται περισσότερο.
Να φροντίσει για το πάγωμα των δανειακών υποχρεώσεων για κάποιο διάστημα, καθώς και για την αναστολή των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας. Να επεκτείνει τα προγράμματα ανεργίας και να επιδοτήσει περισσότερους ανέργους. Τέλος, να αναπροσαρμόσει την όποια αναπτυξιακή στρατηγική ανάκαμψης διαθέτει, εναρμονίζοντάς την στις νέες εξελίξεις.
Οι πρώτοι επαγγελματικοί χώροι που θα μπουν στην «εντατική της οικονομίας» είναι οι μικρές επιχειρήσεις, όσες θα έχουν καταφέρει να επιβιώσουν, που δεν χρηματοδοτούνται από ευρωπαϊκά προγράμματα στήριξης και δεν είναι σε θέση να αντέξουν, τόσο τον ανταγωνισμό των μεγάλων επιχειρήσεων, όσο και τα λειτουργικά τους κόστη.
Αυτές ακριβώς τις επιχειρήσεις οφείλει να στηρίξει πρωτίστως το κράτος, χωρίς όμως να ολιγωρήσει. Αυτές οι επιχειρήσεις είναι που χρειάζονται απαραίτητα το «οξυγόνο» για να παραμείνουν «ζωντανές» και καλό θα είναι οι κυβερνώντες να φροντίσουν να μην ξεμείνει τότε η αγορά από «αναπνευστήρες». Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι επιβεβλημένη μια πολιτική επιμερισμού του κόστους της πανδημίας, με βάση τις αρχές που διέπουν την ιδρυτική διακήρυξη της Ε.Ε., εάν βεβαίως θεωρεί ακόμα η Ε.Ε. πως έχει αυτόν τον ρόλο!
Όλοι φοβόμαστε πως, η μέρα που θα ξημερώσει, μετά την πανδημία, θα είναι σκοτεινή. Οι «προφήτες» της επόμενης μέρας πάντως, την παρουσιάζουν να μοιάζει περισσότερο με νύχτα! Με μια άγρια καταθλιπτική νύχτα όπου, οι «μαύροι κύκνοι» της θα ταράζουν τα νερά της απρόβλεπτης εξέλιξης, επιτείνοντας έτσι μαρτυρικά τον εφιάλτη μας.
Ας ελπίσουμε, πως δεν θα είναι τελικά τα πράγματα τόσο άσχημα, όσο προβλέπονται.
Το κακό(ή μήπως τώρα καλό;)με τις προβλέψεις, είναι ότι συνήθως πέφτουν έξω.
Εξάλλου, η ζωή διαθέτει πάντα μεγαλύτερη φαντασία από εμάς και το έχει ήδη αποδείξει…