Η Κρήτη, το μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας, αντιμετωπίζει έντονα προβλήματα λειψυδρίας. Το ξηροθερμικό κλίμα, η αυξημένη ζήτηση νερού λόγω τουρισμού και η έντονη γεωργική δραστηριότητα καθιστούν το πρόβλημα ακόμα πιο επιτακτικό.
Παρά τις δυσκολίες, υπάρχουν συγκεκριμένες στρατηγικές και λύσεις που μπορούν να συμβάλουν στην αποτελεσματική διαχείριση των υδάτινων πόρων του νησιού.
Οι 7 άξονες που θα μπορούσαν να φέρουν την λύση:
Άξονας 1: Αξιοποίηση εναλλακτικών πηγών νερού
Μια από τις πιο αποτελεσματικές λύσεις είναι η αφαλάτωση, η οποία επιτρέπει την μετατροπή του θαλασσινού νερού σε πόσιμο. Ήδη στην Κρήτη λειτουργούν μονάδες αφαλάτωσης, αν και η διαδικασία αυτή παραμένει ακριβή λόγω της υψηλής κατανάλωσης ενέργειας.
Άξονας 2: Επαναχρησιμοποίηση λυμάτων
Η επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων λυμάτων για αρδευτικούς σκοπούς μπορεί να μειώσει τη ζήτηση φρέσκου νερού. Πρόκειται για μια πρακτική που ήδη εφαρμόζεται με θετικά αποτελέσματα σε ορισμένες περιοχές του νησιού. Με τον κατάλληλο λοιπόν προγραμματισμό διαχείρισης ποτίσματος, όπως η σωστή διοχέτευση στα Κολεκτέρ, μπορεί να λύσει ένα μεγάλο μέρος του προβλήματος όσον αφορά τις ελιές (αποτελεί ήδη το κύριο εισόδημα ή και δευτερεύον εισόδημα για πολλές οικογένειες της Κρήτης) σε περιοχές όπως η Χερσόνησος.
Άξονας 3: Βελτίωση υποδομών
Αποθήκευση Βρόχινου Νερού: Η κατασκευή φραγμάτων και δεξαμενών για την αποθήκευση του βρόχινου νερού, εφόσον υπάρχει, μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην αντιμετώπιση της λειψυδρίας, ιδιαίτερα κατά τις ξηρές περιόδους, όμως στην Κρήτη λόγω ανομβρίας τα τελευταία χρόνια υπάρχει το ζήτημα της χαμηλής βροχόπτωσης (η ανομβρία παρατηρείται σε καθημερινή βάση) δυσκολεύοντας την επίτευξη της συγκεκριμένης συνθήκης.
Άξονας 4: Βελτίωση δικτύων ύδρευσης
Η αναβάθμιση των παλαιών δικτύων ύδρευσης και η μείωση των διαρροών μπορούν να εξοικονομήσουν σημαντικές ποσότητες νερού. Σύγχρονες τεχνολογίες παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο μπορούν να βοηθήσουν στην άμεση ανίχνευση και επιδιόρθωση των διαρροών.
Άξονας 5: Ορθολογική διαχείριση υδάτινων πόρων
Η ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτινων πόρων περιλαμβάνει την εφαρμογή συντονισμένων πολιτικών και στρατηγικών για την αειφόρο χρήση του νερού. Στη γεωργία, η χρήση έξυπνων συστημάτων άρδευσης μπορεί να μειώσει τη σπατάλη νερού. Παράλληλα, η εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση του κοινού για την ανάγκη εξοικονόμησης νερού είναι ζωτικής σημασίας.
Άξονας 6: Η εφαρμογή νέων τεχνολογιών
Η χρήση νέων τεχνολογιών, όπως τα συστήματα παρακολούθησης και διαχείρισης νερού σε πραγματικό χρόνο, τα έξυπνα συστήματα άρδευσης και οι τεχνολογίες ανανεώσιμης ενέργειας για την άντληση και επεξεργασία νερού, μπορεί να βελτιώσει την αποδοτικότητα στη χρήση των υδάτινων πόρων και να μειώσει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Ο πιο κρίσιμος άξονας
Άξονας 7: Η κρίσιμη συμβολή της συνέργειας για την επίτευξη των προηγούμενων αξόνων
Πολιτική και θεσμικές παρεμβάσεις
Είναι ο πιο σημαντικός άξονας καθώς η επιτυχής αντιμετώπιση της λειψυδρίας απαιτεί τη συνεργασία όλων των εμπλεκομένων φορέων. Η παροχή οικονομικών κινήτρων για επενδύσεις σε τεχνολογίες εξοικονόμησης νερού και η θέσπιση αυστηρών κανονισμών για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων είναι απαραίτητες. Οι τοπικές αρχές πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι πολιτικές αυτές εφαρμόζονται με διαφάνεια και αποτελεσματικότητα.
Συμπέρασμα
Η λειψυδρία στην Κρήτη είναι ένα σύνθετο πρόβλημα με μακριά πορεία που απαιτεί μια ολοκληρωμένη και πολυδιάστατη προσέγγιση. Η αξιοποίηση εναλλακτικών πηγών νερού, η βελτίωση των υποδομών, η ορθολογική χρήση των υδάτινων πόρων, οι πολιτικές και θεσμικές παρεμβάσεις, καθώς και η υιοθέτηση νέων τεχνολογιών, αποτελούν βασικά στοιχεία για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας. Μόνο μέσα από τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων και την εφαρμογή βιώσιμων πρακτικών μπορούμε να διασφαλίσουμε την αειφορία των υδάτινων πόρων της Κρήτης.
Ο Αντώνης Κρητικός είναι κοινωνικός επιστήμονας, διδάκτορας
στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών με ειδίκευση στη ‘‘Συνέργεια του
Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στον Τομέα του Τουρισμού’’, απαντάει στην βασική ερώτηση, ποια θα μπορούσε να είναι η λύση στο πρόβλημα της λειψυδρίας στην Κρήτη;