Προσπάθησε όλοι οι Έλληνες να μάθουν ανάγνωση ,γραφή και πρακτική αριθμητική. Ίδρυσε το Ορφανοτροφείο και αρκετά Δημοτικά σχολεία αλληλοδιδακτικής διότι τα ανάλαβαν οι δήμοι που πλήρωναν δασκάλους όσο ήθελαν και όπως ήθελαν. Στο τέλος του έτους εκρίνετο ο δάσκαλος από τους κατοίκους. Η δολοφονία του Καποδίστρια σταμάτησε το έργο του και συγχρόνως ανοίγει ο δρόμος για την επιβολή της εξάρτησης. Με την άφιξη του Όθωνα, το Κράτος ολόκληρο οργανώνεται από τους Βαυαρούς στα γερμανικά πρότυπα.
Όλοι οι νόμοι, που θεσμοθετήθηκαν για την εκπαίδευση την περίοδο του Όθωνα, βάζουν τα θεμέλια ενός εκπαιδευτικού συστήματος που θα κυριαρχήσει στην πατρίδα μας μέχρι σήμερα. Το σύστημα αυτό δεν είναι ανεξάρτητο για να αναζητήσουμε τη φιλοσοφική και παιδαγωγική προβληματική. Προωθεί αυτούσιο το βαυαρικό αριστοκρατικό κλασσικισμό. Οι Βαυαροί αντιβασιλείς δεν γνώριζαν ούτε την ελληνική γλώσσα και στόχο είχαν την εδραίωση της μοναρχίας που παρέμενε αβέβαιη, γι’ αυτό οργάνωσαν ανάλογα σχολείο, όργανα του μονάρχη.
Υψώνονται τοίχοι και στεγανά, βάφονται τα παράθυρα, ώστε το Σχολείο να μένει κλειστό, μακρά από τον θόρυβο της ζωής με τις ατέλειές της. Μέσα στον κλειστό χώρο κυκλοφορεί μια ιδανική κοινωνία, όπως τη θέλουν οι Βαυαροί. Γνώσεις δογματικές, παθητική απομνημόνευση, συγκλίνουσα σκέψη, κλειστοί μονόδρομοι σε αξίες απόλυτες που κατασκευάζονται στα εργαστήρια της εξουσίας. Ένας θεσμός δύσκαμπτος στατικός. Δημιουργεί πολίτες, στερεότυπες εκδόσεις υποτακτικών και απονευρωμένες κοινωνίες.
Το τραγελαφικό είναι ότι φεύγοντας ο Όθων τη θέση της εξουσίας πήραν τα κόμματα. Έτσι η εκπαίδευσή μας παραμένει αιωρούμενη δεξιά αριστερά στο κομματικό εκκρεμές χωρίς μπροστά βήμα. Η πρώτη μεταρρύθμιση του Βαυαρικού Σχολείου επιχειρήθηκε το 1913-1917. Στην Πολιτική εξουσία ήταν ο Ε.Βενιζέλος και οι εκπαιδευτικοί Δ.Γληνός, Α.Δελμούζος ο Τριανταφυλίδης και ολόκληρος ο Εκπαιδευτικός όμιλος. Εκδίδονται 10 βιβλία από σπουδαίους συγγραφείς. Ονομαστά έμειναν το Αλφαβητάρι με τον ήλιο, “Τα ψηλά Βουνά” του Παπαντωνίου και οι δύο Γραμματικές του Τριανταφυλλίδη. Ακολούθησαν βίαιες αντιδράσεις από τα φεουδαρχικά κατάλοιπα και τα φιλομοναρχικά κόμματα.
Η ήττα του Βενιζέλου άλλαξε τα πράγματα. Οι νικητές έκριναν αντισυνταγματική τη γλώσσα και έκαψαν τα βιβλία στην Ομόνοια σαν έργα ψεύδους και κακόβουλου προθέσεως, ενώ διώκονται οι συγγραφείς. Ξανά γυρίζομε στο 1913. Το 1929επανέρχεται ο Βενιζέλος με υπουργό τον Γ. Παπανδρέου και επαναλαμβάνεται η μεταρρύθμιση του 1917. Ο Βενιζέλος θα παραιτηθεί το 1932 και η μεταρρύθμιση αναστέλλεται για να πάρει τη χαριστική βολή από τον Μεταξά. Το 1964 το εκκρεμές επανέρχεται με πρωταγωνιστή τον Παπανούτσο.
Για τρίτη φορά αυτό τον αιώνα θα γίνει προσπάθεια να αλλάξει το Σχολείο των Βαυαρών και ματαιώνεται άλλη μια φορά από τη δικτατορία του Παπαδόπουλου το 1967 που συνέβη το παράδοξο. Η παράταξη που πριν 10 χρόνια πολέμισε τη μεταρρύθμιση του 1964 επαναφέρει τα σημαντικότερα σημεία της ως δική της αλλαγή. Πρώτη φορά το εκκρεμές θα σταματήσει στη μέση. Όπως αποδείχτηκε ήταν προτιμότερο να μείνει στη μέση και να προχωρεί βήμα- βήμα. Το 1985 είχαν τη φιλοδοξία οι πρωτεργάτες να επαναλάβουν την αλλαγή του 1917, επιθυμία που κυοφορείται χρόνια.
Άγγιξε εξωτερικά και εσωτερικά, χαρακτηριστικά το πνεύμα και τη φιλοσοφία. Βασικός στόχος η μετατροπή του κλειστού προς την κοινωνία αυταρχικού Σχολείου σε ανοιχτό και δημοκρατικό. Ακολούθησαν βασικές αλλαγές, όπως η αντικατάσταση του επιθεωρητή με το θεσμό του σχολικού συμβούλου. Ο ένας εκφράζει την κάθετη ιεραρχική σχέση αυταρχισμού, προιστάμενος που είναι ελεύθερος να διατάσσει, ελέγχει, βαθμολογεί, ευθύνεται. Ο άλλος εκφράζει την οριζόντια δημοκρατική σχέση συνυπεύθυνων συνεργατών, που μοιράζονται ελευθερία, ευθύνη και έλεγχο.
Η αλλαγή των σχολικών βιβλίων για πρώτη φορά δεν περιέχουν έτοιμη γνώση, αλλά μέθοδο προσέγγισής της. Χωριστό βιβλίο για το δάσκαλο που περιέχει τις διδακτικές ενέργειες που πρέπει να κάνει. Άλλο βιβλίο για τον μαθητή με αντίστοιχες μαθητικές δραστηριότητες εκδόθηκαν 80 βιβλία συνολικά. Ψηφίστηκε ο Νόμος 1566/85 που οργάνωνε τη βασική εκπαίδευση σε 3 άξονες, πυλώνες, Διοίκηση, Προιστάμενους Γραφείων που επικοινωνούν άμεσα με το Υπουργείο,τη παιδαγωγική στήριξη Συμβούλους Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, με τη Λαική συμμετοχή, Συμβούλια με συμμετοχή γονέων μαθητών σε όλα τα κέντρα λήψης αποφάσεων και το Σχολικό Δημοτικό Νομαρχιακό Εθνικό 15/μελές. Ακολούθησε πολιτική σταθερότητα και όχι αντιμεταρρύθμιση.
Όμως η επιτυχία μιας αλλαγής τόσο βαθιάς εξαρτάται από την πολιτική ηγεσία, τη κρατική μηχανή και κυρίως από την κοινωνική αποδοχή. Όλα ήταν αρνητικά και η μεταρρύθμιση έμοιαζε με παπούτσι πολυτελείας που δεν χωρούσε στο πόδι της Ελλάδας. Οι πολιτικοί που ακολούθησαν αδιαφόρησαν παντελώς. Ενδιαφέρθηκαν μόνο να αλλάξουν τα πρόσωπα και να βάλουν τους δικούς τους. Οι πανελλήνιες εξακολουθούν να αποτελούν φραγμό στον εκδημοκρατισμό της παιδείας. Ο σχολικός σύμβουλος, ο στυλοβάτης της μεταρρύθμισης ήρθε με υψηλές υποσχέσεις [Επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου]. Χωρίς νομική κάλυψη κινείται σε έναν χώρο γαλουχημένο στην κάθετη ιεραρχική σχέση και προσφέρει οριζόντια ισοτιμία. Κανείς δεν τον πιστεύει, οι αντίπαλοι τον χλευάζουν.
Οι περισσότεροι παραιτούνται, οι άλλοι κλείνονται σε ένα γραφείο επιτελικά όργανα χωρίς αντικείμενο. Τα σχολικά βιβλία μένουν απροστάτευτα αντί να προσαρμοστούμε σε αυτά τα προσαρμόσαμε στο δικό μας μονόδρομο και επανήλθαμε στα βαλτόνερα της ρουτίνας. Η λαική συμμετοχή είχε τη χειρότερη τύχη. Το ανοικτό Σχολείο είναι τύχη αγαθή, όταν λειτουργεί μέσα σε κοινωνία οργανωμένη και πολιτισμένη και κατάρα μέσα σε μια κοινωνία πνευματικής στειρότητας και ηθικής κατάπτωσης.
Άνοιξε το Σχολείο και μπήκαν μέσα τα κόμματα οι συντεχνίες, οι κουκουλοφόροι οι καταληψίες. Ούτε από το αυταρχικό μοντέλο φύγαμε ούτε στο δημοκρατικό φθάσαμε. Βιώνουμε μια ενδιάμεση κατάσταση ασυδοσίας της οποίας προιόν είναι η σημερινή πολιτική εξουσία. Ο σημερινός υπουργός, καθηγητής με άριστες σπουδές, Κωνσταντινοπολίτης που μεγάλωσε στο περιβάλλον Φαναρίου που ανθούσε ο γνήσιος Ελληνικός πολιτισμός φαίνεται ότι αγνοεί τις ανάγκες του Ελληνικού Σχολείου.
Προβάλλει όχι τον Ελληνισμό του, αλλά την ιδεολογία του μαγεμένος από τον αρχηγό του ο οποίος για να γίνει πρωθυπουργός έβγαλε τη γραβάτα και ακολούθησε αξίες πιο εύκολες από την ελληνική αριστεία. “Με τα αγαθά κόποις κτώνται” μεγαλώσαμε εμείς και δοξάσαμε την Ελλάδα, αυτοί το μετέτρεψαν σε ζητιανιά, Οι μισοί Έλληνες έγιναν ζητιάνοι . Δεν θέλουν εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, θέλουν αντιμεταρρύθμιση να μην αλλάξει η κοινωνική ισορροπία και οι αξίες πού τους έφεραν στην εξουσία, γι’ αυτό κυνηγάνε τις ελληνικές αξίες.
Οι βουλευτές που πηγαίνουν σαν πρόβατα και ψηφίζουν ομαδικά τα διατάγματα δεν είναι Έλληνες, δεν υπηρέτησαν ποτέ την πατρίδα και τις αξίες της. Ο αρχηγός τους, που κάθε τόσο τους καλεί ιδιαίτερα, τους είπε ποτέ τι σημαίνει πατρίδα, τι είναι σημαία και γιατί γίνονται οι παρελάσεις. Αλλά και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρόλο τον άπειρο σεβασμό προς το θεσμό, όταν στις παρελάσεις περνά από μπροστά του η μανδήλα υψώνοντας την σημαία μας ήθελα να ξέρω κοκκινίζει η αισθάνεται εθνική υπερηφάνεια. Ποιος περνά από μπροστά του η Ελλάδα, η Αλβανία.
Αυτό το γαλανόλευκο πανί, που θυσίασαν τη ζωή τους χιλιάδες γνήσιοι Έλληνες να διατηρήσουν ανέπαφο από εχθρούς, το πετούμε δωρεά μαζί με το αίμα των προγόνων μας. Και να μην ξεχνάμε ότι αν αρχίσουμε να ξεπουλάμε τα σύμβολά μας και ο πρόεδρος είναι σημαία σύμβολο.
* Ο Στέλιος Μανουσέλης είναι συνταξιούχος εκπαιδευτικός