Κάνοντας μια σύντομη και ειλικρινή ανασκόπηση στην επαγγελματική σταδιοδρομία πολλών επιτυχημένων ανθρώπων, εύκολα θα διαπιστώσει κανείς πως η Ιθάκη, στην οποία βρίσκονται τη δεδομένη χρονική στιγμή, δεν είναι αποτέλεσμα μιας γραμμικής πορείας, αλλά μιας πολυειδούς διαδρομής, η οποία συνίσταται από μια πληθώρα αποτυχιών. Η έννοια της αποτυχίας οδηγεί τον άνθρωπο σε πολλές διαφορετικές καταστάσεις, με θετικό ή και αρνητικό πρόσημο ενίοτε, και αυτό που τελικά επηρεάζει την έκβαση της κάθε κατάστασης είναι ο τρόπος με τον οποίο την αντιμετωπίζει ο καθένας.
Τα περισσότερα πράγματα που γίνονται γύρω μας, μέσα στην καθημερινότητά μας, είναι άμεσα αποτελέσματα της τύχης, την οποία ασφαλώς εμείς μπορούμε σε μεγάλο βαθμό να προκαλέσουμε, αλλά όχι να προβλέψουμε. Ως εκ τούτου, δεν έχουμε πάντοτε εμείς την ευθύνη για τις εκάστοτε επιτυχίες ή αποτυχίες μας. Αυτό που έχει σημασία, όμως, δεν είναι τόσο η αποτυχία μας να πετύχουμε κάτι, όσο ο τρόπος με τον οποίο τη διαχειριζόμαστε. Η ουσιαστική αποκρυπτογράφησή της είναι αυτή που παίζει τον σημαντικότερο ρόλο στη διαμόρφωση μιας σωστά δομημένης και υγιούς προσωπικότητας.
Ένας συνηθισμένος ορισμός της αποτυχίας, που εύκολα μπορεί να βρει κανείς στο διαδίκτυο ή σε κάποιο λεξικό, είναι όλα εκείνα τα εμπόδια που δεν μπορούμε να ξεπεράσουμε και μας αποτρέπουν από το να κάνουμε αυτό που επιθυμούμε. Είναι, όμως, αυτή η σωστή ερμηνεία της αποτυχίας; Μήπως τελικά οι συναπτές αποτυχίες σε κάτι θα έπρεπε να ερμηνευτούν διαφορετικά;
Μια αποτυχία μάς λέει ότι δεν προσπαθούμε αρκετά ή ότι δεν προσπαθούμε με το σωστό τρόπο ή – και ίσως αυτό είναι το πιο σημαντικό – ότι αυτό που προσπαθούμε δεν είναι αυτό που μας ταιριάζει. Είναι αρκετά δύσκολο και σημαντικό για κάποιον να δώσει τη σωστή ερμηνεία, εντούτοις είναι ακόμη πιο σημαντικό να προσπαθήσει να το κάνει, γιατί μόνο έτσι θα καταφέρει να βρει τον δικό του δρόμο.
Η παράκαμψη της αποτυχίας μάς αναγκάζει να σκεφτούμε και να ακολουθήσουμε τους δρόμους που παρακάμπτουν αυτά τα εμπόδια. Μας κάνει να είμαστε πιο ευλύγιστοι, πιο μετρημένοι, πιο αποτελεσματικοί και αποτελεί την πιο υγιεινή τροφή της δημιουργικότητας. Μας δείχνει τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να φθάσουμε στον ίδιο ή και σε κάποιον άλλο στόχο, που προκύπτει στην πορεία από τελείως διαφορετικό δρόμο, και στο τέλος συνειδητοποιούμε ότι ο δρόμος είναι αυτός που μετράει περισσότερο.
Η αποτυχία μάς βοηθά να ανακαλύψουμε τις δικές μας προτιμήσεις, το τι πραγματικά θέλουμε και το ποιοι είμαστε, κάτι που πολλές φορές στραγγαλίζεται στον τρόπο με τον οποίο η οικογένεια, η κοινωνία και οι τριγύρω μας προβάλλουν πάνω μας τους δικούς τους στόχους και τις δικές τους προτιμήσεις.
Δυστυχώς, η ελληνική κοινωνία είναι μια συντηρητική κοινωνία, που οδηγεί τυφλά τους νέους της στο σίγουρο και στον δρόμο που αποκλείει το ρίσκο και, κατά συνέπεια, την αποτυχία, γιατί έχει εισπράξει έναν φόβο γι’ αυτήν. Ο φόβος της αποτυχίας είναι αυτό που παραλύει τους ανθρώπους και τους κάνει να μην πηγαίνουν εκεί που πραγματικά θέλουν, επειδή φοβούνται αυτό που θα λάβουν ως αποτέλεσμα.
Συνήθως, οδηγεί σε μια ζοφερή καθημερινότητα, η οποία, καλυπτόμενη από τον μανδύα της σιγουριάς και της ασφάλειας, πνίγεται μέσα σε αυτόν.
Όταν αποτυγχάνεις σε κάτι, πρακτικά δέχεσαι την απόρριψη είτε από κάποιον άλλο είτε από τον ίδιο σου τον εαυτό.
Διαπιστώνεις πως ο δρόμος που ακολούθησες στην προσπάθειά σου να πετύχεις τον στόχο σου δεν ήταν ο σωστός ή, ακόμη κι αν ήταν, δεν επέλεξες τον κατάλληλο εξοπλισμό για να τον διασχίσεις. Αν μείνεις σε αυτό και δεν προσπαθήσεις ξανά, το μόνο που θα καταφέρεις είναι να γίνεις ένα έρμαιο του παραλογισμού της ανικανότητας διαχείρισης της απόρριψης. Τίποτε δεν έρχεται δίχως κόπο, μόχθο και υπομονή.
Η αποτυχία είναι πολύ σημαντικότερη από την άμεση επίτευξη των στόχων μας.
Είναι ένα εξαιρετικά απαραίτητο εργαλείο, που, αν το χειριστούμε με τον σωστό τρόπο, ανοίγει πολύ περισσότερα μονοπάτια από αυτά που κλείνει. Και το πιο σημαντικό, που οφείλουμε να κατανοήσουμε, είναι πως η λειτουργία του εργαλείου αυτού δεν πρόκειται ποτέ να πάψει να είναι σημαντική, ανεξάρτητα από την ηλικία στην οποία βρισκόμαστε. Άλλωστε, ποιος από εμάς έμαθε να κάνει ποδήλατο, χωρίς να πέσει ούτε μια φορά;
*Ο Κωνσταντίνος Φεργαδάκης είναι μαθηματικός, ΜsC business mathematics