Μπορεί ο Μάρτης να μη λείπει από την Σαρακοστή, σπάνια όμως κανείς συναντάει Φλεβάρη χωρίς την περίοδο της Αποκριάς. Τρεις ολόκληρες εβδομάδες χαράς, γλεντιού και εκτόνωσης. Έτσι τουλάχιστον είχε ο κόσμος συνηθίσει πριν την εμφανιζόμενη πανδημία που τα δύο τελευταία χρόνια μάς κατατρέχει.
“Αρκεί να υπήρχανε τα τάληρα” που λέει και το παλιό λαϊκό τραγούδι. Τριώδιο λοιπόν για εκτόνωση, ψυχαγωγία, γλέντια και χαρές, αφού από την Καθαρά Δευτέρα θα ακολουθούσε ένας άλλος, διαφορετικός τρόπος ζωής.
Έπρεπε αυτές τις μέρες του Τριωδίου να καταναλωθούν, με μέτρο φυσικά, τα τρυφερά αμνοερίφια, καθώς και όλα τα επιβαρυντικά εδέσματα (κοκορέτσι, γαρδουμάκια, κεφαλάκια) άκρως ενοχοποιητικά για τον ήδη επιβεβαρυμένο οργανισμό μας, που προσδίδουν ικανές ποσότητες χοληστερίνης (καλής ή κακής), ουρικού οξέος, τριγλυκεριδίων και τόσων άλλων ανεπιθύμητων, για τον οργανισμό μας, στοιχείων.
Χαρακτηριστικοί οι στίχοι αυτών των ημερών που έχουν σχέση με την διατροφή μας:
“Μάνα τις αποκριές, να σάξεις πιταράκια,
και τζουλαμά, και φρικασέ, μ’ αρνήσια ποδαράκια”.
Οι αποκριάτικες γιορτές απασχόλησαν πάρα πολύ την εκκλησία μας και τις διάφορες διοργανωθείσες απ’ αυτή συνόδους, όμως δεν κατέστη δυνατόν από την πλευρά της, να καταργηθούν.
Εδώ βρίσκουν μεγάλη εφαρμογή κάποια σοφά λόγια “χέρι που δεν μπορείς να το κόψεις, προσκύνα το”, τότε η εκκλησία μας “είδε και απόειδε” ότι οι χριστιανοί, δεν μπορούν να ξεκόψουν από τα ειδωλολατρικά έθιμα. Έτσι λοιπόν δέχθηκε κάποιες καταστάσεις όπως αυτή η διαφαινόμενη κληρονομιά από τους αρχαίους μας προγόνους, σχετικά με τα ειδωλολατρικά έθιμα.
Όπως λοιπόν ήταν αναμενόμενο “έβαλαν νερό στο κρασί τους” όλοι οι εμπλεκόμενοι “Άγιοι Πατέρες” και υποχώρησαν, αφού συγκέντρωσαν όλα τα ήθη και έθιμα, αυτά που τελούνταν στο τέλος του χειμώνα και στις αρχές της άνοιξης, τέτοια περίοδο δηλαδή, αυτές τις τρεις εβδομάδες του Τριωδίου. Έτσι λοιπόν “ούτε γάτα, ούτε ζημιά” που λέει και ο λόγος και όλοι έμειναν καταευχαριστημένοι και καταενθουσιασμένοι, χωρίς να πληγωθεί το γόητρο κανενός.
Φέτος γιορτάζουμε τα εκατό χρόνια της έλευσης των αδελφών μας προσφύγων. Αυτών των κατατρεγμένων και ταλαιπωρημένων αδελφών μας. Ήταν τέτοιες μέρες των αρχών την δεκαετίας του τριάντα… Σκληρά χρόνια και δύσκολες εποχές, με κυρίαρχο τον πόλεμο.
Ήδη καταφθάνουν τα πολύπαθα αδέλφια μας που ζουν κάτω από άθλιες συνθήκες σε παράγκες και κατάλληλους χώρους, σε πρόχειρους τενεκεδομαχαλάδες, έχοντας όμως πίστη και ελπίδα, έχοντας ψηλά το κεφάλι τους! Δεν είναι εύκολο πράγμα για έναν τόπο, έναν λαό και μία πόλη, όπως το Ηράκλειο, να συνέλθει ύστερα από έναν πόλεμο και φυσικά μετά από την μικρασιατική καταστροφή.
Στην αρχή υπήρξαν κάποιες δυσκολίες ως προς την ενσωμάτωσή τους και την ένταξή τους. Με την πάροδο όμως του χρόνου προσαρμόζονται και ενσωματώνονται, πορεύονται και αυτοί από κοινού χωρίς διαχωρισμούς, κερδίζοντας την εμπιστοσύνη των ντόπιων.
Συμμετέχουν και αυτοί στις κοινωνικές εκδηλώσεις, κουβαλώντας την δική τους κουλτούρα και αρχοντιά, τον πολιτισμό τους, από τις προγονικές τους εστίες, χωρίς να μπαίνει εμπόδιο η φτώχεια τους αλλά και οι περιπέτειές τους. Τέτοιες μέρες στην πόλη μας. Από την αρχή του Τριωδίου μέχρι και την Κυριακή της τελευταίας Αποκριάς, η πόλη μας γιορτάζει.
Οι Καστρινοί γλεντούν αδιάκοπα και οι χορευτικές συγκεντρώσεις χωρίζονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: Πρόκειται για επίσημους, ημιεπίσημους και ανεπίσημους ή απλούς χορούς. Τους “επίσημους” χορούς διοργάνωναν κάθε χρόνο κυρίως σύλλογοι, καθώς και η λέσχη Ηρακλείου.
Σ’ αυτούς μετείχαν μόνο όσοι ήταν προσκεκλημένοι με αμφίεση υψηλού επιπέδου. Οι άνδρες φορούσαν σμόκιν ή φράκο και οι κυρίες εξωμες μακριές τουαλέτες. Τους “ημιεπίσημους” χορούς διοργάνωναν σωματεία με κύριο σκοπό την ενίσχυσή τους.
Εδώ η ενδυματολογική εμφάνιση δεν ήταν και τόσο απαιτητική, όπως στην πρώτη περίπτωση. Ένα κουστούμι για τους κυρίους και ένα βραδινό φόρεμα για τις κυρίες ήταν υπέρ αρκετά. Τέλος οι απλοί χοροί, οι “ανεπίσημοι” όπου ήταν ελεύθερες οι χορευτικές συγκεντρώσεις, οι οποίες διεξάγονταν σε διάφορα κέντρα ή ακόμα και στα χοροδιδασκαλεία.
Ποιοι όμως ήταν οι χώροι διασκέδασης στο παλιό Ηράκλειο; Ως κέντρα βέβαια χρησιμοποιούνταν και διάφοροι κινηματογράφοι της πόλης μας όπως: Τον “πουλακάκη” στη σημερινή στοά Τσιλένη, στην σημερινή περιοχή του Ιατρικού Κέντρου Κρήτης, η “Αγλαΐα” απέναντι από τα σημερινά δικαστήρια και η “Μινώα” του Λιναρδάκη, εκεί που είναι σήμερα η βασιλική του Αγίου Μάρκου.
Σ’ όλους αυτούς τους χώρους, γινόταν προηγουμένως η διαμόρφωση των χώρων τους. Φυσικά υπήρχαν και οι αίθουσες όπως το “Ντορέ” το “Εθνικό” του Φρουζή, εκεί που σήμερα βρίσκονται τα καταστήματα “Marks Spencer στην οδό Δικαιοσύνης, η αίθουσα του χοροδιδασκαλείου “Τριανταφυλλάκη” στην οδό στρατηγού Πεζανού (στη σημερινή φαρμακαποθήκη η οποία στεγάζεται στην πλατεία του Αγίου Μηνά, το “καζίνο του Ροΐδη” που βρισκόταν στο τέλος της οδού Χάνδακος, προς την παραλία, η “λέσχη Ηρακλείου, στο Μέγαρο Φυτάκη, το σημερινό ξενοδοχείο “Μέγαρο” και μεταπολεμικά αυτή η λέσχη ως λέσχη επιστημόνων μεταφέρθηκε στο Μέγαρο Αχτάρικα”, εκεί όπου σήμερα στεγάζεται η Βικελαία Βιβλιοθήκη.
Άλλα κέντρα ήταν το “Μαξίμ” στην παλιά Αγροτική Τράπεζα της Καλοκαιρινού το λαϊκό χοροδιδασκαλείο του “Καραΐσκου” στην Φάμπρικα του Ανωγειανάκη, περιοχή της Αγίας Τριάδας, και η πίστα πατινάζ που υπήρχε στην πόλη μας κατά την δεκαετία του 20, στην συμβολή των οδών Ακαδημίας και Θερίσου, εκεί όπου σήμερα στεγάζεται το πολυκατάστημα Χαλκιαδάκη.
Ίσως κάποιες άλλες εστίες κεφιού και χαράς αυτών των ημερών να μου έχουν διαφύγει. Τα παθαίνουμε αυτά εμείς οι αναμαζωξιάρηδες και σας ζητώ συγγνώμη για τυχόν παραλείψεις μου.
Τέτοιες μέρες… σ’ αυτά τα μέρη χτυπούσε η καρδιά του Ηρακλείου, όπου οι Καστρινοί διασκέδαζαν με την ψυχή τους μασκαρωμένοι, αμασκάρωτοι, μικροί, μεγάλοι, ηλικιωμένοι, πλούσιοι και φτωχοί.
Ένα γλέντι ατέλειωτο που κρατούσε όλες τις μέρες του Τριωδίου. Πραγματικά μέρες εκτόνωσης σε δύσκολους καιρούς, δύσκολες εποχές, που δεν έπαυαν όμως να έχουν την δική τους ξεχωριστή και μοναδική ομορφιά αλλά και ανθρωπιά!