Ό,τι υποσχέθηκε ο Αμερικανός Πρόεδρος αναφορικά με τους δασμούς, άρχισε να τίθεται σε εφαρμογή. Όμως πολλοί πιστεύουν ότι θα οδηγήσει σε αντίθετα αποτελέσματα από τα αναμενόμενα. Τον τελευταίο μισό αιώνα, η δύναμη του αμερικάνικου δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος, προσδίδει στις ΗΠΑ την οικονομική τους ηγεμονία.
Αυτή εξικνείται ακόμη και στους συμμάχους της και συνδέεται με τον ρόλο του δολαρίου στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και στην ικανότητά του στην επιβολή της θέλησης των ΗΠΑ σε άλλους. Φυσικό επακόλουθο είναι όσες τράπεζες συνεχίσουν να συνεργάζονται με τη Ρωσία, αυτομάτως να κινδυνεύουν να εξοστρακιστούν από τις αγορές δολαρίου ΗΠΑ. Ως εκ τούτου, πολλοί είναι αισιόδοξοι για τη συνέχιση της παγκόσμιας οικονομικής ηγεμονίας των ΗΠΑ.
Αλλά υπάρχουν και αντίθετες γνώμες, που διατείνονται ότι η πολιτική του Τραμπ θα οδηγήσει σε συρρίκνωση των υπερβολικών προνομίων της Αμερικής, όπως γράφτηκε πρόσφατα από τον Βόφλγκαγνκ Μινχάου στο Unherd. Οι υφιστάμενες υπηρεσίες του δολαρίου στην παγκόσμια οικονομία είναι η σταθερότητα αξίας, η ρευστότητα, η ασφάλεια και ο ρόλος των ΗΠΑ ως δανειστού έσχατης ανάγκης. Το δολάριο ανέλαβε το ρόλο του κορυφαίου παγκόσμιου νομίσματος μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ως άγκυρα του χρηματοπιστωτικού συστήματος που δημιουργήθηκε το 1944, ένα σύστημα που προσδιόριζε σταθερές ισοτιμίες μεταξύ των νομισμάτων των χωρών που συμμετείχαν σε αυτό.
Η συμφωνία ήταν ότι ο υπόλοιπος κόσμος θα χρησιμοποιούσε σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες έναντι του δολαρίου, το οποίο ήταν συνδεδεμένο με τον χρυσό. Το σύστημα άρχισε να αποσυντίθεται στη δεκαετία του εξήντα μέχρι που το 1971, ο Ρίτσαρντ Νίξον τερμάτισε τη μετατρεψιμότητα των δολαρίων σε χρυσό, και το αποκαλούμενο σύστημα του Μπρέττον Γουντς έληξε επίσημα το 1976. Ο κόσμος πέρασε σε ευέλικτες συναλλαγματικές ισοτιμίες, οι οποίες ενίσχυσαν την οικονομική ηγεμονία των ΗΠΑ, αλλά με παράλληλη εμφάνιση εμπορικών ελλειμμάτων που τόσο απεχθάνεται ο Τραμπ.
Ταυτόχρονα, είχαμε και την παρείσφρηση γεωπολιτικών παραγόντων. Κατά την διάρκεια της παγκοσμιοποίησης, για παράδειγμα, η Γερμανία εξαρτιόταν από τη Ρωσία για φθηνό φυσικό αέριο, από τις εξαγωγές προς την Κίνα και στην άμυνα από τις ΗΠΑ. Ο συγκεκριμένος κατακερματισμός κατέστρεψε το γερμανικό οικονομικό μοντέλο, που παραδοσιακά βασιζόταν στη βιομηχανία, αφήνοντάς το επικίνδυνα ευάλωτο. Η πρώτη προεδρία του Τραμπ υπαινισσόταν ότι η εποχή της παγκοσμιοποίησης πλησίαζε στο τέλος της.
Εάν εξαλείψει τώρα, τα σοβαρά διμερή εμπορικά ελλείμματα της Αμερικής έναντι του Μεξικού, του Καναδά, της Κίνας και της ΕΕ, η δυναμική του παγκόσμιου εμπορίου και της χρηματοδότησης ίσως βιώσει τρομακτικές αλλαγές. Καθώς οι χώρες που βασίζονταν στην ικανότητά τους να εξάγουν στις ΗΠΑ πρέπει να συναλλάσσονται περισσότερο μεταξύ τους, θα υπάρχει λιγότερη ανάγκη χρησιμοποιήσεως του δολαρίου για διεθνείς συναλλαγές και αναπόφευκτα τα προνόμια του δολαρίου θα μειωθούν.
Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ πάγωσαν τα αποθεματικά περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας που επενδύθηκαν εκεί, με τους επενδυτές να αμφισβητούν αν τα αμερικανικά επενδυμένα χρήματά τους στην Ουκρανία θα εξακολουθήσουν να είναι ασφαλή όταν τελειώσει ο πόλεμος. Οι υπόλοιπες χώρες παρακολουθούν τις δυτικές κυρώσεις με ανησυχία, ενώ οι Κινέζοι άρχισαν να μειώνουν την έκθεσή τους στις αγορές των ΗΠΑ. Η αναταραχή περιπλέκεται από την ασυνέπεια στην οικονομική πολιτική του Τραμπ, ο οποίος θέλει να μειώσει το εμπορικό έλλειμμα, αλλά το δολάριο ΗΠΑ να παραμείνει το σημαντικότερο νόμισμα, μια δύσκολη για την ώρα υπόθεση.
Εδώ όμως υποκρύπτεται η πιθανότητα ο μελλοντικός ανταγωνιστής του δολαρίου ως παγκόσμιο νόμισμα συναλλαγών να εξελιχθεί το ευρώ, ή κάτι άλλο, όπως το bitcoin. Έτσι, πολλοί επενδυτές επενδύουν σήμερα μέρος του πλούτου τους σε χρυσό και bitcoin και το ερώτημα είναι πώς θα εξελιχθεί όλο αυτό τελικά. Πολλοί οικονομικοί αναλυτές πιστεύουν ότι οι δασμοί του Τραμπ θα εφαρμοστούν, το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ θα μειωθεί και ένας αυξανόμενος όγκος του παγκόσμιου εμπορίου θα πραγματοποιηθεί εκτός των ΗΠΑ, ενώ η ΕΕ θα επανασυνδεθεί προσεκτικά με την Κίνα.
Το δολάριο θα παραμείνει το κορυφαίο παγκόσμιο νόμισμα για κάποιο χρονικό διάστημα και σίγουρα για όσο διαρκεί η προεδρία του Τραμπ, αλλά θα αρχίσει σταδιακά να χάνει την κυριαρχία του, οπότε περισσότεροι άνθρωποι θα στραφούν σε άλλα νομίσματα. Οι πολιτικές του Τραμπ θα οδηγήσουν σε μακροπρόθεσμη διάβρωση όχι της παγκόσμιας δύναμης της Αμερικής, αλλά της ικανότητάς της να χρησιμοποιεί τον οικονομικό εξαναγκασμό για να κάνει τον υπόλοιπο κόσμο να συμμορφωθεί με τις επιταγές της. Με τον Τραμπ, όπως έχει ειπωθεί, οι Αμερικανοί θα διαπιστώσουν ότι μπορούν ακόμα να ζήσουν άνετη ζωή και χωρίς τα προαναφερθέντα προνόμια, αλλά η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ θα γίνει μάλλον δυσκολότερη.
*Ο Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης είναι τέως διευθυντής Χειρουργικής και συγγραφέας