Διάβαζα πρόσφατα σε σχετικό άρθρο επιστημονικού περιοδικού, πως μια ομάδα Καναδών επιστημόνων ανακάλυψαν έναν τρόπο για να «διαγράφουν» τις δυσάρεστες αναμνήσεις από το ανθρώπινο μυαλό.
Πρόκειται για ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο οι οποίοι εντόπισαν τους νευρώνες που χρησιμοποιούνται για τον σχηματισμό των «άσχημων» αναμνήσεων στον εγκέφαλο. Στη συνέχεια βρήκαν έναν τρόπο για να απομονώνουν και να σβήνουν τις μνήμες φόβου σε ποντίκια.
Οι επιστήμονες εξηγούν ότι, παρά το γεγονός πως υπάρχουν εκατομμύρια νευρώνες στον ανθρώπινο εγκέφαλο, μόνο λίγοι από αυτούς είναι απαραίτητοι για την καταγραφή μιας μνήμης φόβου ή απειλής.
Οι ερευνητές ταυτοποίησαν αυτούς τους νευρώνες από την υπερπαραγωγή μιας συγκεκριμένης πρωτεΐνης που βρίσκεται στον εγκέφαλο των ποντικιών και τους αφαίρεσαν γενετικά, προκειμένου να «σβήσουν» τις κακές αναμνήσεις, διατηρώντας όμως άθικτες όλες τις υπόλοιπες.
Τα ευρήματα της παραπάνω έρευνας, λένε πως στόχευαν στη θεραπεία της διαταραχής του μετατραυματικού στρες και του εθισμού.
Εγείρονται όμως εδώ μια σειρά από πολλά και σημαντικά ερωτήματα για τις τεράστιες ηθικές επιπτώσεις που εγκυμονεί μια τέτοια εξέλιξη, αν θεωρήσουμε μάλιστα πως αυτή η ανακάλυψη μπορεί να μην αποσκοπεί αποκλειστικά και μόνο στη θεραπεία συγκεκριμένων παθήσεων, αλλά να τύχει γενικότερης εφαρμογής πάνω στην ανθρώπινη κοινότητα:
Μπορούμε άραγε, και είναι σωστό να «σβήνουμε» από το μυαλό μας όλες εκείνες τις αναμνήσεις που μας πληγώνουν, που μας στεναχωρούν; Έχουμε ένα τέτοιο δικαίωμα; Ποια είναι η πολιτική της μνήμης μας; Τι θα θεωρούμε τότε αληθινό και τι όχι μέσα σε μια θολή, μακρινή ανάμνηση; Πώς θα ορίζει τότε η μνήμη την ταυτότητά μας;
Η «επιλεκτική μνήμη» θα μας αποδεσμεύει πράγματι από τα τραυματικά γεγονότα του παρελθόντος μας; Θα υπάρχει δυνατότητα ανάκλησης; Θα αντιμετωπίζουμε τα μελλοντικά τραυματικά γεγονότα με άλλη διάθεση, αφού θα έχουμε τη δυνατότητα στη συνέχεια να τα εξαφανίζουμε από τη μνήμη μας οποιαδήποτε στιγμή επιθυμούμε; Θα θεωρούμε τότε ως εμπειρία, μόνο τις καλές αναμνήσεις; Τι θα μπορούμε να μαθαίνουμε όμως από τα λάθη μας τότε, αφού δεν θα τα θυμόμαστε;
Το σβήσιμο ενός επώδυνου για εμάς γεγονότος από την μνήμη μας, δεν ισοδυναμεί και με την διαγραφή του ίδιου του γεγονότος αυτού. Εκείνο έχει πραγματοποιηθεί και είναι καταγεγραμμένο στο παρελθόν μας και αυτό δεν αλλάζει. Απλώς εμείς δεν θα το βλέπουμε στον «καθρέφτη» της μνήμης μας! Δεν θα υπάρχουν τότε για εμάς οι συνέπειές του.
Άλλωστε η εμπειρία μας συνίσταται από όλα εκείνα τα γεγονότα που μας αφορούν. Καλά και κακά. Όμορφα και άσχημα. Ευχάριστα και δυσάρεστα. Ανώδυνα και επώδυνα. Μα και τα ίδια τα συναισθήματά μας δεν είναι μονόπλευρα, αλλά εκδηλώνονται ως αποτέλεσμα των ποικίλων ερεθισμάτων που έχουμε δεχθεί και που δεχόμαστε καθημερινά από όλα αυτά τα γεγονότα.
Το «υλικό» που είναι καταγεγραμμένο στην μνήμη μας είναι ο εαυτός μας, το «είναι» μας, το παρελθόν μας, η απόδειξη της ίδιας της ύπαρξής μας!
Διαγράφοντας λοιπόν με τη θέλησή μας ένα μέρος από το «υλικό» αυτό, αποδεχόμαστε αυτόματα να διαγράψουμε και ένα κομμάτι του εαυτού μας. Γινόμαστε δηλαδή αρνητές του ίδιου μας του εαυτού. Όταν καταφέρουμε να δημιουργήσουμε το ευχάριστο «είδωλό» μας στη γραμμή του χρόνου που αφήνουμε πίσω μας, μετά δεν θα είναι καθόλου εύκολο να μας αναγνωρίσουμε και εμείς οι ίδιοι.
Θα κουβαλάμε έναν άλλον άνθρωπο μέσα μας, σε βελτιωμένη ίσως έκδοση, αλλά διαφορετικό. Θα έχουμε εξαφανίσει τον δυσάρεστο εαυτό μας που μας πληγώνει και μας ταλαιπωρεί.
Ούτε και οι άλλοι όμως θα μπορούν εύκολα να μας αναγνωρίσουν. Γιατί μας αναγνωρίζουν από το παρελθόν μας και από όλα αυτά που κουβαλάμε στις πλάτες μας, χωρίς ξεκαθάρισμα. Από όλα αυτά που ορίζουν τη σκέψη μας, χωρίς λογοκρισία. Από τις μνήμες που έχουν χτίσει την προσωπικότητά μας. Θα υπάρχει ένα κενό στη μνήμη μας που θα είναι αναντικατάστατο. Θα έχει δημιουργηθεί μια «ρωγμή» στη συνέχεια της σκέψης μας.
Ο ένας άνθρωπος ξεχωρίζει από έναν άλλον από τις λεπτομέρειές του, πως έζησε και πως πέθανε. Δεν έχουμε κανένα δικαίωμα να αλλοιώσουμε αυτές τις λεπτομέρειες.
Όλοι μας έχουμε κρατημένες στη μνήμη μας, μαζί με τις όμορφες, και άσχημες στιγμές και όποιες φορές νιώσαμε πόνο και απογοήτευση εξ’ αιτίας τους, πολύ θα θέλαμε να μην τις είχαμε ζήσει ποτέ. Εκ των υστέρων βέβαια, γιατί τότε δεν αρνηθήκαμε να τις ζήσουμε. Θα ευχόμασταν να σηκωθούμε ένα πρωί και με κάποιο μαγικό τρόπο να εξαφανιστούν από τη σκέψη μας και να καθαρίσει το μυαλό μας.
Χωρίς όμως και αυτές τις αρνητικές εμπειρίες δεν θα παίρναμε τις ίδιες αποφάσεις για τη ζωή μας, δεν θα νιώθαμε τα ίδια συναισθήματα, δεν θα μεγαλώναμε με τον ίδιο τρόπο, δεν θα διδασκόμασταν από τα λάθη μας, δεν θα ζούσαμε τώρα έτσι όπως ζούμε και σε τελική ανάλυση δεν θα ήμασταν σήμερα αυτό που είμαστε.
Όταν διάβασα το παραπάνω επιστημονικό άρθρο, ήρθε στο μυαλό μου σαν μακρινή ανάμνηση, μια ταινία που είχα δει πριν 15 χρόνια και είχε τον τίτλο «Η αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού». Στην ταινία αυτή, οι ήρωες επισκέπτονταν μια ειδική κλινική που είχε τη δυνατότητα να διαγράφει μνήμες. Εκεί λοιπόν κατέφευγαν κάποιοι απογοητευμένοι άνθρωποι, που ήθελαν να απαλλαγούν από δυσάρεστες αναμνήσεις που αποτελούσαν εμπόδιο για μια ευτυχισμένη ζωή.
Για ακόμα μια φορά αποδεικνύεται ότι η επιστημονική φαντασία διαμορφώνει το ρεαλισμό του μέλλοντος και προηγείται της επιστήμης, για να μην πω ότι την εμπνέει κιόλας!
Μια επίσης νέα επιστημονική έρευνα αμερικανών επιστημόνων εντόπισε σε ένα συστατικό του κάρυ την ιδιότητα να μπορεί να απαλλάξει οριστικά την ανθρώπινη μνήμη από τις κακές αναμνήσεις. Βλέπετε πως υπάρχει μια αγωνιώδης προσπάθεια της επιστήμης να βρεθούν τρόποι να απαλλαγεί ο σημερινός άνθρωπος από τις τύψεις που τον βασανίζουν.
Να διαγράψει τις άσχημες εικόνες της ζωής του και μαζί μ’ αυτές και ολόκληρο τον ενοχικό του εαυτό. «Η ευτυχία δεν είναι τίποτα παραπάνω από καλή υγεία και κακή μνήμη», παρατηρεί ο διάσημος Αμερικανός συγγραφέας Έρνεστ Χέμινγουεϊ. Η «κακή» μνήμη λοιπόν είναι εκείνη που επιθυμούμε να διατηρήσουμε στο μέλλον; Η «καλή» θα έχει σβηστεί;
Αν πραγματικά επιθυμούμε να διατηρήσουμε το μυαλό μας «καθαρό» και να επικρατεί σε αυτό η «αιώνια λιακάδα», δεν θα το επιτύχουμε σίγουρα αυτό ούτε με το σβήσιμο και την ανακατασκευή της μνήμης μας, ούτε και με την ανάθεση της διαχείρισης των αναμνήσεών μας σε κάποιους άλλους…
«Κάποιος είπε ότι τα πιο σημαντικά γεγονότα του κόσμου συντελούνται μέσα στο μυαλό», αναφέρει ο Όσκαρ Ουάιλντ στο βιβλίο του «Το Πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ», για να καταλήξει: «Στο μυαλό λοιπόν, και μόνο σ’ αυτό, γίνονται και οι μεγαλύτερες αμαρτίες του κόσμου».
Σε μια πολλαπλώς ύποπτη εποχή, σαν κι αυτή που ζούμε, όπου η χειραγώγηση της ανθρώπινης συνείδησης αποτελεί ζητούμενο για τις διάφορες μορφές εξουσίας, οποιοδήποτε «παιχνίδι» με το μυαλό έρχεται στο προσκήνιο, δεν θα πρέπει να θεωρείται καθόλου-μα καθόλου-αθώο!
https://moschonas.wordpress.com