Τα Ομηρικά Έπη αποτελούν για αιώνες τη βάση της παγκόσμιας ποίησης. Μελετήθηκαν, αγαπήθηκαν και ενέπνευσαν όλες τις άλλες τέχνες. Οι Ομηρικοί ήρωες αποτελούν πρότυπα ήθους και αρετής και οι γυναίκες του διατηρούν τη γοητεία τους στο χρόνο με το μυστήριο που τις συνοδεύει. Ο καθηγητής Ι.Θ. Κακριδής σε πολλές μελέτες του έχει εξετάσει την ομηρική ποιητική τέχνη

. Οι αρχαίοι τραγικοί και οι Λατίνοι ποιητές δημιούργησαν εξαίρετα ποιήματα εμπνευσμένοι από τον Όμηρο. Αν δεχτούμε ότι η αντοχή στο χρόνο είναι το βασικότερο κριτήριο για να αξιολογήσουμε ένα λογοτεχνικό έργο, μπορούμε να πούμε ότι και σήμερα ακόμα ο Όμηρος εξακολουθεί να μας τρέφει και να μας εμπνέει.

Θα περιοριστώ σήμερα σε τρία έργα με αφορμή τα Ομηρικά Έπη. Το πρώτο με τον τίτλο «Γυναικεία πορτρέτα στα Ομηρικά Έπη» είναι μια εξαιρετική ερμηνευτική και φιλολογική εργασία της ξεχωριστής μου φίλης Χριστίνας Αργυροπούλου που υπηρέτησε την εκπαίδευση με αφοσίωση από υψηλές θέσεις, αφιερωμένη πάντοτε στο έργο της. Παρουσιάζει, αξιοποιώντας όλες τις πηγές, τις γυναικείες μορφές του Ομήρου.

 

Τις θεές, τις ηρωίδες, τις υπηρέτριες και τις δούλες. Τη θέση τους στην κοινωνία που ζουν, τις χάρες και τις αρετές τους. Την Κλυταιμνήστρα  και την Πηνελόπη σε αντιπαράθεση, την Ελένη στην Ιλιάδα και στην Οδύσσεια, τη Ναυσικά και τη συνομιλία της με τον Οδυσσέα, την Καλυψώ και την Κίρκη που χάρισαν πλούσια τα ερωτικά τους κάλλη στον πολύπαθο ήρωα, αλλά και την Ήρα, την Αθηνά και την Αφροδίτη και άλλες πολλές ηρωίδες. Είναι η πιο ολοκληρωμένη μελέτη για όσους θέλουν να διδάξουν ή να ξαναδιαβάσουν τον Όμηρο με την ωριμότητα των χρόνων τους και να τον χαρούν, πράγμα που δυστυχώς δεν γίνεται στα σχολεία μας.   

 

Το δεύτερο βιβλίο «Το παράπονο της Βρισηίδας, έρωτας, επιθυμία και εγκράτεια στην ελληνική και ρωμαϊκή αρχαιότητα» έχει γραφεί από τον καθηγητή Πανεπιστημίου Δημήτρη Ι. Κυρτάτα, έναν φωτισμένο δάσκαλο που με τις μελέτες του έχει βοηθήσει να αποκαλυφθούν κάποιες σκοτεινές πλευρές που παραλείπει να εξετάσει η μεγάλη ιστορία. Περιέχει πέντε εργασίες του που, όπως λέει και ο τίτλος, αναδεικνύουν τη μεταβολή των σχέσεων ανδρών στον πόλεμο, όπου οι κατακτητές αιχμαλωτίζουν, ερωτεύονται και κάποτε σέβονται όμορφες κόρες και εκείνες ανταποδίδουν τον έρωτα ίσως με κάποια πικρία στους κυρίους τους.

Φυσικά μύθος και ιστορία συμπλέκονται. Η μορφή της Βρισηίδας που κατακτά τον Αχιλλέα εκείνον που σκότωσε τον πατέρα και τ’ αδέρφια της, αλλά θρηνεί το νεκρό Πάτροκλο και η Κίρκη που φοβάται την εγκατάλειψη και παραδίδεται στον Οδυσσέα βοηθώντας τον να επιστρέψει στην πατρίδα ερευνώνται και ερμηνεύονται με επιστημονική ακρίβεια.

Το τρίτο έργο είναι ένα μυθιστόρημα που κυκλοφορεί από τον εκδοτικό οίκο ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ. Συγγραφέας του η Καρολίνα Μέρμηγκα που είχαμε τη χαρά να γνωρίσουμε στο Ηράκλειο, όταν παρουσιάστηκε το μυθιστόρημά της «Ο Έλληνας γιατρός». Τίτλος του μυθιστορήματος «Δέκατος χρόνος».

Βασική ηρωίδα είναι η Βρισηίδα που συνομιλεί και εξομολογείται στη Μούσα τα πάθη της. Οι Μούσες φυσικά συνοδεύουν τον Απόλλωνα που ευθύνεται για το θάνατο του Αχιλλέα. Για να συνθέσει το μύθο της η συγγραφέας δεν περιορίζεται στον Όμηρο. Ενσωματώνει ποιήματα της Σαπφούς και αντλεί πληροφορίες από άλλους αρχαίους συγγραφείς.

Η ηρωίδα είναι μια γυναίκα που πάσχει, γιατί έχασε τον αγαπημένο της. Ταξιδεύει στον κόσμο της και η Μούσα σχεδόν την εξαναγκάζει να ομολογήσει τον ενοχικό της έρωτα προς τον καταστροφέα της πόλης της και δολοφόνο του πατέρα της. Αγάπησε και αγαπήθηκε και τώρα θρηνεί την απώλεια. Στην ουσία είναι ένα μονόλογος. Με λυρικό τρόπο επιστρέφουν οι μνήμες που πληγώνουν. Ταξιδεύει στο παρελθόν κι ονειρεύεται. Ζωντανεύει μια κόρη που θρηνεί τον θάνατο του αγαπημένου.

Ο Όμηρος αποτελεί απλώς αφορμή για να γραφεί ένα ωραίο λογοτεχνικό έργο που ο σύγχρονος αναγνώστης με τις εμπειρίες της ζωής του μπορεί να χαρεί και να κάνει τις δικές του αναδρομές στο παρελθόν. Κάποιες πληγές δεν κλείνουν ποτέ. Απλώς ο χρόνος τις καταπραΰνει και βάζει το βάλσαμό του για να συνεχίσουμε να ελπίζουμε σ΄έναν καλύτερο κόσμο αποδεχόμενοι τη φθορά. Πάντα η καλή λογοτεχνία μας βοηθά σ’ αυτό το όμορφο ταξίδι που λέμε ζωή.

* Ο Ζαχαρίας Καραταράκης είναι φιλόλογος