Σε όλες τις γλώσσες παρουσιάζονται πότε πότε παράξενες εκφράσεις, που δεν φαίνονται ορθές γραμματικώς ή συντακτικώς ή νοηματικώς. Αναφέρω μερικά από τα παράξενα που εμφανίστηκαν στην γλώσσα μας σχετικώς τελευταία.
Τελευταία με παραξενεύει η πολύ συχνά λεγόμενη από δημοσιογράφους φράση «εν δυνάμει». Το «εν» μου φαίνεται περιττό. Το «δυνάμει» μόνο του σημαίνει «με την ισχύ τού», «με την δυνατότητα που μας δίνει το». Το «εν δυνάμει» μάς το επέβαλαν οι δημοσιογράφοι με εντελώς διαφορετική σημασία. Εκφράζει συνήθως γεγονός που υποκρύπτεται ή προσδοκάται, π. χ. «Είναι μία εν δυνάμει εστία κήρυξης εμφύλιου πολέμου».
Άλλο παράξενο που ακούγεται συχνά είναι ο χαιρετισμός «Τα λέμε», όταν αναχωρούμε, αντί για «Γεια σου». Είναι ακατανόητο. «Τα ξαναλέμε» με την έννοια «Θα τα ξαναπούμε, όταν ξανασυναντηθούμε», δίνει κάποιο νόημα. Πολύ συχνά επίσης ακούγονται τελευταία φράσεις του τύπου «πολλά περισσότερα» αντί «πολύ περισσότερα», όπως είναι το σωστό. Ή του τύπου «τον οποίο τον ξέρετε κι εσείς» αντί του ορθού «τον οποίο ξέρετε κι εσείς». (Το τον, ενώ είναι απαραίτητο με το «που»: «που τον ξέρετε κι εσείς», περιττεύει με το «τον οποίο»).
Παράξενο ακούγεται και το «εδώ παρακάτω» ή «πιο κάτω» που λέγεται, αντί για «παραπέρα», «πιο πέρα», ενώ μπορεί να σου δείχνουν ακόμη και ανήφορο. Ή προτάσεις του τύπου «Στεκόταν μπροστά από την πόρτα» αντί του ορθού «Στεκόταν μπροστά στην πόρτα» (την πρόθεση «από» την χρησιμοποιούμε σε κίνηση: «Πέρασε μπροστά από την πόρτα») ή φράσεις του τύπου «τρεισήμισι εκατομμύρια» (αντί «τριάμισι εκατομμύρια»), που συνεχώς το λένε, σαν αγράμματοι, ακόμη και οι εκφωνητές των ειδήσεων στα αθηναϊκά κανάλια…
Η λέξη «Μισό» – το ακούω να το λένε και αυτό μερικοί και στην τηλεόραση – αποκομμένη από την φράση «Μισό λεπτό» ή «Περίμενε μισό λεπτό» είναι ακατανόητη.
Παράξενοι βέβαια, μέχρι να τους συνηθίσομε, ακούγονται και διάφοροι τελευταίως εισηγμένοι στην γλώσσα μας αγγλισμοί. «Μου έφτιαξε τη μέρα» (It made my day) με την σημασία «Μου έφτιαξε το κέφι», «Μου άλλαξε την διάθεση προς το καλύτερο». «Αυτό κάνει τη διαφορά» ( That makes the difference) με την έννοια «Αυτό καλυτερεύει την κατάσταση». «Αυτό μετράει» (That counts) με την έννοια «Αυτό έχει σημασία», «Αυτό παίζει σημαντικό ρόλο». Άλλος αγγλισμός, σε επιστημονική γλώσσα: «Σε πραγματικό χρόνο» (In real time), δηλαδή χωρίς μεσολάβηση χρονικού κενού μεταξύ ενός πρώτου και ενός δεύτερου γεγονότος, που ακολουθεί αμέσως. Και άλλα πολλά.
Συχνά ακούμε από τους νεαρούς και φράσεις με μισά ελληνικά και μισά αγγλικά λόγια: «Είμαι ντάουν» (είμαι σε κακή διάθεση). Επίσης πολλές λέξεις ελληνικές αντικαθίστανται, σε πολλές περιπτώσεις χωρίς λόγο, από αγγλικές: μπρέικ ( break,διάλειμμα), σασπένς (suspense,αγωνία), χέπι εντ (happy end), λουκ (look, εμφάνιση), ίματζ (image, εντύπωση που δημιουργεί η εμφάνισή μας), τρέντι (trendy, αυτός που ακολουθεί την μόδα), τουρίστας (περιηγητής), σουπερμάρκετ (υπεραγορά, που τελικώς δεν επικράτησε, όπως δεν μπόρεσε να επικρατήσει και η λέξη σιδηρόδρομος αντί για τρένο), τηλεκοντρόλ (αν και στα αγγλικά σήμερα επικρατεί η ονομασία remote control), πάρκιν. Και άλλα πολλά.
Στον αθλητισμό κυριαρχεί πια η αγγλική ορολογία: μπάσκετ μπολ (καλαθοσφαίριση), γκολ (τέρμα), γκολκίπερ, άουτ, πέναλτι… Και άλλα πολλά, πάρα πολλά. Όμως μην παραξενευόμαστε. Οι αλληλεπιδράσεις στις γλώσσες ήταν ανέκαθεν παγκόσμιο φαινόμενο. Κυρίως οι λαοί με μικρότερο πολιτισμό δανείζονται λέξεις από τις γλώσσες των λαών με προηγμένο πολιτισμό. Αυτό συνέβαινε πάντοτε. Και θα συμβαίνει και στο μέλλον. Οι λαοί βέβαια δανείζονται λέξεις και από τις γλώσσες των γειτόνων τους για διάφορους ευνόητους λόγους. Με τον καιρό οι γλωσσικές παραξενιές συνηθίζονται και κατατάσσονται στο κανονικό λεξιλόγιο. Αφομοιώνονται.