Αποχαιρετούμε τον Γιώργο Καλομοίρη, από τους τελευταίους της γενιάς των μεγάλων καλλιτεχνών της Κρήτης, ο οποίος με την καλλιτεχνική του δημιουργία, με τις χιλιάδες γλέντια στο ενεργητικό του και τη δισκογραφική του παραγωγή, πλούτισε σημαντικά τη μουσική μας παράδοση.
Ο Γιώργος Καλομοίρης γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Ανώγεια και σε ένα περιβάλλον ιδανικό από άποψη ακουσμάτων και σεβασμού στην κρητική μουσική παράδοση, και έτσι η εξέλιξη του σε σπουδαίο καλλιτέχνη με δεδομένο το αστείρευτο ταλέντο και τη μουσική φαντασία του ήταν αναμενόμενη.
Σε νεαρή ακόμη ηλικία ασχολήθηκε επαγγελματικά με τη λύρα και σύντομα έγινε γνωστός σ’ όλη την Κρήτη, την οποία διέτρεχε από τη μια άκρη στην άλλη αφού ήταν περιζήτητος στα γλέντια που τότε δεν διαρκούσαν μια μόνο βραδιά όπως σήμερα. Συνεργάστηκε με κορυφαίους λαουτιέρηδες της εποχής όπως τον Δ. Τσαγκαράκη, τον Γ. Χατζάκη, τον Γ. Μαρκογιαννάκη και με το αηδόνι της Κρήτης, τον αείμνηστο Ν. Μανιά.
Η κρητική μουσική παράδοση του οφείλει πολλά. Πρώτος αυτός με τον Νίκο Ξυλούρη επέβαλαν την κρητική μουσική στην πόλη του Ηρακλείου όπου πριν από το 1960 οι λυράρηδες της εποχής δεν είχαν καμμιά πιθανότητα να ακουστούν. Κυριαρχούσαν κυρίως τα ευρωπαϊκά και ελαφρολαϊκά τραγούδια και σπανιότατα σε ιδιωτικές συγκεντρώσεις των αστών της πόλης ακουγόταν στο βιολί κρητικές μελωδίες από μουσικούς, όπως ο Γ. Καλογερίδης. Ο Γ. Καλομοίρης έπαιξε στο πρώτο κρητικό κέντρο στο Ηράκλειο τον Ερωτόκριτο.
Είχε το ιδιαίτερο χάρισμα που έχουν λίγοι καλλιτέχνες. Το προσωπικό παίξιμο και το ηχόχρωμα που τον κάνουν αμέσως αναγνωρίσιμο από τον ακροατή από τις πρώτες δοξαριές, την ιδιαίτερη φωνή, την καταπληκτική δυνατότητα να συνθέτει μελωδίες και να ξεσηκώνει αυτούς που συμμετέχουν στο κρητικό γλέντι.
Η δεκαετία του 1960 -1970 υπήρξε καθοριστική για την εξέλιξη και διάδοση της κρητικής μουσικής, αφού σ’ αυτό βοήθησε και η μαζική παραγωγή των δίσκων των 45 στροφών δια μέσου των οποίων ακούστηκαν οι επώνυμοι καλλιτέχνες και στο μικρότερο χωριό της Κρήτης. Έτσι γίνονταν γνωστοί και αποσπούσαν προσκλήσεις, ανάλογα με την απήχηση και την αποδοχή τους από τον κόσμο.
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα ο Γ. Καλομοίρης πρωταγωνίστησε στα γλέντια της εποχής ενώ κυκλοφόρησε στο διάστημα από το έτος 1960 μέχρι το 1971 περίπου 50 δίσκους των 45 στρ. με πιο γνωστό τότε το τσάκι-τσάκι, τραγούδι που έγινε μεγάλη επιτυχία και κυκλοφόρησε και στο εξωτερικό από ξένο καλλιτέχνη.
Από το 1970 μέχρι το 197 συνέχισε την επιτυχημένη καριέρα του στην Αθήνα συνεργαζόμενος με τον Νίκο Μανιά και τον Μ. Λαρετζάκη, πολλά χρόνια συνεργάτη του. Στο διάστημα αυτό δεν έπαυσε να εμφανίζεται τα καλοκαίρια σε γλέντια στην Κρήτη. Το διάστημα 1978 μέχρι το έτος 1995 διατηρούσε το κέντρο “Λιμενικό περίπτερο”, σημείο αναφοράς για την κρητική διασκέδαση στο Ηράκλειο με παράλληλες εμφανίσεις του σε γλέντια. Στο διάστημα 1996-1998 εμφανιζόταν στο κέντρο Ζορμπάς στην Αθήνα.
Από το έτος 1998, ώριμος πλέον καλλιτέχνης με συσσωρευμένη εμπειρία δεκαετιών, πραγματοποιούσε επιλεγμένες εμφανίσεις.
Πραγματοποίησε δεκάδες ταξίδια σε Αμερική, Γερμανία, Καναδά, Βέλγιο και σε άλλες χώρες, όπου γινόταν δεκτός με ενθουσιώδεις εκδηλώσεις από την ομογένεια.
Ιδιαίτερα σημαντική για την καριέρα του υπήρξε η συνεργασία του με τον αείμνηστο Νίκο Μανιά, το αηδόνι της Κρήτης συνεργασία που άφησε εποχή με κλασικά πλέον τραγούδια στην κρητική μουσική όπως “Μ’ άνοιξες στο κορμί πληγές” το I960, “Μοιάζουν πολύ τση θάλασσας”, 1960, “Διαβάζω μεσ’ στα μάτια σου”, “Νοικοκυρά και ανυφαντού”, “Ήρθε στη βρύση το νερό”, “Νερό βαστάς και σου ζητώ”. Ηχογράφησαν μαζί συνολικά 20 περίπου τραγούδια που όλα έγιναν γνωστά και ακούγονται μέχρι σήμερα.
Επιτυχίες στην εποχή τους έγιναν και πολλά άλλα τραγούδια του, όπως: «Με ένα σου όχι στη ζωή» συρτός παραπονιάρικος, «Όταν ζητιάνο θα με δεις», «Άγιος τάφος να γενεί», «Μικρή μου η φιλενάδα σου», «Πάει και πάει το σταμνί στη βρύση», «Ε θέ μου ορφανέ με τη ναι” και άλλα.
Ο Γιώργος Καλομοίρης ήταν ο πρώτος καλλιτέχνης στην Κρήτη που ηχογράφησε αρχές του 1960 κοντυλιές με μαντολίνο σε μικρό δίσκο, όπου παίζει ο ίδιος. Είναι οι κοντυλιές “Μεσ’ στα μαύρα σε θωρώ” με τον Γ. Χατζάκη στο λαγούτο.
Το μουσικό έργο του
Η πρώτη ηχογράφησή του σε δίσκο 78 στρ. έγινε το έτος 1958 με τον κλασικό συρτό “Δυστυχισμένος βρίσκομαι” από τη μια πλευρά και “Πως θα ‘μαι πάντα δυστυχής”, επίσης συρτός, από την άλλη. Ακολούθησε ο δίσκος 78 στρ. το 1959 με τα τραγούδια «Κυπριωτοπούλα» και «Δεν θεραπεύεται η καρδιά» με τη συμμετοχή του Γ. Κουμιώτη.
Έκτοτε, από το 1960 μέχρι το 1973, ηχογράφησε, σύμφωνα με το βιβλίο του Διονύση Μανιάτη «Δισκογραφία στις 45 στροφές» περίπου 50 δίσκους των 45 στρ., δηλ. 100 τραγούδια, σε μια εποχή που δεν ήταν εύκολο να περάσεις την πόρτα των δισκογραφικών εταιρειών.
Ακολούθησαν οι μεγάλοι δίσκοι:
Καλομοίρης-Μανιάς το 1973 με τη συλλογή τραγουδιών από μικρούς δίσκους των ετών 1967-1969.
-Κρητικοί χοροί και τραγούδια 1973
-Καλομοίρης Νο2 1974
-Τα διάφορα 1976
-Μάγλες γάγλες 1976 με τον Μ. Λαρετζάκη στο λαγούτο.
– «Τα μαντάτα» 1980, με την ενορχήστρωση του Γιάννη Μαρκόπουλου και τη συμμετοχή των Βασιλικής Λαβίνα, Μ. Κουμιώτη και Λ. Χαριτάκη.
-«Γειτόνισσα» το 1986, με συμμετοχή στο λαγούτο των Παντελή Σαλούστρου και Γ. Καλεντάκη.
-«Κρητικές Καινοτομίες» το έτος 1992 με τη συμμετοχή στο λαγούτο του Γιάννη Ξυλούρη (Ψαρογιάννη).
-«Πουλί θα γίνω» με τη συμμετοχή στο λαγούτο των Β. Ξυλούρη και Γ. Βασιλάκη.
-«Ο χωρισμός σου» το 1993 με συμμετοχή των Β. Ξυλούρη και Γιάννη Βασιλάκη
-«Μελαχρινέ μου κρίνε» δυο τρία χρόνια μετά, με τη συμμετοχή στο λαούτο του Γ. Καλομοίρη.
-«Του έρωντα πρασές-πρασές» το έτος 2012 με τη συμμετοχή των επίσης σπουδαίων καλλιτεχνών Β. Σταυρακάκη και Γιώργου Ξυλούρη. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα κρητικά μουσικά έργα που κυκλοφόρησαν τα τελευταία χρόνια.
Στις παραπάνω μουσικές παραγωγές του Γιώργου Καλομοίρη πρέπει να προστεθούν η συλλογή τραγουδιών του, επανεκτελέσεις σε διπλό δίσκο CD μεσυμμετοχή των Νίκου και Γιάννη Καλομοίρη και του Μ. Λαρεντζάκη. Επίσης το έτος 1976 κυκλοφόρησε από την εταιρεία CASTRO μια κασέτα με τον Μ. Λαρεντζάκη και ένας δίσκος ζωντανή εγγραφή από την εταιρεία PANIVAR με τίτλο «Λόγω τιμής», μια κασέτα από την εταιρεία PANIVAR αρχές του 1980, ένας δίσκος από την ίδια εταιρεία, συλλογή παλαιών τραγουδιών του και το CD “40 χρόνια Καλομοίρης” το έτος 1999, από το Κρητικό Μουσικό Εργαστήρι.
Ο Γ. Καλομοίρης περιλαμβάνεται στην πεντάδα των μεγάλων Κρητών καλλιτεχνών που αναδείχθηκαν τη δεκαετία του ‘60, με το μεγαλύτερο μουσικό έργο, όχι μόνο σε μεγάλους δίσκους αλλά και δίσκους των 45 στροφών.
Ο τελευταίος του δίσκος ήταν “Ο κύκλος της παράδοσης”.
* Ο Νικηφόρος Παπαδάκης είναι δικηγόρος