Με το Γιώργο Γραμματικάκη γνωρίστηκα, όταν φοιτούσα στην Γ’ Λυκείου στο Αρκαλοχώρι. Διαβάζαμε τότε με τη Μαρίνα Λαμπράκη, που στα χρονογραφήματά του ο πατέρας του την ανέφερε ως Ζαφείρα η Βρουβολόισσα.
Ο Γιώργος, φοιτητής τότε, ήρθε και κρατούσε ως δώρο το Μικρό Πρίγκιπα του Antoine de Saint-Exupéry, που μόλις είχε κυκλοφορήσει στα ελληνικά. Το βράδυ το διαβάσαμε και η παιδική μας φαντασία ταξίδεψε σε κόσμους μαγικούς.
Έκτοτε κρατήσαμε ζωντανή τη φιλία μας και παρακολουθώ την εξαιρετική του διαδρομή. Δίδει πάντα μια αίσθηση βάθους και ομορφιάς σε ό,τι ασχολείται. Τα βιβλία του αποπνέουν μια ιδιαίτερη επιστημονική ποιότητα και ευρύτητα συνδυασμένη με πλούσιες γνώσεις της παγκόσμιας και ελληνικής τέχνης και λογοτεχνίας.
Τα άρθρα του και τα βιβλία του συνδυάζουν πολλές αρετές. Απολαμβάνουν οι αναγνώστες την αρτιότητα της γλώσσας, γι’ αυτό και έχουν κάνει αλλεπάλληλες εκδόσεις. Ως καθηγητής και πρύτανης στο Πανεπιστήμιό μας υπήρξε αγαπητός στους φοιτητές και άνοιξε νέους ορίζοντες.
Είχα τη χαρά να παρακολουθήσω πριν λίγες μέρες στο Πολιτιστικό-Συνεδριακό Κέντρο τη διάλεξή του για την Επιστήμη και την Τέχνη, όπου προσπάθησε και πέτυχε να δείξει τη στενή τους σχέση. Αναφέρθηκε επιγραμματικά σε κορυφαίες στιγμές της επιστήμης, ιδιαίτερα της Φυσικής στον 20ό αιώνα, που άλλαξαν την όψη του κόσμου. Επίσης, παρουσίασε πίνακες ζωγραφικής, μελωδίες και εικόνες του Σύμπαντος, που αποδεικνύουν τη στενή σχέση της Επιστήμης και της Τέχνης.
Φυσικά στόχος της Επιστήμης είναι η ανακάλυψη της Αλήθειας που συνεχώς αναδιατυπώνεται. Μας οπλίζει με δύναμη, αλλά και ευθύνη για τη διαχείρισή της, καθώς προχωρούμε και προκαλούμε τη Φύση που κάποτε εκδικείται. Στόχος της Τέχνης είναι η αναζήτηση και κατάκτηση της ομορφιάς, που γαληνεύει την ανθρώπινη ψυχή, διαπλάθει την ευαισθησία μας και καλλιεργεί υψηλές αξίες, που κάποτε έχουν και ηθικό περιεχόμενο.
Οι δρόμοι τους είναι παράλληλοι, αλλά τελικά συγκλίνουν στο ίδιο σημείο. Όμως, η Επιστήμη με τη συνεχή εξειδίκευση δημιουργεί ένα κλειστό κώδικα που δεν επιτρέπει σε πολλούς να τον κατανοήσουν και η Τέχνη με την αγωνία της πρωτοτυπίας των καλλιτεχνών συνεχώς περιορίζεται σ’ έναν στενό κύκλο, ενώ το ευρύ κοινό δεν διαθέτει την ευαισθησία και τη γνώση, ώστε να απολαύσει τα δημιουργήματά της.
Γι’ αυτό και αυξάνεται η ανάγκη μιας παιδείας που θα φωτίσει τη σκέψη και την αισθητική καλλιέργεια και θα επιτρέψει στους νέους να απολαύσουν τις μεγάλες δημιουργίες, αλλά θα μετατρέψει και τις πληροφορίες σε γνώση και σοφία.
Η φιλοσοφία άνοιξε το δρόμο στην επιστήμη. Εκείνην έχουμε ανάγκη σήμερα για να πορευθούμε και να χαρούμε την ζωή, να απαντήσουμε σε νέα ερωτήματα, να αισθανθούμε πιο ασφαλείς, χωρίς το φόβο του αγνώστου. Ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς.
Δάσκαλοι, όπως ο Γιώργος Γραμματικάκης, είναι σηματωροί και κήρυκες και επάξια ανταποκρίνονται στο ανθρώπινο και επιστημονικό χρέος τους. Η Επιστήμη και η Τέχνη απελευθερώνουν, σώζουν και μετατρέπουν τον άνθρωπο σ’ ένα χαριτωμένο ον, που απολαμβάνει την ζωή, που είναι μέγα καλό και πρώτο.
Είναι οι δυο φτερούγες, που του επιτρέπουν να ανέβει λίγο ψηλότερα. Ανθούν στο πλαίσιο της ελευθερίας και δρουν απελευθερωτικά για τον άνθρωπο επιτρέποντάς του να καλύψει όχι μόνο τις βασικές ανάγκες, αλλά και επιθυμίες που συγκροτούν το βίο του.
Ο Πολιτισμός είναι κατά το Γιώργο Γραμματικάκη μια πρόταση προς το μέλλον. Είναι παράλληλα η απάντηση του ανθρώπου στις ανάγκες όχι μόνο για να επιβιώσει, αλλά και να απολαύσει, όπως εκείνος επιθυμεί τη ζωή του χωρίς εσωτερικούς και εξωτερικούς καταναγκασμούς.
Με την ευχή να παραμείνει πάντα ακμαίος και δημιουργικός ευχαριστώ το φίλο Γιώργο για την ωραία βραδιά που μας χάρισε.
*Ο Ζαχαρίας Καραταράκης είναι φιλόλογος