«Απάνω στους σουβάδες μένει ανέγγιχτος ο ίσκιος απ’ τις γενειάδες των παππούδων μας…
Έτσι κι οι τοίχοι του σπιτιού μας γίνηκαν σαν φλωροκαπνισμένα κονοστάσια».
Το βράδυ των Χριστουγέννων έφυγε από κοντά μας ο Γιάννης Παπαδημητρίου, σε ηλικία 108 ετών. Στην εποχή της αποκαθήλωσης των μύθων και των εικόνων, του κυνισμού και της ειρωνείας, της ιδιοτέλειας και της ιδιωφέλειας καταφεύγουμε στον στίχο του Γιάννη Ρίτσου. Τώρα, που «έχουμε φτάσει στον πάτο», όπως έγραφε ο ποιητής της «Ρωμιοσύνης» ανακαλύπτουμε ότι ζούμε σε έναν κόσμο αντιηρωικό.
Η ζωή του αιωνόβιου αγωνιστή της Αριστεράς μοιάζει θρυλική. Γεμάτη αγώνες, μας υπενθύμιζε ότι η ελευθερία είναι η αξιοπρέπεια της ανθρώπινης ύπαρξης. Οι μάχες που έδωσε από τα πρώτα νεανικά του χρόνια είχαν βαρύ τίμημα.
Για τις ιδέες του βρέθηκε φυλακισμένος στη Γυάρο, στη Λέρο, στον Ωρωπό, στο Μπογιάτι, στη Σαμοθράκη. Από τις γραμμές της ΕΔΑ αντιστάθηκε στο μετεμφυλιακό κράτος των διώξεων και των εξοριών. Το βράδυ της 21ης Απριλίου του ’67 συνελήφθη από τα όργανα των συνταγματαρχών. Το οκτώ χρόνια που «φιλοξενήθηκε» σε φυλακές και ξερονήσια κράτησαν άσβεστο το πάθος του για μια προοδευτική Ελλάδα.
Τον Γιάννη Παπαδημηρίου είχα την τύχη να τον γνωρίσω μετά την πτώση της χούντας, λίγο πριν από τις εκλογές του 1974. Στην προεκλογική συγκέντρωση της Ενωμένης Αριστεράς στην πλατεία Κοραή στον Πειραιά, μου τον σύστησε μια άλλη εμβληματική προσωπικότητα του Αριστερού Κινήματος, ο Γιώργος Γιωτόπουλος.
Κεντρικοί ομιλητές ήταν ο Ηλίας Ηλιού, ο Χαρίλαος Φλωράκης, ο Λεωνίδας Κύρκος και ο Μίκης Θεοδωράκης.
Όταν του είπα ότι μένω στον Κορυδαλλό, μου αποκάλυψε ότι και ο ίδιος κατοικούσε εκεί για πολλά χρόνια. Τότε έμαθα πως υπήρξε και βουλευτής της ΕΔΑ στη Β’ Πειραιά μεταξύ των ετών 1956-1967.
Επίσης, ποτέ δεν θα ξεχάσω την ξενάγηση που μου έκανε στη Γυάρο, όταν μαζί με άλλους φυλακισθέντες και εξορισθέντες αντιστασιακούς βρεθήκαμε εκεί την 24η Ιουλίου 2002, σε μια συμβολική πρωτοβουλία του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη για την επέτειο της αποκατάστασης της Δημοκρατίας.
Αναλογιζόμενος τις περιπέτειες του Γιάννη Παπαδημητρίου, νιώθεις υπερήφανος γιατί στα πέτρινα χρόνια της Ελλάδας του Μεσοπολέμου και της μετεμφυλιακής περιόδου, υπήρξαν άνθρωποι φωτεινοί, πραγματικοί θησαυροί.
Όμως όταν επανέρχεσαι στο σήμερα σε κυριεύει βαριά μελαγχολία. Και τούτο γιατί την Αριστερά της κοινωνικής απελευθέρωσης, της ουτοπίας και των ανοικτών οριζόντων την εκπροσωπούν πρόσωπα της πολιτικής υποκουλτούρας. Αρκεί να σκεφθείς ότι στο Ευρωκοινοβούλιο βρέθηκαν η Κουντουρά και ο Γεωργούλης!
Η αθωότητα της Αριστεράς, την οποία ενσάρκωνε ο Γιάννης Παπαδημητρίου και χιλιάδες άλλοι αγωνιστές, χάθηκε σε έναν κόσμο που η δίψα και η βουλιμία για την εξουσία εξοβέλισε ιδέες, αξίες, οράματα. Το πιστοποιεί η σημερινή θολή, ευνουχισμένη και αποστεωμένη παρουσία της.
Το σίγουρο είναι ότι μορφές σαν του Γιάννη Παπαδημητρίου ζέσταιναν και αγαλλίαζαν την ψυχή μας, κρατώντας ακόρεστη τη δίψα για μια ζώσα, αυθεντική και επίκαιρη Αριστερά.
* Ο Γιώργος Πανταγιάς είναι σύμβουλος Στρατηγικής και Επικοινωνίας, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της POLITY A.E.