Όπου καταργείται το συναίσθημα κι εκεί που σταματάει η λογική αρχίζει ο πόλεμος. Και ο πόλεμος, το οδυνηρό αυτό ανθρώπινο επινόημα, όσο επονείδιστο κι αν είναι, έχει και αυτό τους κανόνες του. Μέσα στην ύψιστη αυτή ανηθικότητά του πολέμου υπάρχουν ανέκαθεν ανθρωπιστικοί κανόνες από τους οποίους διέπεται η ηθική του και οι οποίοι οφείλουν να τηρούνται από όλους τους εμπλεκόμενους, κυρίως όταν αφορούν στην ανθρώπινη ζωή.
Έτσι, είναι γνωστή π.χ. η φράση, ότι στον πόλεμο δεν πυροβολείς ποτέ ασθενοφόρο. Κι όμως σε τούτο τον πόλεμο βλέπομε όχι απλώς να πυροβολούνται ασθενοφόρα, αλλά να βομβαρδίζονται και να κατεδαφίζονται κυριολεκτικά νοσοκομεία, μαιευτήρια, ψυχιατρεία και καταφύγια άμαχου πληθυσμού. Και μέσα σε αυτή τη φρίκη του πολέμου και τις εικόνες σπαραγμού, παραμελήσαμε αναγκαστικά άλλες βασικές μας υποχρεώσεις.
Στα πλαίσια αυτά αισθάνομαι ότι δεν έχω εκπληρώσει μια στοιχειώδη ηθική υποχρέωση απέναντι στην εκλιπούσα πρ. Υπουργό Παιδείας ΜΑΡΙΕΤΤΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ, οποία αισθάνομαι ότι οφείλω έναν μικρό αποχαιρετισμό. Βεβαίως οι συναντήσεις μας ήταν πάντοτε περιστασιακές και περιορισμένες στα πλαίσια των υπηρεσιακών καθηκόντων του καθενός μας. Η πρώτη μας συνάντηση ήταν θυμάμαι σε ένα συνέδριο για την κοινωνική πολιτική στην Σπάρτη.
Εκεί είχα αντιπαρατεθεί έντονα με τον Βουλευτή και Υπουργό της Νέας Δημοκρατίας Ανδρέα Ανδριανόπουλο· αιτία της αντιπαράθεσης οι αρνητικές θέσεις του Υπουργού για το Κράτος Πρόνοιας. Θυμάμαι με πόση μετριοπάθεια και με πόση διακριτικότητα μετείχε στην αντιπαράθεση αυτή τότε η Μαριέττα Γιαννάκου, για να μην έρθει σε ευθεία αντίθεση με τον συνάδελφό σας Υπουργό, αλλά και να μην αδικήσει τις δικές μου θέσεις με τις οποίες έμοιαζε να μην αντιτίθεται ή και να συμφωνεί.
Είμαι επίσης σε θέση να γνωρίζω ότι το ίδιο συναινετικό πνεύμα καλλιέργησε και ως Ευρωβουλευτής αργότερα. Με πολλή ευγένεια και σύνεση συνέχισε να εργάζεται στη γραμμή που είχε χαράξει νωρίτερα ο διαπρεπής νομικός και Ευρωβουλευτής Δημ. Θ. Τσάτσος, σύμφωνα με την οποία στην Ευρωβουλή δεν υπάρχουν κόμματα, υπάρχει μόνο Ελλάδα.
Όταν αργότερα συνέπεσε να βρεθούμε και οι δυο μας μέλη στο Διοικητικό Συμβούλιο του επιστημονικού-ερευνητικού ιδρύματος Θεμιστοκλής Τσάτσος είχαμε την ευκαιρία να συναντηθούμε πολλές φορές στα πλαίσια των συνεδριάσεων του συμβουλίου. Είχα έτσι συχνά την ευκαιρία να επιβεβαιώσω τις απόψεις μου αυτές.
Γιατί η Μαριέττα Γιαννάκου παρά τις οδυνηρές, όσο μπορώ να ξέρω, περιπέτειες της υγείας και της ζωής της γενικότερα, στάθηκε πραγματική ΚΥΡΙΑ σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής της.
Εργάστηκε και συνεργάστηκε με συνέπεια. Αναζητούσε την ουσία των πραγμάτων και επικεντρωνόταν σε αυτήν. Ήταν αυτή η ουσία που προσδιόριζε και έδινε νόημα και περιεχόμενο στις ενέργειες και τις πράξεις της. Δεν δίσταζε μάλιστα να εκφράσει την άποψή της με εντιμότητα και παρρησία, διαφοροποιούμενη ενίοτε και προς την πολιτική της κυβέρνησης στην οποία ανήκε. Θυμόμαστε όλοι π.χ. την πρόσφατη διαφοροποίηση της από το νομοσχέδιο για την συνεπιμέλεια του παιδιού στις περιπτώσεις διαζευγμένων συζύγων.
Η Μαριέττα Γιαννάκου προσπάθησε στη Βουλή με τα επιχειρήματά της να στρέψει το ενδιαφέρον του νομοσχεδίου προς το συμφέρον του παιδιού και όχι προς το συμφέρον του ενός ή του άλλου συζύγου. Και όταν δεν κατόρθωσε να πείσει τον αρμόδιο Υπουργό και το κοινοβούλιο, αγνόησε -με πόνο ψυχής όσο μπορώ να εικάσω- την κομματική πειθαρχία, τάχθηκε με το συμφέρον του παιδιού και όχι με την πλευρά των συζύγων.
Ήταν ακριβώς αυτά τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς της που έκαναν να κερδίσει τη συμπάθεια πολλών συναδέλφων της από άλλα κόμματα. Έτσι δικαιολογούνται π.χ. οι πολύ θετικές κρίσεις που δημοσίευσαν στο f/b οι πρώην Υπουργοί του ΠΑΣΟΚ, Γιάννης Σουλαδάκης, Πέτρος Ευθυμίου και τόσοι άλλοι.
Τελευταία συνεργασία με την Μαριέττα Γιαννάκου ήταν τον Φεβρουάριο του 2019. Όταν ο τότε Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης Ιωάννης-Οδυσσέας Ζώρας με κάλεσε για να με ερωτήσει αν είχα αντίρρηση να μιλήσει η πρώην Υπουργός Παιδείας Μαριέττα Γιαννάκου για το βιβλίο μου, «Πανεπιστήμιο Κρήτης: Η Γένεση και η πορεία» ομολογώ ότι έκανα χαρά.
Θαύμασα και πάλι την σοβαρότητα και την συνέπειά της Μαριέττας Γιαννάκου. Δεν φοβήθηκε τον όγκο και το πλήθος των στοιχείων του βιβλίου. Το μελέτησε με προσοχή και επιμέλεια. Και μίλησε με αίσθημα ευθύνης και αυτό καθ’ ομολογία ενός κατάμεστου αμφιθεάτρου στο Πολεμικό Μουσείο της Αθήνας.
Τελειώνοντας τότε την ομιλία της η Μαριέττα Γιαννάκου αναφέρθηκε στο πλήθος των στοιχείων που κατόρθωσα να συγκεντρώσω και να αξιοποιήσω για τη συγγραφή του βιβλίου, εξέφρασε τον θαυμασμό της για την επιστημονική συγκρότηση και την αριστοτεχνική, όπως την χαρακτήρισε, δόμηση του βιβλίου και τελείωσε με τη φράση «κ. Πυργιωτάκη κάνατε πολλή δουλειά. Απορώ πώς μπορέσατε να συγκεντρώσετε και να δαμάσετε όλο αυτόν τον όγκο του υλικού. Μπράβο σας και πάλι μπράβο σας».
Αγαπητή μας Μαριέττα Γιαννάκου, με απέραντο σεβασμό στη μνήμη σας, δανείζομε αυτή την τελευταία σας φράση, για να πω ότι μπορεί οι περιπέτειες της ζωής σας να ήταν πολλές και απροσδόκητες, μπορεί το πέρασμά σας από τούτο τον κόσμο να ήταν πιο σύντομο από όσο θα περιμέναμε όλοι, όμως ήταν αρκετό για να μας διδάξετε με τον ήρεμο και νηφάλιο χαρακτήρα σας νηφαλιότητα, σοβαρότητα και αξιοπρέπεια, «Μπράβο σας και πάλι μπράβο σας!»
Είθε να είναι ελαφρύ το χώμα της Αττικής γης που σας σκεπάζει.
* Ο Ι.Ε. Πυργιωτάκης είναι ομότιμος καθηγητής & πρ. αντιπρύτανης Πανεπιστημίου Κρήτης