Το (480-429) πρόσφερε τα όπλα στον συνάνθρωπο για ν’ αντιμετωπίζει τον άνθρωπο. Τα όπλα που αποτέλεσαν και αποτελούν τους μεγαλύτερους εφιάλτες του υπανθρώπου, ο οποίος, μη μπορώντας να ανταγωνιστεί, τα παραποίησε, όπως μεταποιείς το παλιομοδίτικο σου παντελόνι: κόβεις κτα δυο του σκέλη κι από ποδώνυχο το κάνεις στη στιγμή μια μοντέρνα βερμούδα.
Η λέξη ”Πολιτισμός” είναι παράγωγο της λέξης ”Πόλις”, Ομηρική, όχι μόνο ως λέξη αλλά και ως σύλληψη, ιδέα και τρόπος ζωής. ”Πόλις” δεν ήταν απλώς μια οριοθετημένη περιοχή ούτε άστυ, που σημαίνει τα κτίσματα και οι δρόμοι αλλά μια κοινωνία Πολιτών. Απ’ αυτήν προέρχεται κι η λέξη ”Πολίτης”, κάτι εντελώς διαφορετικό απ’ τον κάτοικο.
”Πολίτης” ήταν ο νέος που αφού ολοκλήρωνε την εκπαίδευση του και κρινόταν ικανός από τους Πολίτες έπαιρνε τον όρκο του Πολίτη που δεσμευόταν, ”Θα εξοντώσω και με λόγια και με έργα και με ψήφο και με το ίδιο μου το χέρι, αν μπορώ, όποιον καταλύσει τη Δημοκρατία της Αθήνας..
Ο νεοέλληνας, ο Έλληνας-μαϊμού, δηλώνει με βεβαιότητα ότι η έννοια της ”Πόλης” ξεκίνησε απ’ τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και αμέσως μετά δε σοκάρεσαι όταν τον ακούς να ευγνωμονεί έναν άλλο Έλληνα-μαϊμού του εξωτερικού, που πρόσφερε δύο εκατομμύρια (2.000.000) δολάρια για να χτιστεί, όχι σχολείο, όχι αθλητικό κέντρο, όχι βιβλιοθήκη, αφού απ’ όλα αυτά τα Ελληνόπουλα έχουν παραπάνω απ’ όσα χρειάζονται, αλλά μια ακόμα… εκκλησία στο Νυμφαίο.
”Πολίτης”, όμως, είναι κάτι πολύ διαφορετικό απ’ τον υπήκοο, τον αυλικό, τον οπαδό, τον πιστό, τον ακόλουθο, τον άποικο, τον έποικο, το δούλο. Ο Πολίτης είναι πολιτικό και κοινωνικό ον, όχι κομματικό και αγελαίο ζώο.
Πολιτικό ον, σήμαινε το να ενδιαφέρεται ο Πολίτης για την Πόλη του, να συμμετέχει στις κοινές ανάγκες, όχι να αναλώνεται σε ιδεολογίες και κόμματα.
Είναι ύπουλη κι επικίνδυνη η σύγχυση ανάμεσα στον Πολιτισμό και στα ήθη και έθιμα, η πομφόλυγα όλων των κενολόγων της εποχής, που για να υπάρξει ο κάθε ανύπαρκτος, μιλάει για ”πολυ-πολιτισμική κοινωνία” με χωνευτήρια, melting-pots και δοχεία τήξεως…
Είναι ύπουλη διότι δε δίνει καμιά ευκαιρία να βγουν εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι απ’ την εξαθλίωση κι επικίνδυνη διότι η εξαθλίωση είναι η πυρίτιδα του μίσους.
Ο Πολιτισμός είναι ένας και μοναδικός.
Τη νεοελληνική λέξη ”πολιτισμός” συνέθεσε το 1829 ο Αδαμάντιος Κοραής (1748-1833) για να αποδώσει το γαλλικό ”civilisation”, που προέκυψε απ’ το λατινικό ”civis” -όπως ”μεταποίησαν” οι Ρωμαίοι το ”Πολίτης”, παραλείποντας, βέβαια, διακριτικά τον όρκο, αφού ο πρώτος που θα έπρεπε να εξοντωθεί, θα ήταν ο αυτοκράτορας.
Τα ήθη και τα έθιμα είναι οι συνήθειες που όλοι έχουμε απ’ αυτές και καλές και κακές. Τις κακές είναι καλύτερο να τις κρατάμε στο σπίτι μας για να μην εκτιθέμεθα και ποτέ μα ποτέ δεν επιτρέπεται να τις μεταφέρουμε στο σπίτι κάποιου άλλου.
Ενώ ”κουλτούρα” σημαίνει καλλιέργεια και ανάπτυξη πνευματική, μόρφωση και παιδεία, κακοποιείται και συγχέεται με τις συνήθειες –κάποιου να ρουφάει ναργιλέ, άλλου να βάφει τα χέρια και τα πόδια του, άλλου να μην κουρεύεται ποτέ, άλλου να πλέκει σε κοτσίδες τις φαβορίτες του, άλλου να τρώει με τα χέρια…
Άλλη μία λέξη ”μεταποιημένη”, όπως το βραδινό μάξι φόρεμα που φόρεσες μόνο μια φορά σε κάποιο γάμο και για να μην πάει χαμένο, το κονταίνεις κι έχεις ένα ωραιότατο απογευματινό.
Μακάρι να φτάσει ο Πολιτισμός σε πολλές κοινωνίες για να είμαστε όλοι πιο ασφαλείς. Αλλά το να φανταζόμαστε ότι υπάρχουν πολλοί πολιτισμοί, είναι μόνο επικίνδυνο.
Ο Πολιτισμός είναι απ’ τη φύση του πολυφυλετικός αλλά, ως ένας, είναι αδύνατο να είναι και πολυ-πολιτισμικός.
Είναι ο Πολιτισμός τόπος ή τρόπος; Είναι δώρο που μπορεί κανείς να δεχτεί και να προσφέρει ή είναι έπαθλο που πρέπει κανείς συνεχώς να διεκδικεί; Είναι προοδευτική η κοινωνία που αποδέχεται ήθη κι έθιμα ως πολιτισμό και συνήθειες ως πνευματική καλλιέργεια ή μήπως είναι παγιδευμένη στο φαύλο κύκλο των φαύλων;
Φαύλος κύκλος είναι το σόφισμα στο οποίο χρησιμοποιείται ως απόδειξη, αυτό που πρέπει να αποδειχτεί. ”Επειδή είμαστε πολιτισμένοι, δεχόμαστε τα πάντα ως ”πολιτισμό”. ”Επειδή έχουμε κουλτούρα, τα θεωρούμε όλα ”κουλτούρα”.
Αλλά κανένας φαύλος κύκλος δεν έχει μεγάλο κύκλο ζωής.
Δημοκρατία δεν είναι το ”η πλειοψηφία κερδίζει” που έχει καταντήσει σήμερα, ούτε βέβαια το ”Δημοκρατία έχουμε, ό,τι θέλουμε κάνουμε”, όπως την εξευτελίζουν πολλοί.
Δημοκρατία είναι η πλειοψηφία των Πολιτών, δηλαδή αυτών που έχουν κατ’ αρχάς και κατ’ αρχήν δεσμευτεί να την υπερασπίζονται. Στη Δημοκρατία δικαίωμα ψήφου έχει μόνο ο Πολίτης, αυτός που έχει ορκιστεί ότι θα σκοτώσει με κάθε τρόπο όποιον την απειλήσει.
Είναι απλώς γελοίο το να διεκδικεί δικαίωμα στη δημοκρατική διαδικασία της ψηφοφορίας, αυτός που πιστεύει στη βασιλεία, στη δικτατορία ή στον κομμουνισμό.
Μόνο ελεύθεροι άνθρωποι μπορούν ν’ αποτελέσουν την Πόλη και στην Πόλη μόνο θα γεννηθεί η πνευματική καλλιέργεια -ή ”κουλτούρα”.
Γιατί τεντώθηκε η λέξη για να χωρέσει σχεδόν τα πάντα –”υλικός πολιτισμός”, ”μαζικός πολιτισμός”, ”πολιτισμός της ένδειας”, ”πολιτισμός της ενοχής”- και να χάσει το νόημα και μαζί την αξία της;
Διότι έπρεπε να χαθεί ο Πολίτης και μαζί του η Πόλις, τα δυο θεμέλια της δημοκρατίας. Να κλείσει η παρένθεση για να συνεχίσουν οι λίγοι ”λίγοι” να ανακατεύουν τον πολτό.
Η Πόλις, ο Πολίτης, ο Πολιτισμός και η επακόλουθη τους Δημοκρατία είναι οι χειρότεροι εχθροί αυτών των λίγων ”λίγων”. Κι επειδή είναι αδύνατο να διαγράψεις εντελώς κάτι που υπήρξε κι επειδή είναι παράλογο να εξοντώσεις αυτούς που χρειάζεσαι για να σε υπηρετούν, διατηρείς τις λέξεις κι απλώς στολίζεις το νόημα τους.
Έτσι, σήμερα, Πόλις είναι κάτι μεγαλύτερο απ’ το κωμόπολη, Πολίτης είναι ο οπαδός κάθε κόμματος, Πολιτισμός είναι όλα, αρκεί να μην είναι πολύ κοντά μας και Δημοκρατία είναι το δικαίωμα να διαλέγει ο καθένας το δικτάτορα του. Ενώ ο εξοστρακισμός, το θεμέλιο της Δημοκρατίας, θεωρείται σήμερα ως κάτι αρνητικό και το παρατσούκλι που μου ‘χουνε κολλήσει, το φιλότιμο, ενώ δεν είχε πάντα θετική σημασία, ”Κτήμα σκαιόν η φιλοτιμία”, ”Απολίτιστο απόκτημα η φιλοτιμία”, είπε ο Ηρόδοτος, σήμερα σημαίνει να εργάζεσαι χωρίς αμοιβή –από φιλότιμο– να δείχνεις ανοχή στον κλέφτη αντί να αντιδράσεις το ίδιο βίαια –από φιλότιμο.
Η εξορία, που κατεύναζε κάθε φανατισμό και δεν ήταν μη-αναστρέψιμη τιμωρία, αποφασισμένη δημοκρατικά, γινόταν απ’ όλους σεβαστή, διότι αυτό ήταν η Δημοκρατία που είχε προαποφασιστεί. Έκανες λάθος, φύγε τώρα κι όποτε σε χρειαστώ, θα σε ξαναφωνάξω. Αρχηγός ήταν ο Πολίτης, όχι ο πολιτικός.
Σμικρύνοντας το μέγεθος των εννοιών, σμικρύνεις τις προοπτικές του ανθρώπου. Δεν ακρωτηριάζεις μια γλώσσα σε μια νύχτα με καλό σκοπό. Αφαιρείς τις οξείες, τις δασείες και την περισπωμένη όχι για να κάνεις τη γλώσσα πιο βατή αλλά επειδή δεν έχεις κανένα να τη διδάξει.
Το Ισραήλ προσκαλεί μετανάστες απ’ όλον τον κόσμο –Εβραίους και μη- και τους μαθαίνει ένα αρχαίο ασφάβητο ενώ, με δεβασμό στην Αραβόφωνη μειοψηφία, προσθέτει ως δεύτερη επίσημη γλώσσα της χώρας την Αραβική.
Την όδια εποχή το μαϊμούνι-Έλληνας καταργεί το Ω κι αποποιείται το κύρος του που, είναι παγκόσμιο και πάνω από κάθε γλώσσα.
Με μια υπογραφή καλύπτεις τα κενά του εκπαιδευτικού σου συστήματος, με μια ακόμα υπογραφή χαρακτηρίζεις μια περιοχή ως αρχαιολογική ή δασική για να μην προδοθείς ότι είσαι ανίκανος να την προστατεύσεις.
Με μια υπογραφή πεζοδρομείς κεντρικούς δρόμους, χωρίς πρώτα να φροντίσεις για χώρους στάθμευσης, με μια υπογραφή απαγορεύεις το κάπνισμα, σίγουρος ότι όλα τα Ελληνόπουλα πάνε σε σχολεία με υπερσύγχρονες αθλητικές εγκαταστάσεις και θα βρουν άλλους τρόπους να εκτονωθούν.
Μία, δύο, τρεις τέσσερεις. Ούτε πέντε υπογραφές δε χρειάστηκες για να ενταχθείς στους … “προηγμένους” ενώ άλλοι χρειάζονται δεκαετίες για να φτιάξουν, λέει, “υποδομή”. Τι είναι η υποδομή μπροστά στην οικοδομή;
Όσο, όμως, κι αν παλεύουν οι βολεμένοι, “Δημοκρατία” θα σημαίνει πάντα Νους: όχι γνώση χωρίς σκέψη αλλά συνεχής αναζήτηση της γνώσης. Αυτός είναι ο τρόπος σκέψης που άλλαξε για πάντα τον κόσμο.
Ο Νους μόνο προβληματίζεται και ποτέ δεν ισχυρίζεται ότι γνωρίζει. Ο Νους δεν είναι συναίσθημα (:συνέπεια της λειτουργίας διαφόρων οργάνων και φυσιολογικών συστημάτων του οργανισμού), είναι απόφαση, δηλαδή, δράση κι όχι αντίδραση. ”Νους” σημαίνει να αξιοποιεί κανείς την ικανότητα του στη σκέψη.
Το καράβι, στο οποίο δεν αντιλαμβανόμαστε ότι είμαστε όλοι συνεπιβάτες, μπάζει από παλιά νερά και τώρα ακόμα μια φορά βουλιάζει.
Στα αμπάρια εσύ κι εγώ, με τα κουβαδάκια μας, προσπαθούμε να αδειάσουμε όσο περισσότερο νερό μπορούμε, μπας και σωθούμε.
Στο σαλόνι του επάνω καταστρώματος, οι ηττημένοι ανθυποκαμαρότοι αμφισβητούν έναν καπετάνιο εκλεγμένο δημοκρατικά.
Στα μεσαίο κατάστρωμα όλοι παρακολουθούν το τσίρκο των βραδινών υβρίσεων και κανείς μα κανείς δεν παίρνει μια βρεμένη σανίδα που, είναι κι η αποτελεσματικότερη θεραπεία κατά της κυτταρίτιδας.