Πέρασαν οι εορταστικές εκδηλώσεις για το έπος του 1940. Για την εορτή του Πολιούχου της πόλης μας Αγίου Μηνά. Για τα 40 χρόνια από την κοίμηση του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Κρήτης Κυρού Ευγενίου με βιογραφικό συμπληρωμένο και στολισμένο με την αγάπη και θυσία του για τους συνανθρώπους. Με τις θέσεις και τα κατορθώματά του κατά των Γερμανών κατακτητών.
Άξιος εκδηλώσεων, ιστορικής μνήμης είναι και ο εθνομάρτυρας, Αρχιμανδρίτης έφεδρος αξιωματικός Φώτιος Θεοδοσάκης, με καταγωγή από φτωχή οικογένεια του Μεραμβέλλου. Στο Οικουμενικό Πατριαρχείο χειροτονήθηκε διάκονος και στην Αθήνα Αρχιμανδρίτης από τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο.
Ο τότε Μητροπολίτης Κρήτης Διονύσιος παρακάλεσε τον μεν Αρχιεπίσκοπο Αθηνών να επιτρέψει τη μετακίνηση του Αρχιμανδρίτη στην Κρήτη, τον δε Αρχιμανδρίτη να δεχτεί την πρόταση. Εκείνος, με υπακοή ήρθε στην Κρήτη. Στο Ηράκλειο ανέπτυξε έντονη κοινωνική δράση. Έγινε αγαπητός και σεβαστός σε κάθε γειτονιά της πόλης.
Η γερμανική εισβολή στην Κρήτη (20-5-1941) τον βρήκε στην πρώτη γραμμή μεταξύ των πρώτων. Είχε επίλεκτη μονάδα αγωνιστών. Από την πρώτη μέρα της “Μάχης του Ηρακλείου” αναδείχτηκε ήρωας της Εκκλησίας της Κρήτης. Μεγάλη επιτυχία είχε η ομάδα του τη δεύτερη μέρα. Αιχμαλώτισε 7 Γερμανούς και τους παρέδωσε με τον όρο να μην τους πειράξουν.
Η αυξημένη ομάδα του Φωτίου εξουδετέρωσε την τέταρτη μέρα ομάδα Γερμανών μέσα σ’ ένα σπήλαιο. Παραδόθηκαν μόνο όταν ο Φώτιος τους έδωσε το λόγο της τιμής και ιεροσύνης του πως δεν θα τους πειράξει κανείς. Μεταξύ των Γερμανών ήταν και ένας τραυματίας.
Ο ίδιος ο Φώτιος τον περιποιήθηκε επιδέσας τα τραύματά του. Τέσσερις μέρες μετά τη συνθηκολόγηση του Ηρακλείου, 4 Ιουνίου 1941, απόσπασμα Γερμανών παγίδευσε και αιχμαλώτισε όλους τους Σκαλανιώτες. Μεταξύ αυτών ο Φώτιος και τρεις σύντροφοί του.
Την επομένη, ύστερα από φριχτά βασανιστήρια, τους εκτέλεσαν στο νεκροταφείο μπροστά στους κατοίκους. Από τους 4 συλληφθέντες γλίτωσε ο Χατζάκης. Τον Φώτιο και τους συντρόφους του αναγνώρισε και υπέδειξε ο τραυματίας Γερμανός που είχαν περιποιηθεί.
Τα οστά του Αρχιμανδρίτη Φώτιου Θεοδοσάκη βρίσκονται κάτω από την Αγία Τράπεζα του Ιερού Μητροπολιτικού Ναού Αγίου Μηνά. Όταν ο υποφαινόμενος ήταν πρόεδρος του Παγκρήτιου Συνδέσμου Θεολόγων και ύστερα από ομόφωνη απόφαση του Δ.Σ., κινήθηκε η διαδικασία να στηθεί προτομή στο θρυλικό ήρωα. Ο χώρος που συζητήθηκε με τη σύμφωνη απόφαση του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου του Ιερού Ναού Αγίου Μηνά ήταν ο περίβολος χώρος του ναού, νοτιοανατολικά.
Ο Σύνδεσμος των Εφέδρων Αξιωματικών Ν. Ηρακλείου προγραμμάτισε και πραγματοποίησε εκδηλώσεις τιμής και μνήμης για τη “Μάχη της Κρήτης” και τον έφεδρο αξιωματικό Φώτιο Θεοδοσάκη (22-5-2011). Προσκεκλημένος ήταν και ο αδερφικός μου φίλος Μακαριστός Πέτρας και Χερρονήσου Κυρός Νεκτάριος. Στην απάντησή του έγραφε για τον ήρωμα της πίστης και πατρίδας:
“Είναι άξιο και δίκαιο να τιμάται ο απαράμιλλος εθνομάρτυρας Φώτιος Θεοδοσάκης.
Είναι από τους διαπρεπέστερους κληρικούς του Ιερού Καταλόγου, που τίμησε τον Ιερό Κλήρο, τον τόπο μας με το ηρωικό “παρών” που έδωσε σε δίσεκτους χρόνους. Η Εκκλησία της Κρήτης σεμνύνεται για τον χαρισματούχο, ευπατρίδη κληρικό της”.
Και συνεχίζει ο Μακαριστός: “Θεωρώ επιβεβλημένο χρέος έστω και αργά, να στηθεί ανδριάντας σε περίοπτη θέση, όπου αποφασιστεί, για να τιμηθεί η μνήμη του και γενικότερα η προσφορά του Ιερού Κλήρου, που συνθέτει μια από τις πιο φωτεινές σελίδες ευψυχίας και φιλοπατρίας στους αγώνες για την ελευθερία του Γένους μας. Είμαι δίπλα σε ό,τι μου ζητηθεί”.
Ύστερα από πολλές διαβουλεύσεις ο Δήμος Ηρακλείου ανέλαβε να χρηματοδοτήσει το προβλεπόμενο έργο με δέκα χιλ. ευρώ (10.000). Ο γλύπτης Χαράλαμπος Χρηστάκης, ανάδοχος του έργου παρουσίασε στους ενδιαφερόμενους τα σχέδια, τη δαπάνη και την αναλυτική και τεχνική περιγραφή της προτομής:
- Η προτομή θα κατασκευαστεί από ορείχαλκο με κλίμακα 1:1.10 και θα είναι πατιναρισμένη στο χρώμα του χαλκού και του σιδήρου.
- Η βάση της προτομής θα είναι από λαξευμένο μπετόν σε χρώμα βαθύ πράσινο του χαλκού, με διάφορα νούμερα πέτρας ίδιου χρώματος. Στη μέση της βάσης θα είναι τα γράμματα εσώγλυφα και πιο κάτω θα τοποθετηθεί ανάγλυφη ορειχάλκινη πλάκα με παράσταση από τη “Μάχη της Κρήτης”.
- Ο περιβάλλων χώρος της βάσης θα είναι κυκλικός με διάμετρο 3 μέτρα. Μπροστά θα είναι ανοιχτός και τα υπόλοιπα μέρη καλυμμένα με μικρούς βράχους και αρωματικά φυτά της Κρήτης.
Η δαπάνη για την κατασκευή του έργου ήταν έξι χιλ. ευρώ (6.000) για την προτομή και 6.000 για τη βάση. Σύνολο 12.000 ευρώ. Ο Δήμος είχε εγκρίνει 10.000 ευρώ. Τα υπόλοιπα ήσαν δικά μας. Η οικονομική κρίση έφερε τα πάνω κάτω. Το έργο ματαιώθηκε προσωρινά και συνεχίζει μέχρι σήμερα. Η τοπική μας Εκκλησία ας ενδιαφερθεί για το έργο. Ο Δήμος Ηρακλείου ας πραγματοποιήσει τη χρονίζουσα απόφασή του. Η Περιφέρεια Κρήτης μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά. Ο λαός της Κρήτης θα χειροκροτήσει τον Αρχιεπίσκοπο κ. Ειρηναίο. Τον περιφερειάρχη κ. Αρναουτάκη και τον δήμαρχο Ηρακλείου κ. Λαμπρινό, όταν κατασκευαστεί το έργο. Είναι καιρός να τιμηθεί ένας θρυλικός ήρωας της πίστης και πατρίδας.
Δεν είναι τιμή για την Κρήτη μας, τα οστά ενός ήρωα “από τους διαπρεπεστέρους κληρικούς του Ιερού Καταλόγου” να είναι ξεχασμένα κάτω από την Αγία Τράπεζα του Ι. Ναού Αγίου Μηνά.
Δεν είναι τιμή για την Ηρωοτόκο και Αγιοτόκο Κρήτης μας να είναι ξεχασμένος ο Φ. Θεοδοσάκης.