Αρχές του Φλεβάρη του 1945. Ογδόντα χρόνια πριν, όταν οι Αθηναίοι πληροφορούνται από τις εφημερίδες, ότι στην Βάρη, στην έπαυλη του βιομήχανου Κανελλόπουλου, πρόκειται να γίνει μια σημαντική συνάντηση εκπροσώπων, τόσο της κυβέρνησης, όσο και στελεχών του ΕΛΑΣ.
Πολλές οι ελπίδες για μια ειρηνική διευθέτηση, αφού κανένας δεν θέλει το αιματοκύλισμα. Ο λαός έχει κουραστεί. Τόσα και τόσα πέρασαν οι άνθρωποι στο διάστημα της Γερμανικής Κατοχής και δεν αντέχει άλλες περιπέτειες.
Πολλοί είναι εκείνοι που έχουν πληροφορηθεί ότι σύντομα πρόκειται να αρθεί ο στρατιωτικός νόμος. Η πείνα εξακολουθεί. Το λάδι το μοιράζουν με το δελτίο, όπως και τ’ άλλα τρόφιμα. Η αγορά δεν έχει ακόμα βρει τον κανονικό της ρυθμό. Οι δρόμοι της πρωτεύουσας είναι γεμάτοι ερείπια και σκουπίδια.
Η Ούνρα αρχίζει το έργο της, αναλαμβάνοντας υπηρεσίες άρτου, φαρμάκων και ιματισμού που μέχρι τότε διαχειριζόταν ο Ερυθρός Σταυρός. Αναμένονται καραβιές με τα εφόδια που προαναφέραμε, αφού βρίσκονται καθ’ οδόν από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής προς την χώρα μας.
Βέβαια η Αθήνα έχει απελευθερωθεί και από την 18η Οκτωβρίου του 1944 κυματίζει στην Ακρόπολη, η ελληνική σημαία. Όμως κάποιοι Γερμανοί έχουν παραμείνει τόσο στην Κρήτη, όσο και στα νησιά της Μήλου και της Μυτιλήνης αποκλεισμένοι.
Στο νησί μας αρπάζουν τρόφιμα, γιατί τα δικά τους έχουν εξαντληθεί. Υπολογίζονται ότι είναι 15.000 και βρίσκονται μεταξύ του αεροδρομίου Μάλεμε και του κόλπου της Γεωργιούπολης.
Δεν έχουν καμία επικοινωνία, αντίθετα έχουν βαρύ οπλισμό και τα πολεμοφόδιά της έχουν αρχίσει να τελειώνουν. Ζήτημα είναι να καταφθάνει κάθε εβδομάδα από την Γερμανία ένα αεροπλάνο, μεταφέροντας την αλληλογραφία. Παρόλα αυτά, χαράς ευαγγέλια με τις νέες διανομές τροφίμων. Αρχές του Φλεβάρη μοιράζονται σε μεγάλες ποσότητες ρέγγες. Σε κάθε άτομο αντιστοιχεί μία οκά. Οι Αθηναίοι τις τρώνε με βουλιμία.
Λέγεται ότι είναι και θρεπτικές, αφού έχουν πολλές βιταμίνες που τις έχει ανάγκη ο ταλαιπωρημένος λαός. Επίσης αναγγέλλεται ότι θα καταφθάσουν και μεγάλες ποσότητες μπακαλιάρου.
Μια σπουδαία τροφή για πολλούς και στο κάθε άτομο θα μοιραστεί μιάμιση οκά. Τι ήταν όμως η Ούνρα που προΐστατο όλων αυτών των διανομών; Πρόκειται για έναν οργανισμό που ιδρύθηκε το 1943 και σκοπό έχει να προγραμματίζει, να συντονίζει, να διαχειρίζεται και να μεριμνά για την διαχείριση μέτρων περίθαλψης, όπως η σίτιση, η ένδυση, τα καύσιμα, η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και άλλες υπηρεσίες. Έδρα ήταν η Νέα Υόρκη.
Σύμφωνα με ένα περιστατικό που έγινε τέτοιες μέρες στο θέατρο ΡΕΞ των Αθηνών μεταξύ μιας νεαρής ηθοποιού και τη μεγάλης πρωταγωνίστριας του θεάτρου Μαρίας Κοτοπούλη, η κορυφαία ηθοποιός είχε άλλη εντύπωση για την Ούνρα και την ερμήνευε με διαφορετικό τρόπο… Η νεαρή ηθοποιός κάθε βράδυ πήγαινε στην παράσταση με διαφορετικό καινούργιο φόρεμα.
Κάθε φορά η Κοτοπούλη που την ρωτούσε, εισέπραττε και την απάντηση: «Από την Ούνρα προέρχεται».
Ύστερα από λίγες ημέρες πάλι με καινούργιο φόρεμα η νέα ηθοποιός έκανε την εμφάνισή της και η Κοτοπούλη την ρώτησε για να πάρει την απάντηση «είναι της Ούνρα κυρία Μαρίκα». Φυσικά τότε δεν κρατήθηκε η Κοτοπούλη και της είπε: «Άκουσε κοπέλα μου. Εμείς την Ούνρα στα νιάτα μας την λέγαμε…»!
Φυσικά η νεαρή κοπέλα έβαλε κάτω το κεφάλι, χωρίς να αρθρώσει λέξη, αφού τα φορέματά της, της τα χάριζε ένας νεόπλουτος εραστής της.
Έτσι λοιπόν τα δέματα ιματισμού της Ούνρα χρησιμοποιήθηκαν και για την απόκρυψη παράνομων ερωτικών δεσμών ή νεοπλουτίστικων εμφανίσεων που ήταν επόμενο να σχολιάζονται από τον λαό εκείνη τη δύσκολη περίοδο των μεγάλων στερήσεων, της φτώχειας και της ανεργίας.
Η Ούνρα δεν άφησε αβοήθητη και την πόλη μας, όπως μας πληροφορεί στο πολύ ενδιαφέρον πόνημά της η κυρία Μαρία Πεπονάκη-Κιούλπαλη με τίτλο: Κατόπιν εορτής, σε επιμέλεια της φιλολόγου Λιάνας Περράκη.
Η αξιοσέβαστη κυρία Μαρία, μας μεταφέρει στην υπεύθυνη υπηρεσία που στεγαζόταν στο ισόγειο της Νομαρχίας, αριστερά από το άγαλμα Δασκαλογιάννη, εκεί όπου ήταν και το ΚΤΕΛ λεωφορείων, για Μάλια και Οροπέδιο Λασιθίου. Εκεί στον εφοδιασμό, όπως έλεγαν το γραφείο που μοίραζε αγαθά, αλλά και κουπόνια.
Τα κουπόνια μοιράζονταν ανάλογα με τα μέλη της οικογένειας και όπως μας περιγράφει η κυρία Μαρία, μ’ αυτά παίρναμε από την ενορία μας γάλατα, κονσέρβες, ζάχαρη, αλεύρι αλλά και ψωμί, ανάλογα από το φούρνο της επιλογής του καθενός. Τέτοιες μέρες… στην πόλη μας! Θα κλείσω την σημερινή μου αναφορά μ’ ένα απόσπασμα του προαναφερόμενου βιβλίου της αγαπημένης μας κυρίας Μαρίας.
Ο τίτλος του: Ήρθε πάλι… Αλεύρι!, στο οποίο αναφέρονται τα εξής: «α τσουβάλια που περιείχαν το αλεύρι της Ούνρα ήταν άσπρα, υφασμάτινα και γράφανε πάνω ψιλά γράμματα, που δεν μπορούσαν εύκολα να τα διαβάσεις.
Με μεγάλα όμως και καθαρά γράμματα έγραφαν στο κάτω μέρος Η.Π.Α. Σχετική είναι η παρακάτω ιστορία. Συναντιούνται δύο φίλοι από το χωριό στο Ηράκλειο και κουβεντιάζουν μεταξύ τους.
Ξαφνικά, διακόπτει ο ένας και λέει: Μπρε συ Μανόλη, ήντα δα πει κοντό εκείονέ το Η.Π.Α. απού γράφουνε τα τσουβάλια, απούνται πάνω στο κάρο;
Ντα δε γκατέχεις Σήφη, ήντα δα πει; Ήρθε πάλι… Αλεύρι».