Εκείνο που χάθηκε στις πόλεις είναι ο χαιρετισμός όλων των χωριανών, όταν συναντιούνταν και οι αποσπερίδες, όπου τα μικρά παιδιά με τα αινίγματα και τις αποσιωπήσεις μάθαιναν τα μυστικά του κόσμου. Στην πόλη ακόμα και στην ίδια πολυκατοικία συνυπάρχουν άγνωστοι. Έτσι η έκπληξή μου πριν από χρόνια ήταν μεγάλη, όταν στο διπλανό σπίτι ήρθε ένα νέο ζευγάρι με ένα μικρό παιδί και με χαμογελαστό πρόσωπο μας χαιρέτισαν.
Στα χρόνια αυτά εγώ πήγα μια φορά στο σπίτι τους για να τους δώσω ένα βιβλίο με τις ενετικές λέξεις που σώζονται ακόμη στην κρητική διάλεκτο, ο σύζυγος είναι Ιταλός, και εκείνη ήρθε στο δικό μου για να μου χαρίσει ένα βιβλίο διηγημάτων που είχε γράψει. Ανταλλάσσαμε όλα αυτά τα χρόνια σπασμένες λέξεις και ήξερα ότι ήταν συνάδελφος και δίδασκε γαλλική γλώσσα.
Εντυπωσιάστηκα όταν άρχισα να διαβάζω τα διηγήματα, γιατί καθένα άνοιγε ένα παράθυρο σε μία άγνωστη θέα. Το διήγημα είναι δύσκολο είδος, γι’ αυτό δεν ευδοκίμησε στην Ελλάδα, αν εξαιρέσουμε παλιότερα τον Παπαδιαμάντη και τον Βιζυηνό και μεταπολεμικά ελάχιστους. Οι λέξεις είναι ακριβές. Ό,τι σε ένα μυθιστόρημα λέγεται σε μια σελίδα, στο διήγημα αρκεί μια λέξη ή ένα επιφώνημα. Απαιτείται ακρίβεια και αφαίρεση.
Τίτλος του βιβλίου είναι «Η Αλεξάνδρεια δεν είναι πια εκεί», συγγραφέας του η Ιωάννα Παπασιδέρη από τις εκδόσεις «βακχικόν». Η κυρία Παπασιδέρη γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια, σπούδασε γαλλική φιλολογία στην Αθήνα και επιστήμες αγωγής στη Γαλλία. Μιλά και γράφει πέντε γλώσσες και μεταφράζει λογοτεχνία από τα αραβικά.
Είναι το πρώτο της βιβλίο και εμπεριέχει 34 μικρά διηγήματα. Καθένα έχει το δικό του ύφος και έκφραση και ίσως στην ανάπτυξή του θα μπορούσε να είναι ένα άρτιο μυθιστόρημα. Φυσικά αντίθετα με τον τίτλο η Αλεξάνδρεια είναι εκεί, όχι μόνο γιατί κάποιοι στίχοι του Καβάφη ενσωματώνονται, αλλά επειδή στα περισσότερα διηγήματα είναι φανερή η καβαφική ειρωνεία ως αποστασιοποίηση από τα δρώμενα, αλλά και η θεατρικότητα που στα ποιήματά του είναι ο κύριος τρόπος ανάπτυξής τους.
Άλλωστε και η ευτυχία είναι στιγμές ζωής, όπως και η απόλαυση του αναγνώστη. Στο πρώτο διήγημα «Αλεξανδρινοί δανδήδες» σε τρεις σελίδες δίδεται η κοινωνική σύνθεση της Αλεξάνδρειας που ο Λώρενς Ντάρρελ χρειάστηκε τέσσερις τόμους στο εξαιρετικό του «Αλεξανδρινό κουαρτέτο» για να μας περιγράψει.
Η Αλεξάνδρεια με τον κοσμοπολιτισμό, την πολυγλωσσία, τους εκλεκτούς και τους υπηρέτες. Στο διήγημα «Δοτικότητα» μια μοναχική γυναίκα κάποιας ηλικίας αναλογίζεται τη ζωή της με αρκετές αμφισβητήσεις και καταλήγει «Δε γεμίζει με λόγια αυτό το κενό. Μόνο με στιγμές που δημιουργούν αόρατες κλωστές. Οι κλωστές κάνουν νήμα κι αυτό μαλλί ζεστό που σκεπάζει και ζεσταίνει. Για να διεκδικήσω αυτή τη ζεστασιά έπρεπε πρώτα να τη δώσω εγώ». Σε άλλο διήγημα ένα τραγικό ζευγάρι καταλήγει στο κρεβάτι.
Το βράδυ εκείνη να διαβάζει το «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο» του Προυστ, ένα μυθιστόρημα ποταμός, και εκείνος να σχεδιάζει την επόμενη επαγγελματική κίνηση.
Επισημαίνω απλώς τα εξαιρετικά διηγήματα, όπου σε ένα λεωφορείο στη Γαλλία εισβάλλουν νεαροί Άραβες οργισμένοι και μια έγκυος τούς μιλά αραβικά και τους ηρεμεί. Και ένα άλλο όπου μια Κύπρια στο σαλόνι ενός ιατρείου με τη φλυαρία της όσοι περιμένουν να εξεταστούν ξεχνούν την αρρώστια τους και λυτρώνονται, όταν φεύγει.
Εύχομαι στην Ιωάννα καλοτάξιδο το βιβλίο της που έχει να δώσει πλούσια απόλαυση στους αναγνώστες και σε εμένα επέτρεψε να γνωρίσω την αρετή και το ταλέντο μιας κυρίας που τόσα χρόνια σε διπλανά σπίτια υποπτευόμουν, αλλά δε γνώριζα.