Πρόσφατα ψηφίστηκε ο νόμος για το δομημένο περιβάλλον. Πρόκειται για ένα νόμο που αντιμετωπίζει πολλές ανεπάρκειες προηγούμενων νομοθετικών ρυθμίσεων, ανοίγοντας το δρόμο για την τακτοποίηση αυθαίρετων κτισμάτων και την άρση της «πολιτικής ομηρείας» των ιδιοκτητών τους.
Ωστόσο, για μερίδα πολιτών του Ηρακλείου υπάρχει ο κίνδυνος αποκλεισμού από τις ευνοϊκές ρυθμίσεις του νέου νόμου, επειδή η τακτοποίηση των αυθαιρέτων κτισμάτων προσκρούει στο ιδιοκτησιακό καθεστώς των εξ αδιαιρέτου ιδιοκτησιών.
Το πρόβλημα των εξ αδιαιρέτου ιδιοκτησιών, που εντονότερα εμφανίζεται στον ευρύτερο αστικό ιστό Ηρακλείου, δεν αφορά μόνο το Ηράκλειο, ούτε εμφανίστηκε χθες. Πρόκειται για πρόβλημα που ιστορικά απορρέει από την εγκατάσταση των προσφύγων στην πατρίδα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και τους όρους με τους οποίους η Πολιτεία χορήγησε σ’ αυτούς τους ανθρώπους τις αποκαλούμενες «προσφυγικές» περιουσίες. Άρα το «εξ αδιαιρέτου» ιδιοκτησιακό καθεστώς ταλανίζει την Ελληνική κοινωνία εδώ και δεκαετίες και ειδικά στο Ηράκλειο, φτάνει να αφορά ακόμα και ολόκληρες συνοικίες της αναπτυσσόμενης πόλης.
Οι προηγούμενες κυβερνήσεις, όπως και σε πολλά άλλα προβλήματα (παλιά μου τέχνη κόσκινο), επέλεξαν να κρύψουν το πρόβλημα «κάτω από το χαλί», αδιαφορώντας ως ένα βαθμό για τα προβλήματα των συμπολιτών μας. Για την Αριστερά, ωστόσο, είναι πρόκληση η αντιμετώπιση στην πορεία για την οριστική επίλυση του προβλήματος.
Ο σεβασμός στους συμπολίτες μας επιβάλλει να τελειώνουμε οριστικά με ρουσφετολογικές και πελατειακές αντιλήψεις του παρελθόντος. Δεν επιτρέπεται να κρύψουμε ή να κρυφτούμε πίσω από το πρόβλημα. Επιβάλλεται να το λύσουμε. Προς αυτήν την κατεύθυνση έχουμε τώρα υποχρέωση να στραφούμε και να εντείνουμε την προσπάθεια.
Ορισμένες προτάσεις που ακολουθούν, διαμορφώθηκαν κατά τη διαβούλευση του νόμου για το δομημένο περιβάλλον, ενώ κάποιες από αυτές, δοκιμασμένες στην πράξη, δεν κατέπεσαν μέχρι σήμερα στο ΣτΕ. Πρόκειται για προτάσεις που διευκολύνουν τους εξ αδιαιρέτου ιδιοκτήτες αυθαιρέτων κτισμάτων να τα τακτοποιήσουν και βρίσκονται στην κατεύθυνση της οριστικής νομικής αντιμετώπισης του προβλήματος. Πιο συγκεκριμένα:
Ο αποδεδειγμένα πάνω από ένα μεγάλο χρονικό διάστημα (άνω της δεκαετίας) νομέας και κάτοχος αυθαίρετου κτίσματος να μπορεί να υπαχθεί στο νόμο για το δομημένο περιβάλλον.
Ο πραγματικός νομέας και κάτοχος αυθαίρετου κτίσματος χωρίς τίτλους ιδιοκτησίας να μπορεί επίσης να υπαχθεί στον νέο νόμο.
Παροχή δυνατότητας σύστασης σε μεγάλη ιδιοκτησία με βάση το συμβολαιογραφικό προσύμφωνο εκ του οποίου να τεκμαίρεται ότι το αυτοτελές ή τα αυτοτελή οικοδομήματα με την κατάρτιση της οριστικής συστάσεως διηρημένων ιδιοκτησιών θα περιέλθουν εις την κυριότητά του.
Τακτοποίηση με βάση τον τρόπο αποπληρωμής του ΕΝ.Φ.Ι.Α.
Διαβούλευση επί των εξ αδιαιρέτου με τη συμμετοχή των συναρμόδιων Υπουργείων Περιβάλλοντος, Δικαιοσύνης, Οικονομικών για το θέμα, αλλά και των Συμβολαιογραφικών και Δικηγορικών Συλλόγων (που όλο το προηγούμενο διάστημα συνέβαλαν γόνιμα με τις παρατηρήσεις τους).
Τόσο για τα κτίσματα εντός όσο και εκτός σχεδίου, η τακτοποίηση για τα εξ αδιαιρέτου να μη διαφέρει από τα υπόλοιπα κτίσματα, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από τον νόμο.
Προφανώς, ο νόμος για το δομημένο περιβάλλον δεν θα μπορούσε να αντιμετωπίσει το ιδιοκτησιακό καθεστώς, αφού δεν ασχολείται με ιδιοκτησιακά θέματα. Το ίδιο προφανές είναι ότι δεν πρέπει να αποκλειστούν συμπολίτες μας από τις ευεργετικές διατάξεις του νόμου στο όνομα όποιων προβλημάτων ιδιοκτησίας. Προφανές επίσης είναι ότι η Αριστερά είναι έξω από κάθε λογής πελατειακές ή ρουσφετολογικές αντιλήψεις και στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργεί το εξ αδιαιρέτου ιδιοκτησιακό καθεστώς.
Η οξύτητα του προβλήματος, η συμμετοχή στη διαβούλευση που προηγήθηκε και η πολιτική βούληση της κυβέρνησης με κάνουν να πιστεύω ότι βρισκόμαστε πιο κοντά στην οριστική επίλυσή του. Σίγουρα, άμεσα, με τις εγκυκλίους του Υπουργείου Περιβάλλοντος μπορούμε να διευκολύνουμε την συμμετοχή των ιδιοκτητών εξ αδιαιρέτου αυθαιρέτων κτισμάτων στην τακτοποίησή τους, έτσι ώστε να τύχουν και αυτοί των ευεργετικών διατάξεων του νέου νόμου.
Με την ψήφιση του νομοσχεδίου του Υπουργείου Περιβάλλοντος γυρνάμε σελίδα. Με την επίγνωση ότι ένα χωροταξικό νομοσχέδιο ή ένα νομοσχέδιο τακτοποίησης αυθαιρέτων δεν μπορεί να απαντήσει στα ιδιοκτησιακά προβλήματα, αλλά και την επίγνωση ότι ο νόμος δίνει ισχυρά κίνητρα για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων ως έμμεσα, και ένας ισχυρός νόμος, για να συμφιλιωθούν οικογένειες και υπερβούν εμπόδια, είναι μονόδρομος να υπερβούμε τα τείχη του παρελθόντος.
Με τον νέο νόμο η Κοινωνία, η Πολιτεία και όλα τα συναρμόδια Υπουργεία έχουν ένα σημαντικό όπλο στα χέρια τους για το θέμα των εξ αδιαιρέτου ιδιοκτησιών, στην κατεύθυνση της οριστικής επίλυσης του χρονίζοντος και δύσκολου αυτού προβλήματος.
*Ο Νίκος Ε. Ηγουμενίδης είναι βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ στο Ηράκλειο