«Κι αν σου μιλώ με παραμύθια και παραβολές, είναι γιατί τ’ ακούς γλυκύτερα», λέει κάπου στον «τελευταίο σταθμό» του ο Σεφέρης. Τα τελευταία εικοσιτετράωρα την ευρωπαϊκή αλλά και τη διεθνή διπλωματική επικαιρότητα μονοπωλούν εκατοντάδες αναλύσεις της ομιλίας του Αμερικανού αντιπροέδρου Τζέι Ντι Βανς στο Μόναχο.
Βαθυστόχαστοι και βυσσόφρωνες αναλυτές του ευρωπαϊκού κατεστημένου και της ευρωπαϊκής πολιτικής οστεοπόρωσης αναζητούν πίσω από τις λέξεις του Αμερικανού απεσταλμένου, μια αναδυόμενη αυτοκρατορία του κακού που ξεπουλά ξετσίπωτα, κατά την άποψή τους, πλέον, τη Γηραιά Ήπειρο.
Στο ίδιο μήκος κύματος και όλοι οι ηγέτες, οι κυβερνήσεις και οι υψηλοί αξιωματούχοι της ΕΕ. Λίγο πολύ η Ευρώπη, πιστεύουν, βρίσκεται ενώπιον μιας ασύμμετρης απειλής από την ίδια τη σύμμαχό τους παγκόσμια υπερδύναμη.
Δεν έχει σημασία να αναπαραχθούν εδώ οι απόψεις και οι πικρές αλήθειες που διατύπωσε ενώπιον των ευρωπαίων ηγετών ο Νο 2 Αμερικανός αξιωματούχος· είναι λίγο πολύ γνωστές από την ειδησεογραφία.
Το συναρπαστικό αρχαιοελληνικό μύθο της αρπαγής της βασιλοπούλας Ευρώπης από τον Δία στις ακτές της Φοινίκης, που μεταμορφωμένος σε κατάλευκο ταύρο την οδήγησε στην Κρήτη, μας τον περιγράφει με εκπληκτική παραστατικότητα ο Λουκιανός στους διαλόγους του με τις θαλάσσιες θεότητες, (διάλογος Ζεφύρου μετά του Νότου).
«Ευθύς αμέσως» γράφει ο Λουκιανός, «η θάλασσα έγινε ακύμαντη· απέραντη μπουνάτσα απλώθηκε, όλοι οι άνεμοι ησύχασαν και σαν θεατές παρακολουθούσαν τα γινόμενα!
Μικροί παριπτάμενοι έρωτες πάνω από το νερό που ίσα-ίσα το ακουμπούσαν κρατώντας αναμμένες δάδες έψελναν τον υμέναιο. Αλλά και οι Νηρηίδες που είχαν ανέβει από το βυθό ημίγυμνες και ιππεύουσες πάνω σε δελφίνια χειροκροτώντας οι περισσότερες, συνόδευαν εκατέρωθεν τη γαμήλια πομπή. Όλες οι επίλοιπες θαλάσσιες θεότητες, όσων η όψη δεν ήταν φοβερή, συμπλήρωναν το σκηνικό χορεύοντας γύρω από την κόρη.
Ο Ποσειδώνας (…μιλημένος κι αυτός) καθήμενος σε άρμα και έχοντας δίπλα του την Αμφιτρίτη προπορευόταν και με χαρά άνοιγε δρόμο στον αδερφό του γαμπρό! Δύο Τρίτωνες κρατούσαν την Αφροδίτη καθισμένη μέσα σε ένα τεράστιο κοχύλι και εκείνη ράντιζε με άνθη τη νύφη».
Και η κορασίδα Ευρώπη ιππεύουσα με τον αραχνοΰφαντο χιτώνα της και τη μακριά κόμη της να ανεμίζει πάνω στη ράχη του κατάλευκου ταύρου που την ξεγέλασε, καθώς αυτός δρασκέλιζε τα κύματα, κοίταζε πάντα πίσω της!
Η ματιά της βασιλοπούλας χωρίς να το καταλάβει η ίδια, θα στοίχειωνε σημειολογικά την υπόσταση της, χιλιάδες χρόνια μετά!
Αυτά συνέβαιναν από τη Φοινίκη μέχρι και την Κρήτη. Κι όταν πλέον φτάσανε στο νησί, ο ταύρος είχε εξαφανιστεί και είχε απομείνει ο Δίας που κρατώντας από το χέρι τη νεαρή κόρη την οδήγησε στο Δικταίο Σπήλαιο.
Και η Ευρώπη πλέον «ερυθριώσα και κάτω νεύουσαν, ενόει τώρα προς ποίον σκοπόν ωδηγείτο». Έτσι έγιναν τα πράματα, μας περιγράφει με συναρπαστικό τρόπο ο Λουκιανός στους διαλόγους του με τις θαλάσσιες θεότητες.
Εμπνευσμένοι μέσα από αυτόν τον συναρπαστικό μύθο της αρπαγής της Ευρώπης, οι αγιονικολιώτες εικαστικοί δημιουργοί Νίκος & Παντελής Σωτηριάδης δημιούργησαν μια εικαστική σύνθεση από σφυρήλατο ανοξείδωτο χάλυβα και πρασινογάλανο γυαλί, δώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης της Κρήτης προς το Ευρωκοινοβούλιο, που από τον Οκτώβριο του 2005 «δόσις ολίγη τε, φίλη τε» κοσμεί την είσοδό του από τη Λεωφόρο του προέδρου Robert Schuman.
Σε καιρούς δίσεχτους για την ευρωπαϊκή και τη διεθνή πραγματικότητα, σε μέρες οδύνης για την γηραιά ήπειρο που σχεδόν από τη σύστασή της πριν από επτά δεκαετίες δοκιμάζονται τα θεμέλια της ίδιας της ιδέας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και που διαρκώς από το πρόσφατο παρελθόν αναζητούνταν νέοι δρόμοι και βηματισμοί για τη θέση της ενιαίας Ευρώπης στον Κόσμο, ένας δημοφιλής αρχαιοελληνικός μύθος μέσα από τους εικαστικούς δρόμους, ακριβώς μπροστά από το σπίτι της εξακολουθεί να τη στοιχειώνει και να της θυμίζει για μια εικοσαετία, ότι δεν μπορεί να κοιτάζει πλέον πίσω.
Ο αείμνηστος Νίκος Σωτηριάδης επέλεξε, προφητικά ίσως, την Ευρώπη να κοιτάζει προς τα πίσω με την πλάτη της στραμμένη προς τη φορά κίνησης του ταύρου, και ο ταύρος με μια αγωνιώδη τρυφερότητα να στρέφει το κεφάλι και να νοιάζεται για την ισορροπία και την ευστάθεια της αγαπημένης του!
Η πιο επίκαιρη, λυρική, σαρκαστική, λεπτή και βαθιά εικαστική απόδοση του εκτροχιασμού της Ε.Ε. από τις αξίες και τις αρχές που ενέπνευσαν τη δημιουργία της, μέσα στο ίδιο της το σπίτι!
Οι γνωστές πικρές αλήθειες του Αμερικανού αντιπροέδρου Τζέι Ντι Βανς στο Μόναχο, δεν είναι άγνωστες επισημάνσεις. Είναι γνωστές διαπιστώσεις των ίδιων των ευρωπαϊκών ηγεσιών κατά καιρούς που παραμένουν απλά άτολμη κριτική των σημερινών νευροπαραλυτικών θεσμών της και που απέχουν από το βηματισμό των ευρωπαϊκών κοινωνιών και της διαμορφωμένης διεθνούς πραγματικότητας ασφάλειας και οικονομίας.
Προς τι άραγε αυτή η συλλογική ευρωπαϊκή παράκρουση και εκνευρισμός; Γιατί οι πέραν του Ατλαντικού σύμμαχοι δεν τους χαϊδεύουν πια τα αυτιά τους όπως τους είχαν συνηθίσει ή γιατί, όντας «μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα», άκουσαν γνωστά πράγματα από έναν Αμερικανό, που οι ίδιοι σε εξάψεις ειλικρίνειας και αυτοκριτικής απλά περιορίζονται να τα λένε μεταξύ τους;
Η ανεκλάλητη παρακμή που σαρώνει σήμερα την Ευρώπη, τους πολιτικούς θεσμούς της και τις αξίες του ευρωπαϊκού πολιτισμού ίσως είναι παροιμιώδης και απειλεί πλέον την ίδια την υπόστασή της όπως τις παλιές αυτοκρατορίες που κατέρρευσαν. Φαίνεται ότι, όσο οδυνηρό και αν ακούγεται, ο κύκλος της Ευρώπης αν δεν αλλάξει ριζικά, θα είναι παρελθόν.
Πριν ακριβώς από 70 χρόνια, στις 28 Απριλίου 1955, λίγα χρόνια μετά τη λήξη του Β’ παγκοσμίου πολέμου, με ανοιχτές τις πληγές του ελληνικού εμφυλίου, στο αποκορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου και πριν τη Συνθήκη της ΕΟΚ στη Ρώμη το 1957, στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών με την πρωτοβουλία της Ελληνογαλλικής Πνευματικής Ένωσης διοργανώθηκε μια εκδήλωση ορόσημο για την πνευματική ζωή της χώρας μας, με θέμα το μέλλον του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού.
Κεντρικός ομιλητής ο Γαλλοαλγερινός συγγραφέας και μέγας ευρωπαϊστής φιλόσοφος και διανοούμενος, στο αποκορύφωμα της φήμης του τότε στην Ευρώπη, και μετέπειτα νομπελίστας Αλμπέρ Καμύ.
Συνομιλητές του η αφρόκρεμα της ελληνικής διανόησης: Ο πρόεδρος της Ένωσης και διοργανωτής, γιατρός Άγγελος Κατακουζηνός, ο Ευάγγελος Παπανούτσος, ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, ο Γιώργος Θεοτοκάς, ο Φαίδων Βεγλερής και ο Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας.
Στην εκδήλωση αυτή, που θα είχε περάσει στη λήθη αν ο ποιητής και πεζογράφος Ανδρέας Εμπειρίκος δεν την περιέσωζε ολόκληρη με τα καταγραφικά ηχητικά του μέσα και τον επαγγελματισμό του, ο μέγας ευρωπαϊστής φιλόσοφος Αλμπέρ Καμύ που μίλησε για το τι θα πρέπει να πρεσβεύει η Ευρώπη και ο πολιτισμός της, την αξία του πλουραλισμού, τα δικαιώματα του ατόμου μαζί με τα καθήκοντά του στην κοινωνία, την ελευθερία με όριο εκείνη του άλλου, τη δυνατότητα συνύπαρξης, είπε και πράγματα ανατριχιαστικά επίκαιρα μετά από 70 χρόνια!
Είπε ότι «πρέπει να αγωνιστούμε για να κατορθώσουμε να υπερνικήσουμε τα εμπόδια και να φτιάξουμε την Ευρώπη, επιτέλους την Ευρώπη όπου το Παρίσι, η Αθήνα, η Ρώμη, το Βερολίνο θα είναι οι κεντρικοί νευρώνες μιας Αυτοκρατορίας της μέσης οδού, θα τολμούσα να πω, και που, κατά κάποιο τρόπο, θα μπορέσει να παίξει το ρόλο της στην ιστορία του αύριο».
Μίλησε ανοιχτά για την αναγκαιότητα δημιουργίας των «Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης», σε συνδυασμό με τα δεδομένα που είχαν δημιουργηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο από τον Ψυχρό Πόλεμο και την πυρηνική καταστροφή της Χιροσίμα, πάντα με γνώμονα το σεβασμό του στο κεντρικό αδιάσπαστο τρίπτυχο «άνθρωπος-ελευθερία-δικαιοσύνη».
Ο Αλμπέρ Καμύ είχε βαθειά εδραιωμένη συνείδηση για την ανάγκη συγκρότησης της ενωμένης Ευρώπης με τη μορφή της ομοσπονδοποίησής της, ως λύση για τη δημιουργία μετά τον πόλεμο μιας νέας πολιτικής τάξης, δημοκρατικής, δίκαιης και σταθερής, όπως προκύπτει όχι μόνον με την ανατριχιαστικά επίκαιρη διάλεξή του στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών το 1955, αλλά και από παρεμβάσεις του στον Γαλλικό Τύπο της εποχής.
Και είναι να αναρωτιέται κανείς αν ζούσε σήμερα ο Αλμπέρ Καμύ και ξαναμίλαγε για την Ευρώπη ενώπιον της ολιγωρίας των ηγεσιών της, είτε στην Αθήνα, είτε στο Βερολίνο τι θα έλεγε για την παρακμή που τη σαρώνει;
Σίγουρα ο προφητικά επίκαιρος μέγας απών, θα ήταν πολύ πιο σκληρός από τον Αμερικανό αντιπρόεδρο.
Ας μην κρύβονται πια πίσω απ’ το δάχτυλό τους οι ηγεσίες της ΕΕ αφού η παρακμή της «δεν κουβεντιάζεται, γιατί είναι ζωντανή, γιατί είναι αμίλητη και προχωράει» καθώς γράφει κλείνοντας τον «τελευταίο σταθμό» του ο Σεφέρης. Ή μήπως όλα αυτά είναι, φευ, γνωρίσματα των «τελευταίων σταθμών»;
Ο κ. Κωστής Ε. Μαυρικάκης είναι πολιτικός μηχανικός ΕΜΠ. Ο τίτλος της επιφυλλίδας είναι από τα τέσσερα κουαρτέτα του T. S. Eliot.