Γνώριζα την ποίηση του Τίτου Πατρίκιου, γνωριστήκαμε όμως στο Ηράκλειο, όταν τον κάλεσα σε μια εκδήλωση για τα 50 χρόνια από την ίδρυση της ΕΠΟΝ, που οργάνωσε ο Δήμος Ηρακλείου. Έκτοτε μας συνδέει στενή φιλία. Θεωρώ ότι είναι ο σημαντικότερος ποιητής της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς και με τον χρόνο που του χαρίστηκε εξακολουθεί να δημιουργεί και να αποτυπώνει τις εμπειρίες και τα βιώματά του μ’ ένα λόγο καθαρό και καίριο.
Είναι φυσικά ένας εμπνευσμένος πολιτικός και ερωτικός ποιητής. Αν, όπως γράφει ο ίδιος, η ποίηση σε βρίσκει παντού, εκείνος συχνά υψώνεται από σκηνές της καθημερινότητας σε υψηλές κορυφές. Τον θαυμάζω ιδιαίτερα για την απέραντη μεγαλοφροσύνη του, που ξέρει να συγχωρεί ακόμα και εκείνους που τον πρόδωσαν ή τον βασάνισαν. Επιλέγω σήμερα να σας παρουσιάσω δυο επίκαιρα ποιήματά του από τη συλλογή «Αντικριστοί καθρέφτες», 1988.
ΟΙ ΣΤΙΧΟΙ, 3
Κανένας στίχος δεν ανατρέπει καθεστώτα
είχα γράψει πριν από χρόνια
κι ως σήμερα μου το καταλογίζουν.
Όμως οι στίχοι κάνουν τη δική τους τη δουλειά
δείχνουν τα καθεστώτα, τα κατονομάζουν
ακόμα κι όταν πάνε να εξωραϊστούν
ν’ ανακαινίσουν λίγο τη βιτρίνα
ν’ αλλάξουν επωνυμία και ταμπέλα.
Μάλιστα οι στίχοι κάποτε πετυχαίνουν
σ’ απρόσμενες στάσεις τους ηγέτες
βέβαιους πως κανένας δεν τους βλέπει
με σώβρακο κιτρινισμένο κι ανοιχτό
πριν φορέσουν περισκελίδα ή παντελόνι
με καλαμένια πόδια παντόφλες στραβοπατημένες
πριν βάλουν μπότες ή σκαρπίνια
με την κοιλιά να ξεχειλάει πριν τη ρουφήξουν
για να κουμπώσουν το αμπέχονο ή το σακάκι
με τις μασέλες αφημένες στο ποτήρι
πριν ξαναπροβάρουν τον ιστορικό τους λόγο
με τα προγούλια τους να κρέμονται, τις λάπες
πριν θεληματικό υψώσουν το πιγούνι
πριν ατενίσουν πάντα νέοι το μέλλον.
Οι στίχοι δεν ανατρέπουν καθεστώτα
μα σίγουρα ζούνε πιο πολύ
απ’ όλες τις καθεστωτικές αφίσες.
30 Νοεμβρίου 1982
Είναι ένα αυτοαναφορικό ποίημα που απαντά στο ερώτημα, γιατί γράφουν ακόμα οι ποιητές και γιατί αξίζει, ιδιαίτερα σε δύσκολους καιρούς να διαβάζουμε τα ποιήματά τους. Αποκαλύπτει έναν από τους ηγέτες που στον ιδιωτικό του χώρο απομυθοποιείται, καθώς αφαιρεί την επίσημη στολή ή απελευθερώνεται από τις συμβουλές των επικοινωνιολόγων. Είναι ένα τραγικό ανθρωπάκι και δεν γοητεύει πια κανένα.
ΜΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΑΣΗ
το ξέρω, το ’χω πει τόσες φορές σε τόσους,
ποτέ δεν οδηγεί στη δράση.
Είναι όμως μια αίσθηση πραγμάτων
σου επιτρέπει με τη γεύση με τη μυρουδιά
να καταλάβεις σε ποιο σημείο βρέθηκες
πού σ’ έφεραν οι επιταγές των άλλων
κι οι αρχικές δικές σου συναινέσεις.
Είναι μια απολογία για ένα αρνητικό συναίσθημα που αισθάνεται προς την πολιτική κατάσταση. Ένα συναίσθημα που αγωνίζεται να υπερβεί εκείνος που περισσότερο από κάθε νεοέλληνα ποιητή αγωνίστηκε στην πρώτη γραμμή.
Αναθεωρεί τη στάση του, ιδιαίτερα σε κάποιες στιγμές που συναίνεσε να υπακούσει και να δεχθεί ως αλήθεια τους δογματισμούς των άλλων. Είναι μια πράξη αναστοχασμού που οφείλουμε να κάνουμε όλοι όσοι με αφέλεια πιστέψαμε και υπηρετήσαμε σκουριασμένες ιδέες και μεγάλα κούφια λόγια. Το ποίημα αυτό απαντά με τον καλύτερο τρόπο στο ερώτημα του πρώτου ποιήματος για τη συμβολή της ποίησης στην αυτογνωσία και δικαιώνει το στίχο του Μανόλη Αναγνωστάκη «Γηράσκω αεί αναθεωρών». Είναι η σημαντικότερη απελευθερωτική ανθρώπινη πράξη.
*Ο Ζαχαρίας Καραταράκης είναι φιλόλογος