Ο γράφων υπηρέτησε όλη του την επαγγελματική ζωή στα νοσοκομεία του Εθνικού Συστήματος Υγείας για πάνω από σαράντα συναπτά έτη. Με όλα τα καλά και τα κακά του! Τις επιτυχίες και τις αδυναμίες του, τις διαστρεβλώσεις και βελτιώσεις που δέχτηκε κατά καιρούς από όλους, με τα γνωστά σήμερα αποτελέσματα.
Ο ιδρυτικός νόμος 1937/1983 του Ε.Σ.Υ., για να μεταφερθούμε στην ιστορία, υπήρξε καίριας σημασίας για έναν πολιτικό σχηματισμό που ανέβηκε στην εξουσία το 1981 και φιλοδοξούσε να αφήσει το στίγμα του στην πολιτική ζωή του τόπου. Έγιναν ομολογουμένως φιλότιμες προσπάθειες, διατέθηκαν χρήματα, έγιναν σωρηδόν προσλήψεις αλλά με κριτήρια όχι πάντα αξιοκρατικά.
Είναι τοις πάσι γνωστό, άλλωστε, ότι από τις πρώτες μέρες της λειτουργίας του, το κόμμα που το δημιούργησε (ΠΑΣΟΚ) προχώρησε σε πληρώσεις των θέσεων ιατρικού, νοσηλευτικού και διοικητικού προσωπικού άναρχα και ρουσφετολογικά, σημάδια της οποίας συμπεριφοράς ακόμα βρίσκονται ενσωματωμένα και εύκολα ανιχνεύσιμα στα ισχυρά ομολογουμένως συνδικαλιστικά όργανα του ΠΑΣΟΚ, στον χώρο του Ε.Σ.Υ. σε πανελλαδικό επίπεδο, ακόμα και τις μέρες μας. Ήταν η αρχή, πάντως, να δρομολογηθεί ένα καλό σύστημα δημόσιων ιατρικών υπηρεσιών της χώρας, αφήνοντας έξω τον ιδιωτικό τομέα.
Ο σφιχτός δημοσιοϋπαλληλικός χαρακτήρας του ιατρικού προσωπικού όμως, έκρουε από τότε το σήμαντρο για τις επερχόμενες αναταράξεις που θα έρχονταν κάποια στιγμή αναμφίβολα και για την έναρξη της εκφύλισής του.
Οι επόμενες κυβερνήσεις όλων των πολιτικών σχηματισμών που ανέβηκαν στην εξουσία έκαναν κάποιες συμπληρωματικές ρυθμίσεις, περισσότερο για την αντιμετώπιση τρεχουσών επειγουσών αναταραχών, παρά για κάτι μονιμότερο και την ισχυροποίησή του.
Στα Συμβούλια Κρίσης των γιατρών του συστήματος, τα αποκαλούμενα ΣΚΕΙΟΠΝΙ, ήταν κοινό μυστικό από τότε ότι υπήρχε άκρατη πολιτική παρέμβαση άνωθεν, η οποία ερχόταν σε προκλητική αντίθεση με κάθε έννοια αξιοκρατίας και προσόντων των υποψηφίων.
Οι περισσότερες ενστάσεις των ενδιαφερομένων, έμεναν στα καλάθια των αχρήστων για μεγάλο χρονικό διάστημα, και σε μουχλιασμένες αποθήκες, ώσπου μεταβλήθηκαν αναγκαστικά σε βορά αρουραίων. Ίσως, κατά την προσωπική άποψη του γράφοντος, πάντοτε, η καλύτερη στιγμή για το σύστημα πάνω στο θέμα των αξιοκρατικών προσλήψεων των γιατρών με ειδικά άρθρα, έγινε στην διακυβέρνηση της χώρας από τον ΣΥΡΙΖΑ.
Παράλληλα, μια άλλη συμφορά που έπληξε το καθ’ όλα φιλότιμο σύστημα, υπήρξε ο διορισμός από τις εκάστοτε κυβερνήσεις των διοικητικών συμβουλίων των νοσοκομείων, συνήθως των περισσότερων μελών τους.
Συνηθισμένη τακτική, ο διορισμός αποτυχόντων βουλευτών, απόστρατων αξιωματικών, συγγενικών προσώπων των βουλευτών ή των υπουργών, και πολλών άλλων η αναφορά των οποίων αναμφίβολα θα θίξει πολλές συμπαθείς επαγγελματικές κατηγορίες. Η παρουσία εκεί ανθρώπων που ούτε καν γνώριζαν τα τμήματα που διέθετε ο χώρος, οι νοσηλευτικές μονάδες όπου τοποθετήθηκαν με κύριο προσόν συνήθως την κομματική ταυτότητα του κυβερνώντος κόμματος, σταδιακά απαξίωσε το σύστημα. Κι αν στην πρωτεύουσα δεν ήταν φανερό εκ πρώτης όψεως, στην επαρχία γινόταν ευκολότερα γνωστό και αντικείμενο πολλαπλών σχολιασμών. Όμως, για να επιστρέψουμε στο ιατρικό σώμα, ο σχετικά ικανοποιητικός μισθός τους, γρήγορα εξανεμίστηκε. Η μονιμότητα στη θέση που τοποθετήθηκαν, η μισθολογική ισοπέδωση όλων και η ανυπαρξία κινήτρων, ανεξαρτήτως ειδικότητας, προσφοράς, ικανότητας και απόδοσης, γρήγορα φάνηκαν ανασταλτικοί παράγοντες, αφού πολλοί παρέμειναν εσαεί στην κατάσταση στην οποία βρίσκονταν όταν διορίστηκαν από πλευράς καθαρά επιστημονικής, στερώντας άλλους περισσότερο ικανούς και με περισσότερα προσόντα.
Στις περισσότερες Κλινικές ή Τμήματα του ΕΣΥ, η λειτουργία τους αφέθηκε στα χέρια διευθυντών, όχι πάντα ικανών και καλύτερων. Αρκετοί απ’ αυτούς στέρησαν αυθαίρετα και με τα δικά τους κριτήρια θέσεις σε νέους γιατρούς ταλαντούχους, μορφωμένους με σοβαρές μετεκπαιδεύσεις στην αλλοδαπή, ζηλευτούς συναδέλφους οι οποίοι θα μπορούσαν να αναβαθμίσουν το όλο σύστημα. Οι ευθείες συγκρούσεις στο εσωτερικό των τμημάτων, οι απειλές, οι έμμεσες άλλες φορές προειδοποιήσεις, οδήγησαν στην αποτελμάτωση πολλών Κλινικών, χειρουργικών ειδικοτήτων κατά κύριο λόγο. Επιπλέον, η πλήρης και αποκλειστική απασχόληση των γιατρών του ΕΣΥ, δημιούργησε και μία άλλη αντιπαράθεση μεταξύ αυτών και των άλλων γιατρών του δημόσιου τομέα, κυρίως του τότε ΙΚΑ, των πανεπιστημιακών και των στρατιωτικών, αφού εκείνοι είχαν και έχουν το δικαίωμα ιδιωτικής απασχόλησης, γεγονός που οδηγούσε σε έντονες διαφοροποιήσεις και σχετικά προβλήματα.
Στα πανεπιστημιακά νοσοκομεία, ήταν συχνές οι αντιπαραθέσεις και προστριβές μεταξύ των γιατρών του ΕΣΥ και των πανεπιστημιακών, για πολλούς λόγους οι οποίοι ξεφεύγουν του παρόντος άρθρου. Μια επισήμανση εδώ και μόνον! Ουδέποτε και από καμία κυβέρνηση δεν τέθηκε το θέμα των σχέσεων των γιατρών αυτών των δύο κατηγοριών, και κάποτε που τόλμησε να γίνει από υπουργό, πιθανώς, αν δεν με απατά η μνήμη μου, τον Δ. Αβραμόπουλο, εξισώνοντας διοικητικά τους διευθυντές του ΕΣΥ με τους καθηγητές, θάφτηκε πανηγυρικά από τους καθ’ ύλην αρμόδιους πανεπιστημιακούς.
Άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα του φαινομένου που ακόμα συνεχίζει και σήμερα να υποβόσκει, είναι η προκήρυξη θέσεων σε αυτές τις κατηγορίες. Για μια θέση στον νοσοκομειακό κλάδο ΕΣΥ παρουσιάζονταν πάντα πολλοί υποψήφιοι, τριάντα θυμάμαι μια φορά, ενώ για μια θέση μέλους ΔΕΠ, ένας ή το πολύ δύο, και με συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο που συνήθως φωτογράφιζε τον αρεστό στο ακαδημαϊκό κατεστημένο!
Για τον νεποτισμό και την αναξιοκρατία στα πανεπιστήμια, υπάρχουν άφθονα άρθρα στις εφημερίδες και στο διαδίκτυο και μάλιστα από τους ίδιους! Θα μπορούσε ο γράφων να προσθέσει πληθώρα άλλων δραματικών στο χώρο της υγείας, όπως για την μη πλήρη ασφάλιση των γιατρών του ΕΣΥ για επαγγελματικά συμβάματα, κάτι που αποτελεί υποχρέωση του δημόσιου συστήματος, όπως γίνεται παντού, αφήνοντας έρμαια τους γιατρούς να σέρνονται σε δικαστικές σάλες με τα τόσα πασίγνωστα γεγονότα που διαδραματίζονται εκεί, κοκ.
Αυτά και άλλα πολλά διημείφθησαν κάτω από τα μάτια όλων διαχρονικά! Και πολλάκις το επίσημο κράτος χρησιμοποίησε τους γιατρούς του με διάφορους λόγους για να καλύψει δικές του αστοχίες και αδυναμίες.
Όλοι οι υπουργοί υγείας και παιδείας γνώριζαν και γνωρίζουν ας μην είμαστε αφελείς να πιστεύουμε το αντίθετο τα σαθρά σημεία του συστήματος, τις αμαρτίες και ελλείψεις του, αλλά για προφανείς λόγους διστάζουν και αρνούνται να τις διορθώσουν και πρέπει εδώ να τονίσω ότι δεν εννοώ επ’ ουδενί μόνο το οικονομικό πρόβλημα, των μισθών των γιατρών.
Αν πάμε λίγο πίσω χρονικά, θα παρατηρήσουμε ότι στη δεκαετία του ’80 έγινε η μαζική πρόσληψη γιατρών στο σύστημα, από τα οποία την ίδια στιγμή αποσύρθηκαν μαζικά έμπειροι γιατροί οι οποίοι οδηγήθηκαν στον ιδιωτικό τομέα. Κάτι ανάλογο δρομολογείται εδώ και καιρό, λόγω της περιόδου της πανδημίας η οποία ανέσυρε εκ βαθέων τις πολυποίκιλες αδυναμίες του συστήματος, φέροντάς τες στην επιφάνεια.
Εδώ που φτάσαμε δεν είναι ώρα να προσάπτει ευθύνες το ένα κόμμα το άλλο. Όλα φταίνε! Όλα έχουν το μερίδιο ευθύνης που τους αναλογεί! Εύλογο το ερώτημα για τον αναγνώστη. Τι μέλλει λοιπόν γενέσθαι; Μα διαβάζοντας τα παραπάνω, η απάντηση είναι εύκολη, αλλά δυστυχώς και τόσο δύσκολη ταυτόχρονα!
* Ο Γιώργος Σχορετσανίτης είναι χειρουργός και διευθυντής του χειρουργικού τομέα στο ΠΑΓΝΗ