Πριν λίγες μέρες πραγματοποιήθηκε ο γνωστός διεθνής διαγωνισμός της PISA, που φορά τις γνώσεις και δεξιότητες μαθητών των διαφόρων χωρών. Και ώ, του θαύματος! Επιβεβαιώσαμε και επίσημα για ακόμα μια φορά ότι το επίπεδο της εκπαίδευσης που παρέχουν τα δημόσια σχολεία στα παιδιά μας είναι σε απαράδεκτο, λίαν επιεικώς, επίπεδο. Δεν γνωρίζω αν πρέπει να το περάσουμε αβρόχοις ποσί και να αδιαφορήσουμε προκλητικά, ή να καταλήξουμε σε κάποια συμπεράσματα, τα οποία όμως μάλλον δεν θα προσφέρουν κάτι παραπάνω στα ήδη γνωστά σε όλους. Ότι δηλαδή κάτι στραβό γίνεται στα σχολεία. Κάτι δεν πάει καθόλου καλά, για το οποίο ουδείς επιδεικνύει σοβαρό ενδιαφέρον.
Οι περισσότεροι έχουμε την άποψη ότι το επίπεδο των σπουδών μας είναι υψηλό, με δεδομένη την παραδοχή ότι οι πτυχιούχοι μας γίνονται ανάρπαστοι στο εξωτερικό όπως έδειξε η περίφημη διαρροή εγκεφάλων που παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια της πολύπλευρης ελληνικής κρίσης. Όμως, το ποσοστό αυτό των πτυχιούχων μας είναι δραματικό χαμηλό σε σύγκριση με το συνολικό.
Η κατάντια της εκπαίδευσής μας λίγο πολύ περιγράφεται κατά καιρούς σε διάφορα άρθρα, ή από καταξιωμένους πραγματικά εκπαιδευτικούς. Η δυστυχία είναι ότι το μεγαλύτερο ποσοστό τόσο των μαθητών όσο και των διδασκόντων, έχουν προσαρμοστεί σε αυτή την ιδιομορφία και μάλιστα τους βολεύει σε προσωπικό επίπεδο.
Οι διάφορες ηγεσίες του αρμόδιου υπουργείου φοβούμενες αντιδράσεις, καταλήψεις κτιρίων και όσα γνωρίζουμε ως κοινωνία, προσπαθούν στην πλειονότητα των περιπτώσεων να βρουν κάποια ενδιάμεση λύση, ώστε να είναι ευχαριστημένοι όλοι. Το θεώρημα της ήσσονος προσπάθειας έχει απόλυτη εφαρμογή και εδώ και μάλιστα χωρίς να έχει τις γνωστές εξαιρέσεις. Δεν λησμονούμε ότι προ καιρού το αρμόδιο υπουργείο υποσχέθηκε να προχωρήσει σε αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, αλλά όλα πήγαν στον κάλαθο των αχρήστων. Πετάχτηκαν σε μια γωνία, πιθανότατα στα σκουπίδια, και κανένας δεν ασχολείται πλέον με αυτό το ζήτημα.
Αποτέλεσμα; Σοβαρότης μηδέν! Και το χειρότερο απ’ όλα είναι ότι οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί ήταν αντίθετοι σε αυτό το μέτρο, ανεξαρτήτως γενικότερης ιδεολογίας και πολιτικών πεποιθήσεων. Σύνηθες αίτημα και αυτών οι αυξήσεις των μισθών τους και οι επιπλέον διορισμοί! Και φυσικά ίσως σε κάποια θέματα να έχουν δίκιο ειδικά στους γνωστούς αναπληρωτές, παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια, αν δεν με απατά η μνήμη μου, διορίστηκαν κάποιες χιλιάδες μαζικά.
Πάντως μετά τα αποτελέσματα του προαναφερθέντος διαγωνισμού, σε δύο συμπεράσματα μπορούμε να καταλήξουμε. Ή ότι η εκπαιδευτική κοινότητα αδιαφορεί στην επιτέλεση του σοβαρότατου έργου της, ή ότι οι μαθητές δείχνουν αδιαφορία στην παράδοση των μαθημάτων.
Μια ίσως πιθανότερη εκδοχή είναι ότι προσδοκούν ότι θα αναπληρώσουν τις χαμένες ώρες ή την έλλειψη προσοχής στα μαθήματα, στα κατ’ ιδίαν φροντιστήρια, μια παγκόσμια σαφώς ελληνική πρωτοτυπία. Άλλη μια εκδοχή είναι η συνήθεια της αποστήθισης των διαφόρων κειμένων χωρίς να εστιάζονται στην κριτική σκέψη, αφού εκείνη είναι η προτιμότερη συνταγή για επιτυχία σε πανελλήνιες εξετάσεις. Είναι όμως δυνατόν οι νέοι μαθητές να έχουν ετούτο το επίπεδο σπουδών, με τον τόσο αυξημένο προϋπολογισμό κάθε νοικοκυριού; Σε ποιους θα στηριχτεί η χώρα στο μέλλον, με τους μισούς μαθητές να βρίσκονται στις χειρότερες θέσεις όλων; Να μην μπορούν να επιλύσουν στοιχειώδη προβλήματα, να μετατρέψουν το ένα νόμισμα στο άλλο, για να μην προχωρήσουμε σε προηγμένες μαθηματικές έννοιες όπου είδαν τις χειρότερες βαθμολογίες!
Με τους μισούς περίπου να μην μπορούν να καταλάβουν απλά κείμενα και έννοιες, να μην καταλαβαίνουν τι ακριβώς διάβασαν και να το εκφράσουν με δικά τους λόγια, όλα αυτά ακούγονται εφιαλτικά για όλους μας. Για τους καθηγητές τους, όμως; Ήδη στις περισσότερες χώρες δημιουργήθηκαν ομάδες μελέτης των αποτελεσμάτων αυτού του διαγωνισμού και των επιδόσεων των μαθητών τους, και άρχισαν να σκέφτονται τη λήψη κάποιων δραστικών μέτρων δεδομένου ότι οι χαμηλές επιδόσεις των αυριανών στελεχών των πανεπιστημίων, των επιχειρήσεων και όλων των χώρων εργασίας θα στοιχίζουν σε επίπεδο οικονομίας, και μάλιστα πολύ.
Η τελευταία έρευνα οφείλει να ταρακουνήσει τους υπεύθυνους φορείς της χώρας, αν βρουν χρόνο γι’ αυτό. Για τους εκπαιδευτικούς δεν είμαι σίγουρος! Όσο για τους μαθητές, μια είναι η λύση! Να προσπαθήσουν να ξεφύγουν από τη μάζα, από την υποβάθμιση, από την ισοπέδωση στην οποία τους οδηγεί το καλοστημένο σύστημα, με όποιο τρόπο δύνανται.
Ο κάθε άνθρωπος στη ζωή του προχωράει μόνος, χωρίς να κοιτάζει δίπλα και πίσω του! Δεν είναι τυχαίο ότι ο θεσμός των πειραματικών σχολείων δεν είναι και τόσο αρεστός στο συνδικαλιστικό κίνημα!
* Ο Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης είναι δ/ντής Χειρουργικής-συγγραφέας