Σε μια κοινωνία που επιφυλάσσει για τους πολίτες της πληθώρα υποχρεώσεων, απαιτήσεων και δεσμεύσεων, η ισορροπία ανάμεσα στην εργασιακή και την προσωπική ζωή, έχει καταστεί κυρίαρχο ζητούμενο και επιτακτική ανάγκη.
Έτσι, λοιπόν η εξισορρόπηση εργασιακής και οικογενειακής- προσωπικής ζωής, αφορά όλους τους ανθρώπους που επιθυμούν να διατηρούν μία ισορροπία μεταξύ της αμειβόμενης εργασίας τους και της ζωής τους εκτός εργασίας, ανεξάρτητα από το αν αυτή περιλαμβάνει τη φροντίδα των παιδιών ή και ηλικιωμένων συγγενών, τις οικιακές εργασίες, την αναψυχή ή την αυτο-ανάπτυξη.
Ταυτόχρονα, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η εργασία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ζωής ενός ανθρώπου. Πολλές είναι οι κοινωνικές πτυχές που σχετίζονται με την εργασία και κάποιοι άνθρωποι απολαμβάνουν να εργάζονται πολλές ώρες.
Έτσι, φαίνεται ότι η ιδέα της αποτελεσματικής ισορροπίας μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής, συχνά θεωρείται ότι σχετίζεται περισσότερο με το να αισθανόμαστε ότι έχουμε τον «έλεγχο» σε αυτά που πρέπει να κάνουμε στην εργασία και την προσωπική μας ζωή και στο πώς μπορούμε να τα διαχειριστούμε.
Γενικότερα η κρίση υπονομεύει και το work-life balance, αφού πάνω από δέκα εκατομμύρια άνθρωποι στη Βρετανία βλέπουν τα επίπεδα ισορροπίας μεταξύ της εργασιακής και της προσωπικής τους ζωής να επιδεινώνονται δραματικά εξαιτίας της οικονομικής ύφεσης, ένας στους πέντε εργάζεται περισσότερες ώρες καθώς φοβάται μην χάσει τη δουλειά του και 86% του εργατικού δυναμικού της Βρετανίας είναι υπέρ της υιοθέτησης επιχειρηματικών πολιτικών που θα ευνοούν την ισορροπία εργασίας και προσωπικής ζωής.
Σίγουρα το work-life balance είναι διαφορετικό για το κάθε άτομο και υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μπορούν οι επιχειρήσεις να παρέχουν στους ανθρώπους τους ευκαιρίες για να εξισορροπήσουν την εργασιακή με την προσωπική τους ζωή, όχι μόνο χωρίς να επηρεαστεί αρνητικά η επιχειρηματική απόδοση, αλλά το αντίθετο καθώς οι έρευνες αποδεικνύουν ότι τα προγράμματα work-life balance βελτιώνουν την παραγωγικότητα.
Επιπλέον κάποιες βασικές πρακτικές για την επίτευξη της ισορροπίας μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής, είναι η αποτελεσματική στοχοθεσία, η συνετή ιεράρχηση προτεραιοτήτων, η σωστή επικοινωνία με τα άτομα στο επαγγελματικό και κοινωνικό μας περιβάλλον καθώς και η εύρυθμη διαχείριση χρόνου και άγχους.
Επιπρόσθετα, η ισορροπία μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής επιτυγχάνεται και μέσα από μια συντονισμένη μακροχρόνια διεργασία που έχει ως επίκεντρο την αυτογνωσία, δηλαδή τη συνειδητοποίηση των αναγκών μας, των δυνατών σημείων και αδυναμιών, των δυνατοτήτων μας και των ορίων μας, του τρόπου που σκεφτόμαστε και λειτουργούμε, καθώς και συνειδητοποίηση της αξίας των στόχων που θέτουμε για τη ζωή μας σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο.
Όμως, οι πιεστικές συνθήκες εργασίας και καθημερινότητας ευθύνονται κατά πολύ για το στρες από το οποίο υποφέρει ο σύγχρονος άνθρωπος και εύλογα ,όπως προέκυψε από την πρόσφατη έρευνα του Ευρωπαϊκού Κολλεγίου Νευροψυχολογίας, το 38% των ευρωπαίων πολιτών διαγιγνώσκεται με κάποια ψυχική ή νευρολογική πάθηση, όπως αϋπνία ή κατάθλιψη.
Συγκεκριμένα, η έρευνα έγινε σε 30 ευρωπαϊκές χώρες (τις 27 χώρες μέλη της Ε.Ε. συν την Ελβετία, την Ισλανδία και τη Νορβηγία) και σύμφωνα με τα συμπεράσματά της, οι ψυχικές παθήσεις επιβαρύνουν σημαντικά την οικονομία και την κοινωνία, καθώς οι πάσχοντες, καθίστανται, σε κάποιο στάδιο, ανίκανοι να εργαστούν ή να συνάψουν σχέσεις, ενώ οι δυσλειτουργίες αυξάνονται από το γεγονός ότι μόλις το 1/3 περίπου των πασχόντων λαμβάνει την απαραίτητη θεραπευτική αγωγή.
Εξάλλου, άλλες σοβαρές επιπτώσεις του άγχους είναι οι κυκλοθυμικές συμπεριφορές, η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ, ναρκωτικών, τα οικονομικά και οικογενειακά προβλήματα, οι διατροφικές διαταραχές κ.ά.
Ενίοτε, οι εργαζόμενοι που βιώνουν χαμηλά επίπεδα εργασιακής και προσωπικής ισορροπίας, είναι πιο πιθανό να υποφέρουν από άγχος, υπέρταση και διαταραχές ύπνου, ενώ συχνά αναφέρουν μειωμένα επίπεδα ενέργειας και γενικότερης σωματικής και ψυχολογικής υγείας και επακόλουθο είναι μια τέτοια κατάσταση να έχει σημαντικές επιπτώσεις και στην επιχειρηματική απόδοση.
Φαίνεται, λοιπόν, ότι το work-life balance είναι ένα σημαντικό θέμα που μπορεί να βοηθήσει τους εργαζόμενους να είναι πιο χαρούμενοι, πιο υγιείς και πιο παραγωγικοί. Επομένως, φαίνεται ότι ήρθε η στιγμή οι εταιρείες να σκεφτούν τι μπορούν να κάνουν για να βοηθήσουν τους ανθρώπους τους να διαχειρίζονται καλύτερα τη ζωή τους , τόσο εντός όσο και εκτός εργασίας.
Δεδομένου ότι οι άνθρωποι μίας εταιρείας αποτελούν το πολυτιμότερο κεφάλαιό της, σωστό είναι να προνοούν και να διατηρούν τους ανθρώπους τους ευχαριστημένους και παραγωγικούς, βοηθώντας τους αποτελεσματικά να ενστερνίζονται την εργασιακή ισορροπία στη ζωή τους.
Σχετικά με τα οφέλη του work – life balance αποδίδεται και η μείωση του στρες των εργαζομένων με αποτέλεσμα την αύξηση των ποιοτικών και ποσοτικών τους επιδόσεων, σωστή διαχείριση και κατανομή χρόνου, αύξηση ικανοποίησης από την εργασία με τα αντίστοιχα αποτελέσματα για την απόδοση, σεβασμός, μείωση συγκρούσεων, αύξηση δημιουργικότητας και παραγωγικότητας, έλλειψη απουσιών, ικανοποίηση στην κορυφή και τη βάση της ιεραρχίας και αύξηση της δέσμευσης του προσωπικού.
Γενικότερα, οι ευεργετικές συνέπειες, φυσικά, δεν αφορούν μόνο τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις αλλά και τους πελάτες, οι οποίοι μέσα από τη διατήρηση του προσωπικού, απολαμβάνουν καλύτερες υπηρεσίες. Παρά τα επιβεβαιωμένα οφέλη που απορρέουν από τις πρακτικές αυτές, σε ολόκληρη την Ευρώπη, η υιοθέτησή τους είναι μερικές φορές αποσπασματική και συχνά προκαλεί σύγχυση.
Συμπερασματικά, είναι αποδεδειγμένο πως η έντονη και μακρόχρονη ανισορροπία μεταξύ προσωπικής και εργασιακής ζωής επηρεάζει συλλογικά την υγεία των εργαζομένων και οι ρυθμοί και οι ανάγκες της εποχής θα χαρακτήριζαν ως ουτοπικές λύσεις όπως λιγότερες ώρες εργασίας, όρια στην παραγωγικότητα, αύξηση του μισθού, τεχνολογικές ευκολίες για εργασία εξ αποστάσεως κ.ά.
Παράλληλα, η ισορροπία δουλειάς και ζωής έρχεται μέσα από απλές κινήσεις, απαιτεί την ενσυνείδητη δέσμευση και την υιοθέτηση μιας άλλης νοοτροπίας εργασιακής, πρώτα από όλα από τη διοίκηση και κυρίως στηρίζεται στην ανθρωπιά.
Σίγουρα λέξεις όπως: ευαισθησία, κατανόηση, πειθαρχία και όχι καταπίεση, στήριξη και ενδιαφέρον θα πρέπει να μπουν πρώτες στο τραπέζι της συζήτησης όχι με τη ρομαντική τους διάσταση αλλά με την ουσία τους.
Ειδικά η έμπρακτη μετουσίωσή τους σε απλές δράσεις κάνουν σε σημαντικό βαθμό τον εργαζόμενο να αφοσιώνεται πραγματικά, να δεσμεύεται και ηθικά απέναντι στην επιχείρηση αλλά και να βιώνει ουσιωδώς μια ισορροπημένη ζωή και εργασία.
Γιατί πολύ σημαντικό είναι να συνειδητοποιήσουμε όλοι μας ότι ο χρόνος και η ενέργειά μας είναι πόροι πολύτιμοι και προς όφελος όλων μας, εφόσον τους διαχειριζόμαστε με προσοχή και σοφία, ώστε η κοινωνία και ειδικότερα το Κράτος μας να θέσει έγκαιρα και άμεσα τις υγιείς βάσεις για ισόρροπη ανάπτυξη με παράλληλη έμφαση στην εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού στις διαχρονικές αξίες και την εμπέδωση ενός εργασιακού συστήματος βασισμένου στην αρμονία της παραγωγικής διαδικασίας με την ψυχική και σωματική ισορροπία των ατόμων.
* Ο Νεκτάριος Ανδρεαδάκης είναι δημοτικός σύμβουλος Ηρακλείου