Ως δημότης Ηρακλείου αλλά και ως Αρχαιολόγος και γενικά ως άτομο που δραστηριοποιείται στον ευρύτερο χώρο του πολιτισμού, διάβασα με ιδιαίτερη συγκίνηση και αισθήματα ευγνωμοσύνης το άρθρο σας για την γενναιόδωρη απόφαση της εκλεκτής συναδέλφου Δρος Μαρίας Λυριτζάκη – Τρουμπφ να προσφέρει στην πόλη του Ηρακλείου ένα σημαντικό διατηρητέο κτήριο, που θα αγοραστεί και θα διαμορφωθεί με δαπάνες της για να στεγάσει το Δημοτικό Ωδείο ή και άλλες πολιτιστικές, κατά προτίμηση μουσικές, δραστηριότητες.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η Κυρία Λυριτζάκη εκδηλώνει έμπρακτα την αγάπη της για την ιδιαίτερη πατρίδα της, την Κρήτη. Με σεμνότητα και διακριτικότητα που χαρακτηρίζει τους πραγματικούς ευπατρίδες, συντρέχει με αρχοντική απλοχεριά έργα που αναβαθμίζουν την πολιτιστική φυσιογνωμία του τόπου και ενισχύουν την μελέτη της ιστορίας και της μνημειακής κληρονομιάς του νησιού.
Από τις λίγες περιπτώσεις που έλαχε να γνωρίζω θα αναφέρω ενδεικτικά την ανακατασκευή στο Πετροκέφαλο Μαλεβιζίου (με δωρεάν αρχιτεκτονική μελέτη και επίβλεψη του Αρχιτέκτονα Ηρακλή Πυργιανάκη) της παλιάς πατρικής οικίας της μητέρας και του θείου της Νικόλαου Κρασαδάκη, προκειμένου να στεγάσει πολιτιστικές δραστηριότητες καθώς και διάφορα αντικείμενα -ενθύμια του θείου και της οικογένειας.
Για τον βίο και το έργο του ίδιου αξιόλογου πολιτικού άνδρα, που διετέλεσε Υπουργός, Γενικός Διοικητής Κρήτης και Δήμαρχος Ηρακλείου, χρηματοδότησε την έκδοση μικρού τόμου που συνέγραψε ο αξέχαστος Δημήτρης Ξυριτάκης.
Η ίδια συνέβαλε οικονομικά για την κατασκευή και τοποθέτηση στην Κνωσό της χάλκινης προτομής του πρώτου ανασκαφέα της Μίνωα Καλοκαιρινού. Δώρισε επίσης αξιόλογες εικόνες από την συλλογή της στο Εκκλησιαστικό Μουσείο της Αρχιεπισκοπής.
Όμως σημαντικότερη και μακράς πνοής προσφορά είναι η καθιέρωση ετήσιας υποτροφίας που φέρει το όνομά της και απονέμεται σε φοιτητές του Αρχαιολογικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Κρήτης για μεταπτυχιακές μελέτες.
Είχα την τύχη να γνωρίσω προσωπικά την ίδια, καθώς και τον αείμνηστο σύζυγό της Δρα Γιούργκεν Τρουμπφ, που έφυγε από την ζωή τον περασμένο Μάιο.
Είχε αρχίσει την καριέρα του ως Αρχαιολόγος με συμμετοχή στις ανασκαφές του Κεραμεικού για να εξελιχθεί σε σπουδαίο Γερμανό διπλωμάτη και πολιτικό άνδρα, που άσκησε μεταξύ άλλων το υψηλό αξίωμα του Γενικού Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η γνωριμία με το φιλάρχαιο ζεύγος έγινε όταν υπηρετούσα ως Προϊστάμενος της τέως ΚΓ΄Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Ηρακλείου και Διευθυντής του Αρχαιολογικού Μουσείου. Τότε, στο πλαίσιο του Θ’ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου (Ελούντα 2001), είχα παρουσιάσει μεγάλο θραύσμα ενεπίγραφης μαρμάρινης στήλης, που έφερε μέρος του κειμένου της συνθήκης Λυττίων και Βολοεντίων (Ολουντίων) του 111/10 π.Χ.
Το θραύσμα είχε βρεθεί εντοιχισμένο σε παλαιό οικίσκο στο Λιμένα Χερσονήσου (αρχαία Λύττον ἐπὶ θαλάσσᾳ) και είχε παραδοθεί το 1996 στο Μουσείο Ηρακλείου από τον κ. Α. Λουλουδάκη, με την μεσολάβηση του συναδέλφου και φίλου Καθ. Αντώνη Σανουδάκη. Ευρεία περίληψη της ανακοίνωσής μου δημοσιεύθηκε στα πρακτικά του Συνεδρίου.
Κατά ευτυχή συγκυρία μεταξύ των συνέδρων ήταν και το ζεύγος Λυριτζάκη – Trumpf, οι οποίοι μου δήλωσαν ότι είχαν περισυλλέξει και φυλάξει στο εξοχικό τους σπίτι στη Χερσόνησο ένα άλλο θραύσμα επιγραφής με ανάλογη φρασεολογία. Όταν εξέτασα επί τόπου το νέο θραύσμα διαπίστωσα αμέσως ότι συνανήκε και προσαρμοζόταν στο προηγούμενο.
Μετά από τη διαπίστωση αυτή, το φιλάρχαιο ζεύγος δώρισε πρόθυμα και το νέο τεμάχιο στο Μουσείο Ηρακλείου. Την ενοποιημένη πλέον επιγραφή παρουσίασα στο Ι’Διεθνές Κρητολογικό Συνέδριο (Χανιά 2006).
Χάρη στην ευαισθησία και την πρόνοια του ζεύγους Λυριτζάκη – Trumpf να περισυλλέξουν το θραύσμα της επιγραφής από τα χωράφια της έρημης τότε Χερσονήσου, που αποτελούσαν ένα απέραντο ερειπιώνα, αλλά και χάρη στην καλοσύνη του κ. Λουλουδάκη να παραδώσει το πρώτο τεμάχιο, το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου απέκτησε ένα πολύτιμο τίτλο της ιστορίας του, που μετά την συνένωση των δύο κομματιών κοσμεί την νέα έκθεση.
Σε όλους οφείλομε ευγνώμονες ευχαριστίες. Ειδικά στην αγαπητή Συνάδελφο Δρα Μαρία Λυριτζάκη – Trumpf εύχομαι να ξεπεράσει γρήγορα τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζει και χωρίς άλλες περιπέτειες της μοίρας να συνεχίσει τις ευεργεσίες της στον τόπο που γεννήθηκε και που τόσο αγαπά.
*Ο Χαράλαμπος Β. Κριτζάς είναι αρχαιολόγος, επίτιμος διευθυντής του Επιγραφικού Μουσείου