“Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά” του Ρομπερτ Πεν Γουόρεν, εκδόσεις Πόλις, μετάφραση Αθηνά Δημητριάδου, ΗΠΑ, 2020, σελ. 560
Το «Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά» είναι ένα από τα μεγαλύτερα αμερικανικά μυθιστορήματα του 20ού αιώνα και πρέπει οπωσδήποτε να διαβαστεί από όσους ενδιαφέρονται για την πολιτική. Συγγραφέας του, ο ποιητής, πεζογράφος, κριτικός και πανεπιστημιακός δάσκαλος Ρόμπερτ Πεν Γουόρεν που για το συγκεκριμένο του πόνημα απέσπασε το βραβείο Πούλιτζερ το 1947.
Υπήρξε δε τόση η επιδραστικότητα του συγκεκριμένου βιβλίου στις τέχνες, που ήδη έχει γνωρίσει δύο τηλεοπτικές και δύο κινηματογραφικές μεταφορές, κερδίζοντας και ένα Όσκαρ καλύτερης ταινίας σε σκηνοθεσία Ρόμπερτ Ρόσσεν, ενώ ενέπνευσε τον Carlisle Floyd για την όπερα Willie Stark και διασκευάστηκε για το θέατρο από τον Adrian Hall.
Καλοκαίρι του 1936. Ο Τζάκ Μπέρντεν, στενός συνεργάτης του Γουίλι Σταρκ, ενός πανίσχυρου κυβερνήτη μιας Πολιτείας του αμερικανικού Νότου, παίρνει εντολή από το αφεντικό του να βρει κάποιον σκελετό στην ντουλάπα του αδιάφθορου δικαστή Ίρβιν, ο οποίος στέκεται απέναντι στις φιλοδοξίες του πολιτικού. Χαρακτηριστικό γνώρισμα του Γουίλι αποτελεί η πεποίθησή του ότι «Ο άνθρωπος συλλαμβάνεται μέσα στην αμαρτία, γεννιέται μέσα στη διαφθορά και περνάει από την μπόχα της πάνας στην αποφορά του σάβανου».
Πάντως, στα νιάτα του, μόνο ως κυνικός και αδίστακτος δεν παρουσιάζεται, παρά ως ένα φτωχό και αγνό αγροτόπαιδο, που μελετάει μόνο του νομικά και έχει στόχο να γίνει δικηγόρος. Από ένα τυχαίο γεγονός ανακαλύπτει μια κακοδιαχείριση σε ένα σχολείο που είναι ταμίας και έτσι χρησιμοποιείται ως υποψήφιος προκειμένου να ανακόψει την πορεία ενός άλλου στις εκλογές, ενώ είναι δεδομένο ότι θα χάσει. Και τότε ξυπνάει.
Έξυπνος και δυναμικός χαρακτήρας, μέσα στην πορεία του χρόνου μετατρέπει τα πάντα σε ευκαιρίες, χρησιμοποιεί τον λαϊκισμό και το συναίσθημα των φτωχών ψηφοφόρων, που τον θεωρούν δικό τους άνθρωπο και φτάνει τελικά σε ασύλληπτα επίπεδα δύναμης. Αν και θα μπορούσε να πει κανείς πως η εξουσία τον αλλοτριώνει, εφόσον εκμεταλλεύεται κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσο για την επίτευξη των στόχων του, οι προθέσεις του μόνο κακές δεν μπορούν να χαρακτηριστούν, αφού προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο, χτίζοντας ένα τεράστιο νοσοκομείο, στηρίζοντας την πολιτειακή ομάδα μπέιζμπολ και επιβάλλοντας φορολογικά μέτρα κατά των πλουσίων.
Όμως πιστεύει ότι το καλό πρέπει να το φτιάξεις μέσα από το κακό γιατί δεν έχεις από που αλλού να το φτιάξεις και ότι ο άνθρωπος πρέπει να πουλήσει την ψυχή του για να αποκτήσει τη δύναμη να κάνει κάτι σπουδαίο. Όπως είναι μάλιστα αυτονόητο σε μία τέτοια μετάλλαξη προσωπικότητας, από πιστός σύζυγος μίας γυναίκας που χαρακτηρίζεται ως Μαντόνα των Ηνωμένων Πολιτειών, επιδίδεται τελικά σε πλήθος εξωσυζυγικών σχέσεων και καταντάει να ζει έναν γάμο βιτρίνα.
Ο έτερος κεντρικός ήρωας, ο βοηθός του Γουίλι, Τζάκ Μπέρνεν, με την πρωτοπρόσωπη αφήγηση του οποίου περιγράφεται και η όλη ιστορία, είναι ιστορικός, πρώην δημοσιογράφος, γόνος αριστοκρατικής οικογένειας του Νότου, η οποία δεν εγκρίνει την επιλογή του να εργάζεται για έναν νεόπλουτο τυχοδιώκτη. Είναι δε παιδί ενός ημίτρελου πατέρα, που εγκαταλείπει το σπίτι του για να κηρύξει το Ευαγγέλιο, αφήνοντας όλη του την περιουσία στην σύζυγό του, που εν συνεχεία παντρεύεται και χωρίζει κατ’ επανάληψη άλλους άντρες και χαρακτηρίζεται από ματαιοδοξία, χειριστικότητα και έλλειψη τρυφερότητας, ίσως μάλιστα και αγάπης, ακόμη και για αυτόν τον πρωταγωνιστή γιό της.
Άδοξα ερωτευμένος με την Ανν και κολλητός φίλος του έντιμου χειρούργου αδερφού της Άνταμ, βρίσκεται ανάμεσα στις παλιές οικογενειακές αξίες που δεν έχει εξ ολοκλήρου εγκαταλείψει και στην ηθική του νέου κόσμου που ακολουθεί με τις τωρινές επαγγελματικές του επιλογές
. Αυτοί οι δύο κόσμοι των ευγενικών ιδεών και της κυνικής πράξης συγκρούονται μέσα από την έρευνα του για τον δικαστή Ίρβιν, παλιό οικογενειακό φίλο και πατρική φιγούρα για τον ίδιο, που τον ψάχνει με πνεύμα γνήσιου ερευνητή της ιστορίας με εμμονή στην αλήθεια. Έτσι, ο συγγραφέας, με έναν αριστοτεχνικό τρόπο αναμιγνύει το παρελθόν με το παρόν και την πολιτική με τις προσωπικές ζωές των χαρακτήρων, οδηγώντας τελικά την πλοκή σε απροσδόκητα δραματικά αποτελέσματα, αποκαλύπτοντάς μας ένα μυστικό ζωτικής σημασίας.
Η ειρωνεία και το χιούμορ είναι διάχυτα στη γραφή, ενώ η γλώσσα από αργκό παίρνει συχνά γνήσια ποιητική μορφή. Έξοχη η μετάφραση της Αθηνάς Δημητριάδου.