Στο λιμάνι Ηρακλείου υπάρχει θεσμικά καθορισμένη η «Χερσαία Ζώνη Λιμένα», η οποία σύμφωνα με το άρθρο 28 του ν.2971/2001 “Αιγιαλός Παραλία & Άλλες Διατάξεις”, είναι μία έκταση στην οποία ο αρμόδιος φορέας διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένα, μπορεί να εκτελέσει, στο πλαίσιο ανάπτυξης του λιμενικού δυναμικού της χώρας, έργα που απαιτούνται για την εξυπηρέτηση της εμπορικής, επιβατικής, ναυτιλιακής, τουριστικής και αλιευτικής κίνησης και γενικότερα της εύρυθμης λειτουργίας του λιμένα.
Όλα ξεκίνησαν όταν το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας «ανακάλυψε» πριν από αρκετά χρόνια, ότι θα μπορούσε να μετατρέψει τα λιμάνια της χώρας από κόμβους μεταφορών και λιμενικών εργασιών, σε κέντρα επιχειρηματικών δράσεων γενικού χαρακτήρα όχι απαραίτητα συνδεδεμένων με λιμενικές δραστηριότητες.
Και αυτό θα μπορούσε να το κάνει, αν «πολεοδομούσε» δηλαδή αν χαρακτήριζε ως κοινά οικοδομικά τετράγωνα, τις χερσαίες ζώνες των λιμανιών οι οποίες είχαν δημιουργηθεί μπαζώνοντας τη θάλασσα με διάφορα λιμενικά έργα (προσήνεμοι και υπήνεμοι μόλοι, αποβάθρες, προβλήτες κλπ), δηλαδή αν πολεοδομούσε τους χώρους που κρίθηκαν αναγκαίοι για την εξυπηρέτηση λιμενικών δραστηριοτήτων.
Στα οικοδομικά τετράγωνα αυτά, κατά την άποψη του Υπουργείου, θα μπορούσαν να δημιουργηθούν επιχειρηματικές δράσεις σε κτίσματα τα οποία θα στέγαζαν επιχειρήσεις (π.χ. καζίνο, εμπορικά κέντρα, καταστήματα εστίασης και διασκέδασης, γυμναστήρια, επιχειρηματικά γραφεία κλπ).
Επειδή όμως κατά κανόνα τα λιμάνια βρίσκονται πολύ στα κέντρα των πόλεων και εξυπηρετούνται από τις τοπικές συγκοινωνίες, η ιδέα αυτή ως αναπτυξιακό εργαλείο, θα μπορούσε ίσως να υλοποιηθεί, αλλά με προσοχή και με προηγούμενο διάλογο με τις τοπικές κοινωνίες διότι:
- Σύμφωνα με τον Κώδικα Δήμων ν.3463/2006 (Καλλικράτης), οι τοπικές υποθέσεις αποτελούν αποκλειστική αρμοδιότητα του κάθε Δημοτικού Συμβουλίου το οποίο εκφράζει την τοπική κοινωνία. Δεν είναι δυνατόν το Δημοτικό Συμβούλιο να μπορεί να αποφασίζει για την εγκατάσταση ή μη ενός …πολυκαταστήματος επιφανείας μεγαλύτερης από 1500 μ2 σε κάθε πόλη και όλη αυτή η προετοιμασία για μία… κοσμογονία στο λιμάνι, να είναι εκτός των αρμοδιοτήτων του, επειδή κάποιο «εγκέφαλοι» στο Υπουργείο Ναυτιλίας «την είδαν κάπως αλλιώς..»
- Η δημιουργία ενός επιχειρηματικού κέντρου στα λιμάνια, δηλαδή πολύ κοντά στα κέντρα των πόλεων, χρειάζεται πρώτα από όλα σημαντικές πολεοδομικές ρυθμίσεις για να θεσμοθετηθούν οι επιτρεπόμενες χρήσεις γης, τα ποσοστά δόμησης στα οικόπεδα που θα δημιουργηθούν, οι συντελεστές εκμετάλλευσης των οικοπέδων, τα ποσοστά κάλυψης, τα μέγιστα ύψη κλπ, αφού οι… προβλήτες και οι μπαζωμένες αποβάθρες των λιμανιών, από χώροι στην ουσία εκτός σχεδίου μέχρι σήμερα, θα… «βαφτιστούν» εκμεταλλεύσιμα οικόπεδα.
- Για όλα αυτά, η σύμφωνη γνώμη του κάθε Δημοτικού Συμβουλίου είναι ακόμη απαραίτητη, γιατί η δημιουργία πχ καζίνο ή εμπορικών κέντρων ή ακόμη και ξενοδοχείων που θα απευθύνονται στους δημότες της πόλης και όχι στους επιβάτες των πλοίων, προφανώς είναι θέμα πρωτίστως της τοπικής κοινωνίας και του κάθε Δημοτικού Συμβουλίου και όχι μόνον της κεντρικής Κυβέρνησης.
4.Υπάρχουν παράλληλα και άλλα θέματα ουσίας που θα πρέπει να εξεταστούν για τις επιχειρήσεις αυτές οι οποίες θα εγκατασταθούν στα λιμάνια, όπως π.χ η διαδικασία των αδειοδοτήσεων, ο έλεγχος της καλής λειτουργίας τους και γενικά το αν η εποπτεία σε αυτές τις επιχειρήσεις θα είναι η ίδια όπως στις άλλες επιχειρήσεις της πόλης, δηλαδή θα ανήκει στη Δημοτική Αρχή ή θα ανήκει αλλού, σε μία π.χ. διοικητική «Αρχή Λιμένων» η οποία θα ορίζεται με αποφάσεις του υπουργού Ναυτιλίας, όπως φαίνεται να προτιμούν στην Κυβέρνηση.
Τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα την περίοδο των Μνημονίων, η ιδέα της ιδιωτικοποίησης των Χερσαίων Ζωνών των λιμανιών μετατράπηκε από μία καθαρά αναπτυξιακή ιδέα σε μία απλή χρηματοδοτική διαδικασία εκποίησης των χώρων αυτών σε ιδιωτικά σχήματα, με στόχο τη μείωση του Δημόσιου Χρέους από τις αντίστοιχες εισπράξεις.
Αυτή η επιλογή είχε σαν αποτέλεσμα, τα λιμάνια μας να περάσουν στον έλεγχο του ΤΑΙΠΕΔ και όπως επανειλημμένα έχει δηλωθεί, να πάρουν τη σειρά τους για ιδιωτικοποίηση, προκειμένου τα έσοδα από αυτήν να μειώσουν το Δημόσιο Χρέος. Η τελευταία επιβεβαίωση για τα ανωτέρω, αναφέρεται με λεπτομέρεια στο επικαιροποιημένο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αξιοποίησης (Asset Development Plan – ADP) του Ταμείου Ιδιωτικοποιήσεων (ΤΑΙΠΕΔ) τον Δεκέμβριο 2017 στο σύνδεσμο https://www.hradf.com/storage/files/uploads/adp-20122017-el-final-endorsed-by-kysoip.pdf
Προηγουμένως όμως για το κάθε λιμάνι, θα πρέπει να δημιουργηθούν οι αντίστοιχες θεσμικές προϋποθέσεις ιδιωτικοποίησης, όπως π.χ. το ξεκαθάρισμα και η απελευθέρωση της χερσαίας ζώνης δηλαδή της υπό παραχώρηση ιδιοκτησίας από κάθε βάρος ή διεκδίκηση, η με νόμο πολεοδόμηση του χώρου, ο καθορισμός των επιτρεπόμενων χρήσεων γης, οι μέγιστες καλύψεις, οι συντελεστές δόμησης, τα ύψη κλπ.
Για να ξεπεράσει τα προβλήματα αυτά το Υπουργείο Ναυτιλίας «προσέφυγε» σε διάφορες διαδικασίες με τη θεσμοθέτηση διοικητικών επιτροπών (όπως η ΕΣΑΛ) οι αποφάσεις της οποίας κρίθηκαν επανειλημμένα αντισυνταγματικές από το Συμβούλιο της Επικρατείας, αλλά κάθε φορά το Υπουργείο φρόντιζε να επανέλθει και να προσπαθεί να «παρακάμψει» τις αποφάσεις του ΣΤΕ.
Εν τω μεταξύ, τα χρόνια περνούσαν και ο ΟΛΠ στον Πειραιά πουλήθηκε στην COSCO και ο ΟΛΘ στη Θεσσαλονίκη πουλήθηκε σε κοινοπρακτική εταιρεία πριν από λίγες μέρες. Η λογική της ιδιωτικοποίησης και οι στόχοι, παραμένουν οι ίδιοι.
Σειρά τώρα θα πάρουν όπως έχει ανακοινώσει το ΤΑΙΠΕΔ στο ετήσιό του πρόγραμμα, το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, το Λαύριο και στη συνέχεια το λιμάνι στο Ηράκλειο.
Το Υπουργείο Ναυτιλίας, με τοπικό εκπρόσωπο στην πόλη μας τον ΟΛΗ, ουδέποτε συζήτησε τα παραπάνω θέματα ανοικτά με τους πολίτες, το Δήμο και το Δημοτικό Συμβούλιο Ηρακλείου.
Ούτε όμως και στη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου της 12ης Μαρτίου 2018 ακούστηκε κάτι σχετικό με αυτά.
Το σχετικό video είναι αναρτημένο στο σύνδεσμο https://www.youtube.com/watch?v=IxX5eXY5YE0
Κατά τη συνεδρίαση για την οποία εκδόθηκε και η απόφαση 175/2018, απλά και χωρίς να εξεταστούν οι άλλες παράμετροι, χαιρετίστηκε μία συμφωνία με τον ΟΛΗ για τη Χερσαία Ζώνη, σαν το επιστέγασμα μιας πολύχρονης διαμάχης.
Δεν είναι όμως η διαμάχη αυτή κάτι που υπήρχε σαν διαφορά θέσεων μεταξύ του Δήμου και του ΟΛΗ.
Η διαμάχη αφορά στα δικαιώματα του Δήμου απέναντι στην Πολιτεία.
Και όμως το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε….
Αυτό είναι λυπηρό…