Πλείστες όσες φορές στον ελληνικό λόγο πολλοί έχοντες δημόσια, και όχι μόνο, θέση χρησιμοποιούν ξένες εκφράσεις, κυρίως παροιμίες, ρητά, γνωμικά και αποφθέγματα, προσαρμοσμένα με ένα ή άλλο τρόπο στη δική μας γλώσσα. Κάποιες φορές τούτο είναι σε ένα βαθμό επιθυμητό και πιθανόν να παραπέμπει και στην ευρύτερη μάθηση του ομιλούντος, αλλά κάποιες άλλες γυρίζει στην κυριολεξία σε απελπιστικό και άκρως ανεπιθύμητο μπούμερανγκ!
Όπως η θύελλα που ξεσηκώθηκε πριν λίγες μέρες με τη δήλωση του αναπληρωτή υπουργού Εσωτερικών κ. Στέλιου Πέτσα, η οποία τον ανάγκασε δημοσίως να ζητήσει συγνώμη. Τι είπε, λοιπόν, σε ευθεία αναμετάδοση ο αναπλ. Υπουργός της κυβέρνησης όταν του ζητήθηκε να σχολιάσει τα μέτρα στήριξης της κυβέρνησης όπως αυτά ανακοινώθηκαν στην τελευταία ΔΕΘ στη Θεσσαλονίκη για τη θέρμανση των σπιτιών τον ερχόμενο χειμώνα, μεσούσης της γνωστής ενεργειακής κρίσης λόγω του πολέμου που συνεχίζεται στην Ουκρανία;
«… Το βασικό ζητούμενο σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η προσαρμογή. Όποιος αρνείται να προσαρμοστεί πεθαίνει»! Οι πολλαπλές αντιδράσεις αργότερα από όλες τις πολιτικές παρατάξεις, ακόμα και τη δική του, τον ανάγκασαν και γρήγορα ανασκεύασε την ατυχή δήλωσή του.
Όποιος όμως προστρέξει στην αγγλική ή στην ιδιόρρυθμη αμερικανική γλώσσα, ή παρακολουθεί τον ξένο Τύπο, εύκολα θα ξεθάψει άπειρες εκφράσεις με την παραπάνω πρόταση του κ. Πέτσα και σε διάφορες εκφάνσεις της καθημερινής ζωής. Στις ΗΠΑ χρησιμοποιείται κατά κόρον στην προσπάθεια των μεγάλων εταιρειών να προσαρμόζονται κάθε στιγμή στα νέα δεδομένα που εμφανίζονται μπροστά τους.
Σε αρκετές περιπτώσεις χρησιμοποιείται και το παράδειγμα του χαμένου στην ιστορία και άτυχου, τελικά, δεινόσαυρου. Όπως εκείνος δεν προσαρμόστηκε στις συνθήκες που είχε μπροστά του και εξαφανίστηκε οριστικά από τον πλανήτη, έτσι και μια επιχείρηση αν δεν μπορεί ή δεν θέλει για οποιοδήποτε φυσικά λόγο να προσαρμοστεί, οδηγείται κατευθείαν στην αφάνεια και στον σκουπιδοτενεκέ της επιχειρηματικής λήθης.
Εκεί βέβαια, για να είμαστε ειλικρινείς, υπάρχουν βεβαιωμένοι αέναοι ανταγωνισμοί και οι ηγέτες τους είναι εκ των πραγμάτων υποχρεωμένοι να συντάσσουν έξυπνα και μυστικά τις κατευθυντήριες οδηγίες για τα μέλη της δικής τους επιχείρησης μέσα στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον και τις διαρκώς καινούργιες συνθήκες που κάνουν την εμφάνισή τους σε σχέση πάντα με τους ανταγωνιστές τους.
Και αυτοί, όμως, όπως και πολλοί άλλοι που χρησιμοποιούν τέτοιες ή παρεμφερείς εκφράσεις, δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά να παραθέτουν ή να παραφράζουν φράσεις μιας ιστορικής αυθεντίας της έννοιας της αλλαγής που δεν είναι άλλη από τον Κάρολο Δαρβίνο για να καταδείξουν ποια είναι τα σωστά βήματα για μεγάλες ή συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες στον παρόντα χρόνο.
Έτσι για να θυμηθούμε λίγα λόγια εκείνου του μεγάλου τέκνου της ιστορίας, δεν είναι τα ισχυρότερα είδη που επιβιώνουν, ούτε τα πιο έξυπνα, αλλά αυτά που ανταποκρίνονται καλύτερα στην αλλαγή! Η μεταφορά του δεινόσαυρου είναι σίγουρα εύστοχη για την συγκεκριμένη περίπτωση που συζητάμε
. Έχουν περάσει πάνω από εξήντα εκατομμύρια χρόνια, από την εποχή στην οποία οι δεινόσαυροι εξαφανίστηκαν μετά από εκατό και ίσως περισσότερα εκατομμύρια χρόνια παρουσίας στον πλανήτη γη. Οι παλαιοντολόγοι συζητούν έντονα την αιτία της εξαφάνισης των δεινόσαυρων, αλλά ψηλά στη λίστα των υποθέσεων βρίσκεται η αποτυχία τους να προσαρμοστούν στις ταχέως μεταβαλλόμενες κλιματολογικές, ιδιαίτερα θερμοκρασιακές, συνθήκες οι οποίες κατά τύχη ενδιαφέρουν και τις κοινωνίες μας σήμερα.
Φυσικά οι δεινόσαυροι δεν είναι τα μόνα παραδείγματα της ιστορίας της εξέλιξης. Αίφνης και με αφορμή τον θάνατο της Ελισάβετ της Β΄, θυμήθηκα τον Κάρολο Δαρβίνο και τον τάφο του στο Αβαείο του Γουέστμινστερ, που είχα επισκεφτεί πολλάκις τον καιρό που ζούσα στο Λονδίνο και λόγω της προσέλευσης εκεί στις μέρες μας εκατοντάδων χιλιάδων βρεττανών για να αποχαιρετίσουν τη βασίλισσά τους. Βρίσκεται κοντά στον τάφο ενός άλλου μεγάλου τέκνου της Αγγλίας, του Ισαάκ Νεύτωνα.
Το βιβλίο του που αναφέρει όλα αυτά είναι αναμφίβολα ορόσημο και πασίγνωστο. Πρόκειται για την “Καταγωγή των ειδών” (On the Origin of Species by Means of Natural Selection), του 1859, που έθεσε και τις επιστημονικές βάσεις της εξελικτικής βιολογίας ώστε η επιστήμη αυτή να φτάσει στο θαυμαστό και ζηλευτό επίπεδο του σήμερα
! Η ‘’Καταγωγή των ειδών’’, όμως, έφερε επανάσταση όχι μόνο στην επιστήμη αυτής καθ’ εαυτής της βιολογίας, αλλά και στον τρόπο που σκεφτόμαστε με το πέρασμα του παντοδύναμου χρόνου για κάθε μορφή οργάνωσης και αλλαγής, ατομικής, συλλογικής και κοινωνικής και αποτελεί πεδίο και πηγή πολύπλευρης έμπνευσης για πολλά επίδοξα στελέχη της κοινωνίας. Όσο ήταν παιδί, να θυμηθούμε, ο Δαρβίνος αποτελούσε την ντροπή, για πολλούς λόγους, του πατέρα και της οικογένειάς του, αλλά οποία γλυκιά εκδίκηση ήθελε αργότερα προκύψει!
Για να κλείσουμε ετούτο το μικρής έκτασης σημείωμα, δεν γνωρίζω αν και κατά πόσο ο κ. Πέτσας είχε κατά νου το βιβλίο ή το βιογραφικό σημείωμα του Κάρολου Δαρβίνου, κι’ αν οι δηλώσεις είχαν ως πλαίσιο ή υπόβαθρο το κλασσικό βιβλίο εκείνου. Όπως επίσης δεν γνωρίζω αν όσοι βιάστηκαν να τον κατηγορήσουν γνώριζαν κάτι στοιχειώδες έστω για τον Δαρβίνο, κι’ ούτε με απασχολεί, άλλωστε, για να είμαι αφόρητα ειλικρινής.
Θα ήθελα όμως να κλείσω το άρθρο με μια δήλωση παλιότερη του νέου μονάρχη του Ηνωμένου Βασιλείου, του γνωστού μας και εδώ στην Ελλάδα, Καρόλου του Γ’, που έθιγε κάποια τέτοια θέματα όταν έλεγε πως «…οι συγκρούσεις οφείλονται στην κατάχρηση της εξουσίας και στη σύγκρουση των ιδανικών, για να μην αναφέρουμε τις εμπρηστικές δραστηριότητες αδίστακτων και φανατικών ηγετών.
Προκύπτει όμως, με τραγικό τρόπο, και από την αδυναμία κατανόησης και από τα ισχυρά συναισθήματα που, από την παρεξήγηση, οδηγούν σε δυσπιστία και φόβο…»! Αλλά και ο τόσο άδικα χαμένος Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, είχε τη δική του γνώμη για όσους δεν μπορούσαν να διακρίνουν κάποιες αλήθειες μέσα στα λόγια άλλων: «Η ρηχή και επιπόλαια κατανόηση από ανθρώπους καλής θέλησης είναι περισσότερο απογοητευτική από την απόλυτη παρεξήγηση από ανθρώπους κακής βούλησης»!